Trelkowo

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Trelkowo

Źródło: archipelag.ceik.eu
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat szczycieński
Gmina Szczytno
Liczba ludności (2010) 420 (łącznie Trelkowo i Trelkówko)
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 12-100
Tablice rejestracyjne NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Trelkowo
Trelkowo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Trelkowo
Trelkowo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kościół w Trelkowie.
Źródło: archipelag.ceik.eu

Trelkowo (niem. Gross Schöndamerau) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest na Wzgórzach Jabłońskich, w makroregionie Pojezierza Mazurskiego na granicy dwóch mezoregionów: Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej. Miejscowość leży w odległości 9 km na północ od Szczytna, między drogą krajową nr 57 a drogą wojewódzką nr 600 oraz 3 km na wschód od Jeziora Sasek Wielki.

Dzieje miejscowości

W pobliżu wsi odkryto groby pochodzące z okresu kultury amfor kulistych. Wieś została założona w 1391 roku na 64 łanach, nadanych braciom Stanisławowi i Maciejowi na lokację wsi czynszowej; cztery z tych łanów przeznaczono dla kościoła, a sześć dla sołtysa. Wielu mieszkańców wsi zmarło podczas epidemii dżumy w latach 1709-1711 i do połowy XVIII wieku Trelkowo było ponownie zasiedlane. W połowie XIX wieku wieś obejmowała prawie 80 łanów. Zachował się dawny układ przestrzenny ulicówki, znajduje się tu niewielki staw. Pierwszy kościół wybudowano już pod koniec XIV wieku, kolejny w połowie XVIII wieku. W 1818 roku do parafii ewangelickiej w Trelkowie należało 9 wsi, 3 dwory i podleśniczówka; filia tej parafii znajdowała się w Jabłonce. Nowy kościół wybudowano w 1757 roku. Obecnie jest on siedzibą rzymskokatolickiej parafii pw. św. Maksymiliana Kolbe. W Trelkowie osiedlili się baptyści, którzy w latach 20. XX wieku wybudowali tu kaplicę. Po II wojnie światowej, w latach 1954 - ok. 1988 była ona użytkowana przez Kościół Adwentystów Dnia Siódmego. Wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Adolf Pasztaleniec[1].

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

1782 – 50 gospodarstw

1818 – 348 osób, 61 gospodarstw

1939 – 655 osób

Ludzie związani z miejscowością:

  • Max Skowronnek (1868-1926) – brat Fritza i Richarda, konserwatywnych pruskich dziennikarzy i pisarzy. Max zaś był pastorem w Trelkowie i redaktorem „Pruskiego Przyjaciela Ludu” (1913-1922). [2]

Szkolnictwo

W miejscowości działa przedszkole i szkoła podstawowa.

Zabytki:

  • Kościół z 1757 roku, ogrodzony kamiennym murem, z wieżą oraz dwoma aneksami; zachowała się część dawnego wyposażenia, część gotyckich rzeźb przeniesiono stąd do Muzeum Mazurskiego w Szczytnie. W kościele także tablice upamiętniające mieszkańców wsi poległych podczas wojen napoleońskich oraz I wojny światowej.
  • Pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym w I wojnie światowej, przy kościele, w formie otwartej księgi.
  • Kaplica baptystów z lat 1928-1929, na skraju wsi, kamienne fundamenty, część mieszkalna.
  • Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 400 m na zachód od wsi, przy polnej drodze.[3]
  • Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 500 m na północ od wsi, przy polnej drodze, w kępie starych drzew.[4]

Turystyka

Przez miejscowość przebiega szlak rajdu konnego "Ewita" obejmujący następującą trasę: Sasek MałySzymankiCiemna DąbrowaPiecuchyWałyGawrzyjałkiWyżegiJerominyChochółŚwiętajnoMarksobyOrżynyJabłonka – Trelkowo – KobylochaPieceSawicaWitówkoSasek.

Ciekawostki

Bibliografia:

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1-2, Olsztyn 2011.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Szczytno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 30-37.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS: stat.gov.pl [10.09.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków: wuoz.olsztyn.pl [10.09.2013]

Przypisy

  1. e-bip.pl [10.09.2013]
  2. Warto w tym miejscu przywołać wymowny rysunek polski z okresu walki plebiscytowej, na któym bracia Skowronnkowie jako skowronki latają wokół wymachującego proniemieckim sztandarem diabła, trzymającego na uwięzi równie złowieszczego kozła. Zob. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 173.
  3. http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#3666/pl/i/trelkowo_-_zabytkowy_cmentarz_ewangelicki
  4. http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#3666/pl/i/trelkowo_-_zabytkowy_cmentarz_ewangelicki