Użranki

Użranki
[[Plik: Kościół ewangelicki z XIX w., źródło: www.mojemazury.pl, 12.09.2013. |240px|Kościół ewangelicki z XIX w.]] Kościół ewangelicki z XIX w.
Rodzaj miejscowości	wieś
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko - mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mrągowo
Sołectwo	Użranki
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Użranki
Położenie na mapie Polski Użranki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Użranki (niem. Uszranken, od 1881 Königshöhe) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, wgminie Mrągowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Użranki ze swoją Górą Kólewską to najwyżej położona miejscowość na Pojezierzu Mrągowskim. Miejscowość znajduje się na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni).

Dzieje miejscowości

Wieś została lokowana na prawie chełmińskim na 60 włókach ziemi w 1555 r. Przyczynkiem do powstania miejscowości była sprzedaż 6 włók ziemi w lesie Sądry, przez Jerzego von Diebes, starostę ryńskiego dla Wawrzyńca i Mikołaja Klemczyków . Wieś miała charakter czynszowy i posiadała przywilej wolnizny na 11 lat – na okres zagospodarowania. W dokumencie lokacyjnym jej nazwa brzmiała Oszrannicken. Z czasem pojawiły się także jej inne określenia jak: Königshöhe, Usranki, Uszranken. Nazwa jest najprawdopodobniej pochodzenia pruskiego: „isrankut” znaczy „uwolniony, wybawiony”. W 1673 r. obszar wsi wynosił jednak tylko 46 łanów z 13 gospodarstwami. W 1719 r. sołtysem był Georg Schwarz . W XVIII i XIX w. wieś rozwijała się. W 1785 r. znajdowało się tutaj 35 gospodarstw domowych i karczma Friedrich Adamy . W 1815 r. funkcjonowało we wsi 46 domów a w 1838 r. były 52 domy. W 1844 r. było 420 mieszkańców. W XVIII w. powstała również szkoła. Kościół zaś erygowano pod koniec XIX w., wówczas to Użranki stały się siedzibą nowej parafii ewangelickiej. W skład parafii weszły również następujące miejscowości: Jora Wielka, Jora Mała, Mierzejewo, Notyst Mały, Śniodowo, Zalec. W 1896 r. na liczbę 1900 parafian, 1500 osób posługiwało się w swych domach językiem polskim . W XIX w. wybudowano drogę z Użranek do Jory Wielkiej. W 1925 r. wieś zelektryfikowano a w 1927 r. założono spółkę wodno-melioracyjną . W 1928 r. wieś liczyła 497 mieszkańców zaś w 1939 r. - 477 mieszkańców. Obecnie na terenie wsi działa parafia katolicka pod wezwaniem św. Piotra i Pawła.

Gospodarka

We wsi działają dwie firmy z zakresu: produkcji spożywczej i usług budowalnych.

Kultura

W Użrankach znajduje się Ochotnicza Straż Pożarna.

Zabytki:

Nieopodal Użranek znajduje się Królewska Góra, na której w 1845 r. miał zatrzymać się król pruski Fryderyk Wilhelm IV. We wsi znajduje się kościół ewangelicki z końca XIX w.

Bibliografia:

Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XII, Warszawa 1892, 960 ss.

http://www.it.mragowo.pl/media/art/707/file/historia.pdf, 12.09.2013.

Zobacz też

www.mragowo.wm.pl

Kinlis (dyskusja) 12:30, 21 wrz 2013 (CEST)