Uroki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria: Etnografia" na "Kategoria:Kultura niematerialna") |
|||
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
|znaczenie = | |znaczenie = | ||
|symbole = | |symbole = | ||
| − | |inne nazwy = | + | |inne nazwy = uroczenie, zauroczenie, rzucenie uroku, położenie uroku |
|commons = | |commons = | ||
|wikipodroze = | |wikipodroze = | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | ''' Uroki''' | + | ''' Uroki''' – uroczenie, zauroczenie, rzucenie uroku, położenie uroku; sprowadzenie przez człowieka patrzącego ''uroczymi oczami'' choroby na ludzi lub zwierzęta (głównie bydło). |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Zwyczaje na Warmii i Mazurach == | == Zwyczaje na Warmii i Mazurach == | ||
| − | Na terenie [[Mazury|Mazur]] uroki utożsamiano często z [[Czary|czarami]]. Natomiast na [[Warmia|Warmii] podkreślało się odrębność zjawiska. Jednak na całym obszarze ludność wierzyła w zły, niebezpieczny wpływ ''uroczych oczu''. | + | Na terenie [[Mazury|Mazur]] uroki utożsamiano często z [[Czary|czarami]]. Natomiast na [[Warmia|Warmii]] podkreślało się odrębność zjawiska. Jednak na całym obszarze ludność wierzyła w zły, niebezpieczny wpływ ''uroczych oczu''. |
| − | Funkcjonowało kilka wersji genezy ludowego wierzenia. Na Warmii istniało przekonanie, że urok mogła rzucić osoba, która w kościele nie spoglądała na ołtarz i nieustannie kręciła się w trakcie nabożeństwa. [[Mazurzy]] natomiast twierdzili, że zły wzrok pojawiał się u dziecka odstawionego od piersi, którego matka po pewnym czasie ponownie zaczęła je w ten sposób karmić. Poza tym o zdolność rzucania uroku posądzano kobiety o czerwonych oczach, a przy tym milczące. Również starsze niewiasty narażone były na podejrzliwe spojrzenia najbliższego otoczenia. | + | Funkcjonowało kilka wersji genezy owego ludowego wierzenia. Na Warmii istniało przekonanie, że urok mogła rzucić osoba, która w kościele nie spoglądała na ołtarz i nieustannie kręciła się w trakcie nabożeństwa. [[Mazurzy]] natomiast twierdzili, że zły wzrok pojawiał się u dziecka odstawionego od piersi, którego matka po pewnym czasie ponownie zaczęła je w ten sposób karmić. Poza tym o zdolność rzucania uroku posądzano kobiety o czerwonych oczach, a przy tym milczące. Również starsze niewiasty narażone były na podejrzliwe spojrzenia najbliższego otoczenia. |
| − | Panowało powszechne przekonanie, że ofiarą uroków padały najczęściej młode zwierzęta i dzieci. Złe spojrzenie miało sprowadzać kalectwo i | + | Panowało powszechne przekonanie, że ofiarą uroków padały najczęściej młode zwierzęta i dzieci. Złe spojrzenie miało sprowadzać kalectwo i powodować powstanie kołtuna. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
==Wierzenia== | ==Wierzenia== | ||
Istniało sporo środków zapobiegania urokom, podobnie jak metod odczyniania, które nawiązywały do środków stosowanych w przypadku czarów. | Istniało sporo środków zapobiegania urokom, podobnie jak metod odczyniania, które nawiązywały do środków stosowanych w przypadku czarów. | ||
| − | + | Najpopularniejszy, pojawiający się również na terenie całej Polski, był zwyczaj przywiązywania niemowlętom i młodym zwierzętom czerwonej wstążeczki. Równie skuteczne miało być liczenie wspak, od 10 do 1, oraz jednoczesne spluwanie i pocieranie ręką zauroczonego zwierzęcia od ogona do łba. W przypadku noworodków popularną bronią były srebrne medaliki, pierścionki lub złote monety. | |
| + | |||
| + | W przypadku starej kobiety, która mogła rzucić urok, należało zastosować prosty środek zapobiegawczy: kobietę zachodziło się od tyłu, a za jej plecami kiwało się trzy razy palcem wskazującym lewej ręki. Nie można było w tym momencie wymówić ani słowa. W celu ochrony przez zauroczeniem zalecano także noszenie koszuli odwróconej na lewą stronę. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | == Zobacz też == | ||
| + | *[[zamawianie]] | ||
| + | *[[czary]] | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
Szyfer Anna, ''Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków'', Olsztyn 1968.<br/> | Szyfer Anna, ''Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków'', Olsztyn 1968.<br/> | ||
| − | Toeppen Max P., ''Wierzenia mazurskie'', wstęp Anna Szyfer, Władysław Ogrodziński, oprac. Paweł Błażewicz,Jerzy M. Łapo, Dąbrówno 2008.<br/> | + | Toeppen Max P., ''Wierzenia mazurskie'', wstęp Anna Szyfer, Władysław Ogrodziński, oprac. Paweł Błażewicz, Jerzy M. Łapo, Dąbrówno 2008.<br/> |
''Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku'', red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.<br/> | ''Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku'', red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.<br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Kultura]][[Kategoria: | + | |
| + | [[Kategoria: Kultura]][[Kategoria:Kultura niematerialna]][[Kategoria: Wierzenia i obyczaje]] | ||
Aktualna wersja na dzień 19:06, 17 mar 2015
| Uroki | |
| | |
| Inne nazwy | uroczenie, zauroczenie, rzucenie uroku, położenie uroku |
Uroki – uroczenie, zauroczenie, rzucenie uroku, położenie uroku; sprowadzenie przez człowieka patrzącego uroczymi oczami choroby na ludzi lub zwierzęta (głównie bydło).
Zwyczaje na Warmii i Mazurach
Na terenie Mazur uroki utożsamiano często z czarami. Natomiast na Warmii podkreślało się odrębność zjawiska. Jednak na całym obszarze ludność wierzyła w zły, niebezpieczny wpływ uroczych oczu.
Funkcjonowało kilka wersji genezy owego ludowego wierzenia. Na Warmii istniało przekonanie, że urok mogła rzucić osoba, która w kościele nie spoglądała na ołtarz i nieustannie kręciła się w trakcie nabożeństwa. Mazurzy natomiast twierdzili, że zły wzrok pojawiał się u dziecka odstawionego od piersi, którego matka po pewnym czasie ponownie zaczęła je w ten sposób karmić. Poza tym o zdolność rzucania uroku posądzano kobiety o czerwonych oczach, a przy tym milczące. Również starsze niewiasty narażone były na podejrzliwe spojrzenia najbliższego otoczenia.
Panowało powszechne przekonanie, że ofiarą uroków padały najczęściej młode zwierzęta i dzieci. Złe spojrzenie miało sprowadzać kalectwo i powodować powstanie kołtuna.
Wierzenia
Istniało sporo środków zapobiegania urokom, podobnie jak metod odczyniania, które nawiązywały do środków stosowanych w przypadku czarów. Najpopularniejszy, pojawiający się również na terenie całej Polski, był zwyczaj przywiązywania niemowlętom i młodym zwierzętom czerwonej wstążeczki. Równie skuteczne miało być liczenie wspak, od 10 do 1, oraz jednoczesne spluwanie i pocieranie ręką zauroczonego zwierzęcia od ogona do łba. W przypadku noworodków popularną bronią były srebrne medaliki, pierścionki lub złote monety.
W przypadku starej kobiety, która mogła rzucić urok, należało zastosować prosty środek zapobiegawczy: kobietę zachodziło się od tyłu, a za jej plecami kiwało się trzy razy palcem wskazującym lewej ręki. Nie można było w tym momencie wymówić ani słowa. W celu ochrony przez zauroczeniem zalecano także noszenie koszuli odwróconej na lewą stronę.
Zobacz też
Bibliografia
Szyfer Anna, Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków, Olsztyn 1968.
Toeppen Max P., Wierzenia mazurskie, wstęp Anna Szyfer, Władysław Ogrodziński, oprac. Paweł Błażewicz, Jerzy M. Łapo, Dąbrówno 2008.
Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku, red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.
