Wątlik błotny

{{Roślina infobox

|Nazwa rośliny = Wątlik błotny
|Nazwa łacińska = Hammarbya paludosa
|L = (L.) Kuntze 
|Pusta linia = 

|grafika = Malaxis_paludosa_Nordens_Flora_417.jpeg
|podpis grafiki = Wątlik błotny. Carl Axel Magnus Lindman "Nordens Flora",  pl.wikipedia.org
|Systematyka = Systematyka
|Domena = eukarionty 
|Królestwo = rośliny
|Podkrólestwo = 
|Gromada = rośliny naczyniowe
|Klasa = okrytonasienne
|Rząd = szparagowce
|Rodzina = storczykowate
|Rodzaj = wątlki
|Gatunek = wątlik błotny
|Synonimy = Synonimy
|Lista synonimów =  Malaxis paludosa (L.) Sw.  }

Wątlik błotny (Hammarbya paludosa (L.) Kuntze) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju wątlik (Hammarbya), często włączany do rodzaju wyblin (Malaxis).

Morfologia

Niewielka bylina dorastająca do 5–20 cm wysokości. W dolnej części wyrastają 2–3 liście, które są niewielkie, długości ok. 2,5 cm i szerokości ok. 1 cm. Blaszka liściowa jest jajowata, z 3–7 nerwami. Na brzegu blaszki często występują małe bulwki przybyszowe, dzięki którym roślina może się rozmnażać wegetatywnie. U nasady łodygi znajdują się ponadto bulwkowate zgrubienia średnicy 5–7 mm.

Kwiaty zebrane są w luźny, groniasty kwiatostan o wysokości 3-6 cm. Są niepozorne, zielone lub żółtozielone, osadzone na krótkich szypułkach. Warżka długości maksymalnie 0,2 cm, o jajowatym kształcie, ostro zakończona, skierowana ku górze, pozbawiona ostrogi. Zalążnia jest prawie kulista, długości ok. 1 mm. Roślina kwitnie od czerwca do sierpnia.

Rozmieszczenie i ekologia

Gatunek ten występuje w strefie umiarkowanej i subarktycznej półkuli północnej. Wątlik błotny to rzadki gatunek naszej flory. Notowany był na blisko 100 stanowiskach, jednak obecnie większość z nich ma charakter historyczny. Główne skupienie tego gatunku w kraju to pas pojezierzy w północnej Polsce. Był on jednak odnotowany również na kilku pojedynczych, oderwanych stanowiskach w południowej części kraju. Obecnie największe skupisko tego gatunku znajduje się w okolicach Suwałk i Augustowa.

Na Warmii i Mazurach gatunek ten występuje m.in. w obszarze Natura 2000 Dolinia Kakaju.

Wątlik błotny występuje na torfowiskach przejściowych i niskich, rzadziej na torfowiskach wysokich. Preferuje miejsca otwarte do przejściowo ocienionych. Roślina światłolubna.

Wartość użytkowa

Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. W skali kraju wymierający (kategoria E na Czerwonej Liście). Zagrożeniem dla gatunku jest zanikanie siedlisk w wyniku osuszania torfowisk i pozyskiwania torfu, ale także naturalnej sukcesji roślinności leśne.

Bibliografia

Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.
pl.wikipedia.org, wątlik błotny [14.06.2014] polskie.storczyki.org.pl [14.06.2014] pl.wikipedia.org, Lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce [14.06.2014]