Węgój: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 27 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
  |nazwa                = Węgój   
 
  |nazwa                = Węgój   
Linia 6: Linia 4:
 
  |flaga wsi            =   
 
  |flaga wsi            =   
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe   
+
  |dopełniacz wsi        = Węgoja   
  |zdjęcie              =
+
  |zdjęcie              = wegoj.jpg
  |opis zdjęcia          = Węgój. Kapliczka warmińska z 1885 roku
+
  |opis zdjęcia          = Kościół parafialny z lat 30. XX wieku.<br>Fot. Mieczysław Kalski
  |rodzaj miejscowości  =
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
  |województwo          = Pole-obowiązkowe
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
  |powiat                = Pole-obowiązkowe
+
  |powiat                = olsztyński
  |gmina                = Pole-obowiązkowe
+
  |gmina                = Biskupiec
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
Linia 31: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
''' Węgój (niem. Wengoyen) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec.W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.<br/><br/>
+
''' Węgój''' (niem. ''Wengoyen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Biskupiec (gmina miejsko-wiejska)| gminie Biskupiec]].
Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[ ]]<ref> [data dostępu: 10.10.2013]</ref>.  
+
W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku była zamieszkana przez 367 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Zbigniew Groszewski]]<ref>[http://www.biskupiec.pl/inf_um.htm/ Strona Gminy Biskupiec] [17.12.2013]</ref>.
 +
<br/><br/>
  
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
w centralnej części województwa warmińsko – mazurskiego, na pograniczu pojezierzy olsztyńskiego 
+
Miejscowość jest położona w centralnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]] i [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]], w odległości 7,3 km od [[Biskupiec|Biskupca]].
i mrągowskiego.
 
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
W 1379 roku biskup Henryk Sorbom nadał swoim dworzanom, Teodorykowi Streuwben i Kasprowi z Bażyn, po 40 włók lasu jako majątki chełmińskie z obowiąz­kiem jednej służby konnej oraz prawem połowu ryb w jeziorze Tejstymy. Pierwszy otrzymał tereny przy wsiach Biesowo i Czerwonka, drugi — obszar północny aż do granic wsi Bęsia i Kruzy. Na tych osiemdziesięciu włókach powstały póź­niej wsie Węgój, Łabuchy, Zarębiec, Wólka Wielka i Wólka Mała.
+
Niemiecka nazwa wsi była przekształconą formą nazwy [[Prusowie |pruskiej]] oznaczającej dąbrowę.
 +
Dzieje założenia wsi sięgają roku 1379. Ówczesny biskup warmiński [[Henryk III Sorbom]] nadał swoim dworzanom - Teodorykowi Streuwben i Kasprowi z Bażyn po 40 [[Włóka |włók]] jako majątki chełmińskie. Teodoryk otrzymał tereny przy wsiach [[Czerwonka (gmina Biskupiec)|Czerwonka]] i [[Biesowo]], natomiast Kasper obszar sięgający do granic [[Bęsia|Bęsi]] i [[Kruzy| Kruz]]. Na wskazanym obszarze powstały: Węgój, [[Łabuchy]], [[Zarębiec]], [[Wólka Wielka]] i [[Wólka Mała]]. Wieś z pewnością została dotknięta przez skutki [[Wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko–krzyżackiej]] w latach 1519–1521. Część ziemi leżała odłogiem, prawdopodobnie jednak Wegój nie został całkowicie opuszczony. W latach 1709–1711 wieś spustoszyła epidemia dżumy. W 1783 roku miejscowość składała się zaledwie z 19 domów.
 +
 
 +
W 1827 roku w miejscowości działała polska szkoła, do której uczęszczało 24 dzieci. W 1853 roku placówka liczyła 72 uczniów. Do szkoły dojeżdżały również dzieci z [[Bukowa Góra| Bukowej Góry]] i Wólki Małej. W 1935 roku placówka zatrudniała 3 nauczycieli i liczyła 133 uczniów.
 +
 
 +
W 1886 roku we wsi została założona biblioteka [[Towarzystwo Czytelni Ludowych| Towarzystwa Czytelni Ludowych]]. W latach 1920-1939 na obszarze miejscowości działał mąż zaufania [[Związek Polaków w Niemczech| Związku Polaków w Niemczech]].
 +
 
 +
W 1938 w miejscowości powstała parafia, do której przyłączono Bukową Górę, Łabuchy, Stryjewo, Wólkę Wielką, Wólkę Małą. Proboszczem został ks. [[Robert Pruszkowski]] (1907–1988).
  
W 1783 roku Węgój był małą osadą, liczącą zaledwie 19 domów; w 1820 roku miał 129, a w 1848 roku 256 mieszkańców, wyłącznie Polaków. W 1939 roku mieszkały tu 683 osoby. Niemiecka nazwa wsi: Wengoyen była przeróbką pruskiej nazwy (wangus = dąbrowa).
 
[[File: Jeden z eksponatów w skansenie maszyn rolniczych w Węgoju.jpg|thumb|left|300px|Jeden z eksponatów w skansenie maszyn rolniczych w Węgoju]]
 
W czasie plebiscytu w 1920 r. w Węgoju za Prusami Wschodnimi oddano 360 głosów, a za Polską 13 głosów.W 1938 roku założono parafię, do której włączono wsie: Bukową Górę, Łabuchy, Stryjewo, Wólkę Wielką i Wólkę Małą.
 
  
Proboszczem został ks. Robert Pruszkowski (1907-1988), który przyszedł tu ze Sztumu. Ks. Pruszkowski za posługę kapłańską udzielaną polskim jeńcom wojennym został aresztowany w 1940 roku i osadzony w obozie koncentracyjnym w Dachau.
+
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
  
Kościół parafialny jest pod wezwaniem Chrystusa Króla, a wybudowany został w latach 1937-1938.W 1827 roku istniała tu szkoła polska, w której uczyło się 24 dzieci. W 1853 roku miała ona 72 uczniów. Uczęszczały tu także dzieci z Bukowej Góry i Wólki Wielkiej. Uczono po polsku; nauczycielem religii był Andrzej Neuber. W 1935 roku szkoła miała trzech nauczycieli i 133 uczniów.
+
*1820 r. - 129 osób
[[File:Kościół parafialny z lat 30. XX wieku.jpg|thumb|300px|Kościół parafialny z lat 30. XX wieku]]
 
  
W 1886 roku powstała w Węgoju biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych. W latach 1890—1891 kierował nią Walenty Bykowski. W okresie 1920—1939 na terenie wsi działał mąż zaufania Związku Polaków w Niemczech.
+
*1848 r. - 256 osób (wyłącznie Polacy)
  
W Węgoju funkcjonuje Niepubliczny Zespół Szkół Społecznych, składający się z oddziału przedszkolnego, szkoły podstawowej i gimnazjum. Organem prowadzącym jest stowarzyszenie mieszkańców.
+
*1939 r. - 683 osoby
  
 +
==Kultura==
 +
W miejscowości działa [[Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "Naszym Dzieciom" w Węgoju|Stowarzyszenie Społeczno–Kulturalne "Naszym Dzieciom"]], [[Węgojskie Stowarzyszenie Edukacji Lokalnej - CEL]], a także zespół ludowy[[lkwim:Węgojska Strużka |Węgojska Strużka]]. Organizowany jest tutaj [[lkwim:Międzyszkolny Konkurs Piosenki Regionalnej „Warmiński Wróbelek”|Międzyszkolny Konkurs Piosenki Regionalnej „Warmiński Wróbelek”]].
 
<br/>
 
<br/>
  
== Ludzie związani z miejscowością ==
+
==Szkolnictwo==
...
+
W Węgoju funkcjonuje [[Zespół Szkół Węgojskiego Stowarzyszenia Edukacji Lokalnej - CEL w Węgoju| Zespół Szkół Węgojskiego Stowarzyszenia Edukacji Lokalnej - CEL]], w którego skład wchodzą: przedszkole, szkoła podstawowa oraz gimnazjum.
[[File:Węgój. Kapliczka warmińska z 1885 roku.jpg |thumb|300 px|Węgój. Kapliczka warmińska z 1885 roku]]
 
 
<br/>
 
<br/>
 +
 +
==Turystyka==
 +
*szlak rowerowy o długości 34 km - przebieg trasy: [[Biskupiec]] - [[Stanclewo]] - Węgój - Biskupiec
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
We wsi jeszcze w latach 70. stały cztery stare chałupy warmińskie. Trzy z nich, oznaczone numerami 9, 42, 60, to chałupy szczytowe, a czwarta, nr 47, kalenicowa. Wszystkie drewniane, konstrukcji zrębowej na tzw. jaskółczy ogon, oszalowane deskami. Mają trójdzielny rozkład, a ich siodłowe dachy kryte są strzechą. W szczy­tach występują pazdury.
+
*[[Skansen maszyn rolniczych w Węgoju|skansen maszyn rolniczych]], w którym znajdują się m.in. młockarnie, żniwiarki, pługi, kultywatory, sanie, żarna kamienne, siewniki ręczne, grabiarkę i dużo drobniejszego sprzętu
 +
*[[Kościół pw. Chrystusa Króla w Węgoju| kościół pw. Chrystusa Króla]] wzniesiony w latach 1937–1938
 +
*neogotycka kapliczka przydrożna zlokalizowana w centrum wsi
  
Skansen maszyn rolniczych. Do obejrzenia: młockarnie, żniwiarki, pługi, kultywatory, sanie, żarna kamienne, siewniki ręczne, grabiarkę i dużo drobniejszego sprzętu. Większość maszyn znajduje się pod krytą trzciną wiatą, dla odwiedzających są ławki, mini plac zabaw dla dzieci, alejki. Skansen powstał dzięki inicjatywie stowarzyszenia "Nasz kawałek Warmii" oraz mieszkańców Węgoja.
+
==Multimedia==
Kościół parafialny pod wezwaniem Chrystusa Króla został zbudowany w latach 1937-38.
+
{{#ev:youtube|0qkFBghQw3U|500|left|Film udostępniony w ramach projektu [http://rkf.warmia.mazury.pl/ Regionalna Kronika Filmowa]}}
  
]
 
<br/>
 
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
#Oficjalna strona Węgója: http://wegoj.prv.pl/
+
''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.<br/>
<br/>
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [18.12.2013]<br/>
 +
[http://wegoj.prv.pl/| Oficjalna strona Węgója] [18.12.2013]
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
Linia 80: Linia 85:
 
<br/>
 
<br/>
  
== Zobacz też ==
+
[[Kategoria: Powiat olsztyński]]
...
+
[[Kategoria: Biskupiec (gmina miejsko-wiejska)]]
<br/>
+
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: powiat olsztyński]] [[Kategoria: gmina Biskupiec]][[Kategoria: wieś sołecka]]
+
[[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 10:02, 25 mar 2016

Węgój

Kościół parafialny z lat 30. XX wieku.Fot. Mieczysław Kalski
Kościół parafialny z lat 30. XX wieku.
Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Biskupiec
Liczba ludności (2010) 367
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Węgój
Węgój
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Węgój
Węgój
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Węgój (niem. Wengoyen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku była zamieszkana przez 367 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zbigniew Groszewski[1].

Położenie

Miejscowość jest położona w centralnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Olsztyńskiego i Pojezierza Mrągowskiego, w odległości 7,3 km od Biskupca.

Dzieje miejscowości

Niemiecka nazwa wsi była przekształconą formą nazwy pruskiej oznaczającej dąbrowę. Dzieje założenia wsi sięgają roku 1379. Ówczesny biskup warmiński Henryk III Sorbom nadał swoim dworzanom - Teodorykowi Streuwben i Kasprowi z Bażyn po 40 włók jako majątki chełmińskie. Teodoryk otrzymał tereny przy wsiach Czerwonka i Biesowo, natomiast Kasper obszar sięgający do granic Bęsi i Kruz. Na wskazanym obszarze powstały: Węgój, Łabuchy, Zarębiec, Wólka Wielka i Wólka Mała. Wieś z pewnością została dotknięta przez skutki wojny polsko–krzyżackiej w latach 1519–1521. Część ziemi leżała odłogiem, prawdopodobnie jednak Wegój nie został całkowicie opuszczony. W latach 1709–1711 wieś spustoszyła epidemia dżumy. W 1783 roku miejscowość składała się zaledwie z 19 domów.

W 1827 roku w miejscowości działała polska szkoła, do której uczęszczało 24 dzieci. W 1853 roku placówka liczyła 72 uczniów. Do szkoły dojeżdżały również dzieci z Bukowej Góry i Wólki Małej. W 1935 roku placówka zatrudniała 3 nauczycieli i liczyła 133 uczniów.

W 1886 roku we wsi została założona biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych. W latach 1920-1939 na obszarze miejscowości działał mąż zaufania Związku Polaków w Niemczech.

W 1938 w miejscowości powstała parafia, do której przyłączono Bukową Górę, Łabuchy, Stryjewo, Wólkę Wielką, Wólkę Małą. Proboszczem został ks. Robert Pruszkowski (1907–1988).


Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

  • 1820 r. - 129 osób
  • 1848 r. - 256 osób (wyłącznie Polacy)
  • 1939 r. - 683 osoby

Kultura

W miejscowości działa Stowarzyszenie Społeczno–Kulturalne "Naszym Dzieciom", Węgojskie Stowarzyszenie Edukacji Lokalnej - CEL, a także zespół ludowyWęgojska Strużka. Organizowany jest tutaj Międzyszkolny Konkurs Piosenki Regionalnej „Warmiński Wróbelek”.

Szkolnictwo

W Węgoju funkcjonuje Zespół Szkół Węgojskiego Stowarzyszenia Edukacji Lokalnej - CEL, w którego skład wchodzą: przedszkole, szkoła podstawowa oraz gimnazjum.

Turystyka

  • szlak rowerowy o długości 34 km - przebieg trasy: Biskupiec - Stanclewo - Węgój - Biskupiec

Zabytki

  • skansen maszyn rolniczych, w którym znajdują się m.in. młockarnie, żniwiarki, pługi, kultywatory, sanie, żarna kamienne, siewniki ręczne, grabiarkę i dużo drobniejszego sprzętu
  • kościół pw. Chrystusa Króla wzniesiony w latach 1937–1938
  • neogotycka kapliczka przydrożna zlokalizowana w centrum wsi

Multimedia

Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa


Bibliografia

Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Bank Danych Lokalnych GUS [18.12.2013]
Oficjalna strona Węgója [18.12.2013]

Przypisy