Wały (gmina Szczytno): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
(Turystyka)
Linia 1: Linia 1:
 
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
  |nazwa                = Wały   
 
  |nazwa                = Wały   
Linia 7: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Wałów   
 
  |dopełniacz wsi        = Wałów   
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              =  
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe   
+
  |opis zdjęcia          =    
 
  |rodzaj miejscowości  =wieś sołecka
 
  |rodzaj miejscowości  =wieś sołecka
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 30: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>''' Wały''' (niem. ''Wallen'') – [[wieś sołecka]] w Polsce, położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat szczycieński |powiecie szczycieńskim]], w [[Szczytno (gmina wiejska)|gminie Szczytno]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
''' Wały''' (niem. ''Wallen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński |powiecie szczycieńskim]], w [[Szczytno (gmina wiejska)|gminie Szczytno]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 235 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Henryk Kruczyk]]<ref> [http://www.e-bip.pl/4Dfile/jednostki_pomocnicze.html/%23%23611641696.0/ Strona Urzędu Gminy Szczytno] [10.09.2013]</ref>.
 +
<br/><br/>
 +
 
 +
==Położenie==
 +
Wieś położona jest  na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]] na granicy [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]]. Miejscowość leży w odległości 12 km na południowy wschód od [[Szczytno|Szczytna]].
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
== Dzieje miejscowości ==
Wieś położona jest w makroregionie [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] na granicy dwóch mezoregionów: [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]]. Miejscowość leży w odległości 12 km na południowy wschód od [[Szczytno|Szczytna]].
+
Wieś założona została przed 1782 rokiem – miała wówczas 12 łanów. Lokowana ponownie jako [[Osada szkatułowa |osada szkatułowa]] w 1788 roku na ponad 42 łanach; pierwszym sołtysem był Andrzej Goleś. W 1858 roku wieś obejmowała 34 łany.
  
<br/>
+
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
  
=== Dzieje miejscowości ===
 
Wieś założona została przed 1782 rokiem – miała wówczas 12 łanów. Lokowana ponownie jako [[osada szkatułowa]] w 1788 roku na ponad 42 łanach; pierwszym sołtysem był Andrzej Goleś. W 1858 roku wieś obejmowała 34 łany.Wieś jest siedzibą [[sołectwo|sołectwa]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Henryk Kruczyk]]<ref> http://www.e-bip.pl/4Dfile/jednostki_pomocnicze.html/%23%23611641696.0 [data dostępu: 10.09.2013]</ref>.
 
  
 
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
 
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
  
1782 – 12 gospodarstw
+
*1782 r. – 12 gospodarstw
  
1818 – 241 osób, 42 gospodarstwa
+
*1818 r. – 241 osób, 42 gospodarstwa
  
1858 – 49 gospodarstw
+
*1858 r. – 49 gospodarstw
  
1939 – 343 osoby
+
*1939 r. – 343 osoby
<br/>
 
  
===Gospodarka===
+
==Gospodarka==
We wsi znajduje się siedziba [[Leśnictwo Wały|leśnictwa]], należącego do [[Nadleśnictwo Jedwabno |Nadleśnictwa Jedwabno]].
+
We wsi znajduje się siedziba [[Leśnictwo Wały|leśnictwa]] należącego do [[Nadleśnictwo Jedwabno |Nadleśnictwa Jedwabno]].
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Turystyka ===
+
==Turystyka ==
Przez miejscowość przebiega szlak [[Rajd konny "Ewita"|rajdu konnego "Ewita"]] obejmującego następującą trasę: [[Sasek Mały]] – [[Szymanki]] – [[Ciemna Dąbrowa]] – [[Piecuchy]] – Wały – [[Gawrzyjałki]] – [[Wyżegi]] – [[Jerominy]] – [[Chochół]] – [[Świętajno]] – [[Marksoby]] – [[Orżyny]] – [[Jabłonka (gmina Dźwierzuty)|Jabłonka]] – [[Trelkowo]] – [[Kobylocha]] – [[Piece]] – [[Sawica ]] – [[Witówko]] – [[Sasek]].
+
*szlak [[Rajd konny "Ewita"|rajdu konnego "Ewita"]] obejmujący trasę: [[Sasek Mały]] – [[Szymanki]] – [[Ciemna Dąbrowa]] – [[Piecuchy]] – Wały – [[Gawrzyjałki]] – [[Wyżegi]] – [[Jerominy]] – [[Chochół]] – [[Świętajno]] – [[Marksoby]] – [[Orżyny]] – [[Jabłonka (gmina Dźwierzuty)|Jabłonka]] – [[Trelkowo]] – [[Kobylocha]] – [[Piece]] – [[Sawica ]] – [[Witówko]] – [[Sasek]]
<br/>
 
  
===Sport===
+
==Sport==
W miejscowości istnieje drużyna piłkarska [[TIGER Wały]], biorąca udział w rozgrywkach ligi sołeckiej.
+
W miejscowości istnieje drużyna piłkarska [[TIGER Wały]], która bierze udział w rozgrywkach ligi sołeckiej.
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Zabytki: ===
+
== Zabytki==
*Kilka przykładów budownictwa drewnianego (m.in. chałupa nr 1), a także murowanego, koniec XIX wieku oraz pierwsza ćwierć XX wieku.
+
*kilka przykładów budownictwa drewnianego (m.in. chałupa nr 1), a także murowanego, koniec XIX wieku oraz pierwsza ćwierć XX wieku
*[[Cmentarz ewangelicki w Wałach|Cmentarz ewangelicki]] z XIX wieku, czynny, na południowym skraju wsi.
+
*[[Cmentarz ewangelicki w Wałach|cmentarz ewangelicki]] z XIX wieku, czynny, na południowym skraju wsi
<br/>
 
  
=== Bibliografia: ===
+
== Bibliografia==
 
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 2, Olsztyn 2011.
 
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 2, Olsztyn 2011.
#Letkiewicz Arkadiusz, ''Z dziejów miasta i gminy Szczytno'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 30-37.
+
#Letkiewicz Arkadiusz, ''Z dziejów miasta i gminy Szczytno'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 30–37.
 
#Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.
 
#Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.
 
#''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
 
#''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
#Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 27.08.2013]
+
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [27.08.2013]
#Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html [data dostępu: 27.08.2013]
+
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [27.08.2013]
 
   
 
   
 
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
 
<references/>
 
<references/>
 
<br/>
 
<br/>

Wersja z 12:22, 28 lis 2014

Wały

Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat szczycieński
Gmina Szczytno
Liczba ludności (2010) 235
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 12-100
Tablice rejestracyjne NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Wały
Wały
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Wały
Wały
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Wały (niem. Wallen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 235 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Henryk Kruczyk[1].

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim na granicy Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej. Miejscowość leży w odległości 12 km na południowy wschód od Szczytna.

Dzieje miejscowości

Wieś założona została przed 1782 rokiem – miała wówczas 12 łanów. Lokowana ponownie jako osada szkatułowa w 1788 roku na ponad 42 łanach; pierwszym sołtysem był Andrzej Goleś. W 1858 roku wieś obejmowała 34 łany.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.


Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

  • 1782 r. – 12 gospodarstw
  • 1818 r. – 241 osób, 42 gospodarstwa
  • 1858 r. – 49 gospodarstw
  • 1939 r. – 343 osoby

Gospodarka

We wsi znajduje się siedziba leśnictwa należącego do Nadleśnictwa Jedwabno.

Turystyka

Sport

W miejscowości istnieje drużyna piłkarska TIGER Wały, która bierze udział w rozgrywkach ligi sołeckiej.

Zabytki

  • kilka przykładów budownictwa drewnianego (m.in. chałupa nr 1), a także murowanego, koniec XIX wieku oraz pierwsza ćwierć XX wieku
  • cmentarz ewangelicki z XIX wieku, czynny, na południowym skraju wsi

Bibliografia

  1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 2, Olsztyn 2011.
  2. Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Szczytno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 30–37.
  3. Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
  4. Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
  5. Bank Danych Lokalnych GUS [27.08.2013]
  6. Deutsche Verwaltungsgeschichte [27.08.2013]

Przypisy