Wadąg: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Wadąga | |dopełniacz wsi = Wadąga | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś niesołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olsztyński | |powiat = olsztyński | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Wadąg''' (niem. ''Wadang'') – | + | ''' Wadąg''' (niem. ''Wadang'') – wieś niesołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dywity (gmina wiejska)|gminie Dywity]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku była zamieszkana przez 278 osób. |
| − | |||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierzu Olsztyńskim]] nad [[Rzeka Wadąg| | + | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierzu Olsztyńskim]] nad rzeką [[Rzeka Wadąg| Wadąg]], w odległości 7 km od [[Olsztyn|Olsztyna]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Nazwa miejscowości została zapożyczona od pruskiej nazwy jeziora – Wangelinus. Na przestrzeni stuleci ulegała pewnym przekształceniom: Wadangen (1399, 1429), Wadang (1517, 1673; ta niemiecka nazwa obowiązywała do 1945 roku), Wadanke (1656, 1785), Wadung (1755). W 1879 po raz pierwszy odnotowano polską wersją nazwy – Wadąg | + | Nazwa miejscowości została zapożyczona od [[Prusowie| pruskiej]] nazwy [[Jezioro Wadąg |jeziora]] – ''Wangelinus''. Na przestrzeni stuleci ulegała pewnym przekształceniom: ''Wadangen'' (1399, 1429), ''Wadang'' (1517, 1673; ta niemiecka nazwa obowiązywała do 1945 roku), ''Wadanke'' (1656, 1785), ''Wadung'' (1755). W 1879 po raz pierwszy odnotowano polską wersją nazwy – Wadąg. |
| − | |||
| − | |||
| + | Wieś istnieje od 1399 roku, jednak pierwsza wzmianka na jej temat pojawiła się w roku 1337. W tym okresie w Wadągu działał młyn oraz tartak. W czasie [[Wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko–krzyżackiej]] w latach 1519–1521 wieś została zniszczona. Jednak już w XVI wieku zbudowano karczmę, co świadczy, że miejscowość nie została całkowicie opustoszała, a proces ponownego zasiedlania częściowo opuszczonej ziemi przebiegał szybko. W XVIII wieku młyn i tartak stanowiły własność rodziny Hemplów. W 1785 roku Wadąg liczył zaledwie 9 domów. W 1715 roku [[Józef Hempel]] zbudował w Wadągu papiernię. W 1820 roku wieś była zamieszkana przez 78 osób. W 1830 roku miejscowa papiernia szczycąca się I kategorią produkowała papier na eksport do Królestwa Polskiego. Niestety, z czasem [[Papiernia w Wadągu|papiernia]] podupadła. W 1923 roku w jej budynku została uruchomiona elektrownia, którą zarządzało olsztyńskie przedsiębiorstwo tramwajów i omnibusów. Od 1866 roku młyn i karczma należały do Carla Ganswindta. W okresie międzywojennym wieś była również całkiem popularnym miejscem letniego wypoczynku. W 1910 roku na skraju [[Las Miejski w Olsztynie|Lasu Miejskiego]] Karol Oschinsky otworzył restaurację "Nowy Wadąg". Karol Oschinsky był w 1926 roku także właścicielem starej gospody w Wadągu nazwanej, dla odróżnienia od nowej restauracji, "Starym Wadągiem". | ||
W 1933 roku Wadąg był zamieszkany przez 133 osoby. 6 lat później liczył 130 mieszkańców. W 1945 roku nad rzeką Wadąg zginął radziecki żołnierz Piotr Diernow, który własnym ciałem zasłonił wyloty strzelnicze gniazda niemieckich karabinów maszynowych. W 1967 roku w miejscu jego śmierci postawiono pamiątkowy obelisk. | W 1933 roku Wadąg był zamieszkany przez 133 osoby. 6 lat później liczył 130 mieszkańców. W 1945 roku nad rzeką Wadąg zginął radziecki żołnierz Piotr Diernow, który własnym ciałem zasłonił wyloty strzelnicze gniazda niemieckich karabinów maszynowych. W 1967 roku w miejscu jego śmierci postawiono pamiątkowy obelisk. | ||
| Linia 52: | Linia 50: | ||
==Religia== | ==Religia== | ||
| − | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. św. Rozalii w Kieźlinach|parafii rzymskokatolickiej | + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. św. Rozalii w Kieźlinach|parafii rzymskokatolickiej w Kieźlinach]]. |
<br/> | <br/> | ||
==Turystyka== | ==Turystyka== | ||
| − | * | + | *gospodarstwo [[Agroturystyka |agroturystyczne]] [[Trzcinowa Dolina w Wadągu| Trzcinowa Dolina]] |
| − | * | + | *szlak kajakowy o długości 14 km - przebieg trasy: [[Słupy]] - jezioro Wadąg - rzeka Wadąg - [[Elektrownia Łyna]] |
| − | * | + | *szlak kajakowy o długości 43 km - przebieg trasy: [[Jezioro Dadaj|Dadaj]] - [[Kromerowo]] - [[Tumiany]] - [[Barczewo]] - jezioro Wadąg - Olsztyn |
| − | * | + | *szlak kajakowy: [[Jezioro Bogdańskie]] - [[Rzeka Kiermas|Kiermas]] - [[Jezioro Umląg|Umląg]] - jezioro [[Jezioro Kiermas|Kiermas]] - rzeka Kiermas - [[Rzeka Pisa|Pisa]] - jezioro Wadąg - rzeka Wadąg |
| − | * | + | *niebieski szlak rowerowy o długości 32 km - przebieg trasy: [[Dywity]] - [[Dągi]] - [[Różnowo (gmina Dywity) |Różnowo]] - [[Dąbrówka Wielka]] - [[Nowe Włóki]] - [[Gradki]] - [[Frączki]] - [[Tuławki]] - [[Gady]] - jezioro Wadąg - Dągi - Dywity |
| − | * | + | *szlak rowerowy o długości 38 km – przebieg trasy: [[Klebark Wielki]] - [[Silice]] - [[Skajboty]] - [[Mokiny]] - [[Barczewo]] - [[Biedowo]] - [[Barczewko]] - [[Słupy]] - Wadąg |
| − | *[[Szlak im. Piotra Diernowa: Olsztyn - Olsztyn/sanatorium|Szlak im. Piotra Diernowa]] | + | *[[Szlak im. Piotra Diernowa: Olsztyn - Olsztyn/sanatorium|Szlak im. Piotra Diernowa]] |
| − | |||
==Zabytki== | ==Zabytki== | ||
| − | * | + | *klasycystyczna przydrożna kapliczka warmińska, prawdopodobnie z XIX wieku |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
#Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, ''Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość'', Olsztyn 1994. | #Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, ''Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość'', Olsztyn 1994. | ||
| − | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [ | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [14.12.2013] |
| − | #[http://www.trzcinowadolina.pl/index.php?s=historia| Trzcinowa Dolina] [ | + | #[http://www.trzcinowadolina.pl/index.php?s=historia| Trzcinowa Dolina] [14.12.2013] |
| − | #[http://pl.wikipedia.org/wiki/Wad%C4%85g_%28wojew%C3%B3dztwo_warmi%C5%84sko-mazurskie%29| Wikipedia | + | #[http://pl.wikipedia.org/wiki/Wad%C4%85g_%28wojew%C3%B3dztwo_warmi%C5%84sko-mazurskie%29| Wikipedia] [14.12.2013] |
| − | + | ||
[[Kategoria: Powiat olsztyński]] | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | ||
Wersja z 10:34, 29 lis 2014
| Wadąg | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś niesołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Dywity |
| Liczba ludności (2010) | 278 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wadąg | |
| Położenie na mapie Polski  Wadąg | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wadąg (niem. Wadang) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku była zamieszkana przez 278 osób.
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad rzeką Wadąg, w odległości 7 km od Olsztyna.
Dzieje miejscowości
Nazwa miejscowości została zapożyczona od pruskiej nazwy jeziora – Wangelinus. Na przestrzeni stuleci ulegała pewnym przekształceniom: Wadangen (1399, 1429), Wadang (1517, 1673; ta niemiecka nazwa obowiązywała do 1945 roku), Wadanke (1656, 1785), Wadung (1755). W 1879 po raz pierwszy odnotowano polską wersją nazwy – Wadąg.
Wieś istnieje od 1399 roku, jednak pierwsza wzmianka na jej temat pojawiła się w roku 1337. W tym okresie w Wadągu działał młyn oraz tartak. W czasie wojny polsko–krzyżackiej w latach 1519–1521 wieś została zniszczona. Jednak już w XVI wieku zbudowano karczmę, co świadczy, że miejscowość nie została całkowicie opustoszała, a proces ponownego zasiedlania częściowo opuszczonej ziemi przebiegał szybko. W XVIII wieku młyn i tartak stanowiły własność rodziny Hemplów. W 1785 roku Wadąg liczył zaledwie 9 domów. W 1715 roku Józef Hempel zbudował w Wadągu papiernię. W 1820 roku wieś była zamieszkana przez 78 osób. W 1830 roku miejscowa papiernia szczycąca się I kategorią produkowała papier na eksport do Królestwa Polskiego. Niestety, z czasem papiernia podupadła. W 1923 roku w jej budynku została uruchomiona elektrownia, którą zarządzało olsztyńskie przedsiębiorstwo tramwajów i omnibusów. Od 1866 roku młyn i karczma należały do Carla Ganswindta. W okresie międzywojennym wieś była również całkiem popularnym miejscem letniego wypoczynku. W 1910 roku na skraju Lasu Miejskiego Karol Oschinsky otworzył restaurację "Nowy Wadąg". Karol Oschinsky był w 1926 roku także właścicielem starej gospody w Wadągu nazwanej, dla odróżnienia od nowej restauracji, "Starym Wadągiem".
W 1933 roku Wadąg był zamieszkany przez 133 osoby. 6 lat później liczył 130 mieszkańców. W 1945 roku nad rzeką Wadąg zginął radziecki żołnierz Piotr Diernow, który własnym ciałem zasłonił wyloty strzelnicze gniazda niemieckich karabinów maszynowych. W 1967 roku w miejscu jego śmierci postawiono pamiątkowy obelisk.
W 1993 roku wieś była zamieszkana przez 44 mieszkańców. W Wadągu funkcjonuje elektrownia wodna i przepompownia ścieków.
Gospodarka
W miejscowości działa firma Wipasz S.A.. Znajduje się też tutaj siedziba leśnictwa należącego do Nadleśnictwa Olsztyn.
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Kieźlinach.
Turystyka
- gospodarstwo agroturystyczne Trzcinowa Dolina
- szlak kajakowy o długości 14 km - przebieg trasy: Słupy - jezioro Wadąg - rzeka Wadąg - Elektrownia Łyna
- szlak kajakowy o długości 43 km - przebieg trasy: Dadaj - Kromerowo - Tumiany - Barczewo - jezioro Wadąg - Olsztyn
- szlak kajakowy: Jezioro Bogdańskie - Kiermas - Umląg - jezioro Kiermas - rzeka Kiermas - Pisa - jezioro Wadąg - rzeka Wadąg
- niebieski szlak rowerowy o długości 32 km - przebieg trasy: Dywity - Dągi - Różnowo - Dąbrówka Wielka - Nowe Włóki - Gradki - Frączki - Tuławki - Gady - jezioro Wadąg - Dągi - Dywity
- szlak rowerowy o długości 38 km – przebieg trasy: Klebark Wielki - Silice - Skajboty - Mokiny - Barczewo - Biedowo - Barczewko - Słupy - Wadąg
- Szlak im. Piotra Diernowa
Zabytki
- klasycystyczna przydrożna kapliczka warmińska, prawdopodobnie z XIX wieku
Bibliografia
- Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.
- Bank Danych Lokalnych GUS [14.12.2013]
- Trzcinowa Dolina [14.12.2013]
- Wikipedia [14.12.2013]
