Wajsznory (gmina Kętrzyn): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| Linia 35: | Linia 35: | ||
==Dzieje miejscowości== | ==Dzieje miejscowości== | ||
| − | Wieś założona w 1343 roku przez wielkiego mistrza [[Ludolf König|Ludolfa Königa]] jako majątek służebny. Pierwszy właściciel majątku ''Waisnorai'' otrzymał 33 łany (554,4 ha) dziewiczej puszczy i 20 lat wolnych od płacenia podatków – tyle mu dano czasu, by rąbał puszczę na przedpolach Kętrzyna i się wzbogacił. W latach 1346-1347 na wieś kilkakrotnie napadli Litwini obracając w popiół wszystko, cokolwiek w tych okolicach zbudowano. Kolejnych spustoszeń na tych terenach dokonały walki w czasie wojnie trzynastoletniej (1454-1466), a także w ostatniej z wojen polsko – krzyżackich przed likwidacją Zakonu, w 1520 roku. Na przestrzeni wieków zmieniali się właściciele majątku. W XVII wieku była to rodzina szlachecka o nazwisku Slobott (Schlubut), która od XV wieku posiadała również majątek w Warkiejmach, czyli Sajnie Wielkiej. W 1785 roku właścicielem wsi był von Schlichting, a w 1820 roku szlachcic polski Franciszek Tyszka. W tym czasie, w związku z uwłaszczeniem chłopów, obok wsi folwarcznej, ukształtowała się wieś chłopska. W 1820 roku we wsi był 16 chałup i 182 mieszkańców, a w 1928 roku liczyła kilka zagród i 64 mieszkańców. Od połowy XIX wieku kolejnym właścicielem majątku była rodzina Dieckmannów. W 1871 roku ich posiadłość liczyła 1497 mórg. Zbudowali oni rozległą rezydencję dworską, otoczoną parkiem. Unowocześnili zabudowę folwarczną i dokupili folwark [[Borek]] przy [[Podleska Góra|Podleskiej Górze]], na południe od Wajsznor. W 1889 roku ich majątek liczył już 404 ha (w tym 50 ha lasu). W 1900 roku we wsi, w której było 5 gospodarstw chłopskich, zbudowano jednoklasową szkołę. Od 1907 roku właścicielem majątku stał się Weidemann, zaś około 1918 roku Wajsznory wraz z Borkiem na południu oraz folwarkiem [[Jurki (gmina Kętrzyn)|Jurki]] na północy, nabył Gustaw Drews. Łącznie majątek liczył wówczas 473 ha. Było w nim 150 sztuk bydła, stadnina liczyła 96 koni, owczarnia 200 owiec, a tuczarnia 150 świń. Powierzchnia majątku rodziny (tereny folwarczne w Borku) zmalała, gdy w 1938 roku, na równinie po wschodniej stronie Wajsznor zbudowane zostało lotnisko wojskowe dla głównej kwatery Hitlera. Drews gospodarował tu do 1945 roku., gdy jednak w 1938 r., na równinie po wschodniej stronie Wajsznor zbudowane zostało lotnisko wojskowe dla głównej kwatery Hitlera, tereny folwarczne w Borku znacznie zmalały.<ref>[http://www.jerzysikorski.pl/historia-miejscowo%C5%9Bci-na-obszarze-gminy-k%C4%99trzyn www.jerzysikorski.pl] [10.02.2015]</ref><br/> | + | Wieś założona w 1343 roku przez wielkiego mistrza [[Ludolf König von Wattzau|Ludolfa Königa]] jako majątek służebny. Pierwszy właściciel majątku ''Waisnorai'' otrzymał 33 łany (554,4 ha) dziewiczej puszczy i 20 lat wolnych od płacenia podatków – tyle mu dano czasu, by rąbał puszczę na przedpolach Kętrzyna i się wzbogacił. W latach 1346-1347 na wieś kilkakrotnie napadli Litwini obracając w popiół wszystko, cokolwiek w tych okolicach zbudowano. Kolejnych spustoszeń na tych terenach dokonały walki w czasie wojnie trzynastoletniej (1454-1466), a także w ostatniej z wojen polsko – krzyżackich przed likwidacją Zakonu, w 1520 roku. Na przestrzeni wieków zmieniali się właściciele majątku. W XVII wieku była to rodzina szlachecka o nazwisku Slobott (Schlubut), która od XV wieku posiadała również majątek w Warkiejmach, czyli Sajnie Wielkiej. W 1785 roku właścicielem wsi był von Schlichting, a w 1820 roku szlachcic polski Franciszek Tyszka. W tym czasie, w związku z uwłaszczeniem chłopów, obok wsi folwarcznej, ukształtowała się wieś chłopska. W 1820 roku we wsi był 16 chałup i 182 mieszkańców, a w 1928 roku liczyła kilka zagród i 64 mieszkańców. Od połowy XIX wieku kolejnym właścicielem majątku była rodzina Dieckmannów. W 1871 roku ich posiadłość liczyła 1497 mórg. Zbudowali oni rozległą rezydencję dworską, otoczoną parkiem. Unowocześnili zabudowę folwarczną i dokupili folwark [[Borek]] przy [[Podleska Góra|Podleskiej Górze]], na południe od Wajsznor. W 1889 roku ich majątek liczył już 404 ha (w tym 50 ha lasu). W 1900 roku we wsi, w której było 5 gospodarstw chłopskich, zbudowano jednoklasową szkołę. Od 1907 roku właścicielem majątku stał się Weidemann, zaś około 1918 roku Wajsznory wraz z Borkiem na południu oraz folwarkiem [[Jurki (gmina Kętrzyn)|Jurki]] na północy, nabył Gustaw Drews. Łącznie majątek liczył wówczas 473 ha. Było w nim 150 sztuk bydła, stadnina liczyła 96 koni, owczarnia 200 owiec, a tuczarnia 150 świń. Powierzchnia majątku rodziny (tereny folwarczne w Borku) zmalała, gdy w 1938 roku, na równinie po wschodniej stronie Wajsznor zbudowane zostało lotnisko wojskowe dla głównej kwatery Hitlera. Drews gospodarował tu do 1945 roku., gdy jednak w 1938 r., na równinie po wschodniej stronie Wajsznor zbudowane zostało lotnisko wojskowe dla głównej kwatery Hitlera, tereny folwarczne w Borku znacznie zmalały.<ref>[http://www.jerzysikorski.pl/historia-miejscowo%C5%9Bci-na-obszarze-gminy-k%C4%99trzyn www.jerzysikorski.pl] [10.02.2015]</ref><br/> |
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]</ref>. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim. | W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]</ref>. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim. | ||
Wersja z 21:54, 22 kwi 2015
| Wajsznory | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | kętrzyński |
| Gmina | Kętrzyn |
| Liczba ludności (2013) | 89[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wajsznory | |
| Położenie na mapie Polski  Wajsznory | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wajsznory (niem. Weischnuren) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn. Miejscowość w 2013 roku liczyła 89 mieszkańców[1]. Funkcję sołtysa sprawuje Waldemar Szulc[2].
Położenie
Miejscowość położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, około 4 km na południowy-wschód od Kętrzyna.
Dzieje miejscowości
Wieś założona w 1343 roku przez wielkiego mistrza Ludolfa Königa jako majątek służebny. Pierwszy właściciel majątku Waisnorai otrzymał 33 łany (554,4 ha) dziewiczej puszczy i 20 lat wolnych od płacenia podatków – tyle mu dano czasu, by rąbał puszczę na przedpolach Kętrzyna i się wzbogacił. W latach 1346-1347 na wieś kilkakrotnie napadli Litwini obracając w popiół wszystko, cokolwiek w tych okolicach zbudowano. Kolejnych spustoszeń na tych terenach dokonały walki w czasie wojnie trzynastoletniej (1454-1466), a także w ostatniej z wojen polsko – krzyżackich przed likwidacją Zakonu, w 1520 roku. Na przestrzeni wieków zmieniali się właściciele majątku. W XVII wieku była to rodzina szlachecka o nazwisku Slobott (Schlubut), która od XV wieku posiadała również majątek w Warkiejmach, czyli Sajnie Wielkiej. W 1785 roku właścicielem wsi był von Schlichting, a w 1820 roku szlachcic polski Franciszek Tyszka. W tym czasie, w związku z uwłaszczeniem chłopów, obok wsi folwarcznej, ukształtowała się wieś chłopska. W 1820 roku we wsi był 16 chałup i 182 mieszkańców, a w 1928 roku liczyła kilka zagród i 64 mieszkańców. Od połowy XIX wieku kolejnym właścicielem majątku była rodzina Dieckmannów. W 1871 roku ich posiadłość liczyła 1497 mórg. Zbudowali oni rozległą rezydencję dworską, otoczoną parkiem. Unowocześnili zabudowę folwarczną i dokupili folwark Borek przy Podleskiej Górze, na południe od Wajsznor. W 1889 roku ich majątek liczył już 404 ha (w tym 50 ha lasu). W 1900 roku we wsi, w której było 5 gospodarstw chłopskich, zbudowano jednoklasową szkołę. Od 1907 roku właścicielem majątku stał się Weidemann, zaś około 1918 roku Wajsznory wraz z Borkiem na południu oraz folwarkiem Jurki na północy, nabył Gustaw Drews. Łącznie majątek liczył wówczas 473 ha. Było w nim 150 sztuk bydła, stadnina liczyła 96 koni, owczarnia 200 owiec, a tuczarnia 150 świń. Powierzchnia majątku rodziny (tereny folwarczne w Borku) zmalała, gdy w 1938 roku, na równinie po wschodniej stronie Wajsznor zbudowane zostało lotnisko wojskowe dla głównej kwatery Hitlera. Drews gospodarował tu do 1945 roku., gdy jednak w 1938 r., na równinie po wschodniej stronie Wajsznor zbudowane zostało lotnisko wojskowe dla głównej kwatery Hitlera, tereny folwarczne w Borku znacznie zmalały.[3]
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego[4]. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[5] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim.
Zabytki
Z początku XIX w. pochodzi starszy cmentarzyk, późniejszy założono w 1850 roku.
Ciekawostki
Do końca XIX wieku we wsi był wiatrak.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Łącznie miejscowości: Wajsznory, Głobie, Wilamowo.
- ↑ BIP Urzędu Gminy Kętrzyn
- ↑ www.jerzysikorski.pl [10.02.2015]
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
Bibliografia
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
Bank Danych Lokalnych GUS [10.02.2015]
BIP Urzędu Gminy Kętrzyn [10.02.2015]
Mapy Google Maps [10.02.2015]
www.jerzysikorski.pl [10.02.2015]
