Warmińska chata drewniana: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Mała architektura2 sakralna infobox | {{Mała architektura2 sakralna infobox | ||
<!-- w trakcie opracowania --> | <!-- w trakcie opracowania --> | ||
| − | |nazwa = | + | |nazwa = Warmińska chata drewniana |
|typ obiektu = Warmińska chata drewniana | |typ obiektu = Warmińska chata drewniana | ||
|lokalizacja = przydrożna | |lokalizacja = przydrożna | ||
|datacja = do końca XIX w. | |datacja = do końca XIX w. | ||
| − | }} | + | }} |
''' Warmińska chata drewniana ''' – inaczej chałupa, dom wiejski budowany z drewna na [[Warmia|Warmii]]. | ''' Warmińska chata drewniana ''' – inaczej chałupa, dom wiejski budowany z drewna na [[Warmia|Warmii]]. | ||
| − | + | <br/><br /> | |
| − | <br/> | ||
== Występowanie == | == Występowanie == | ||
Model chaty drewnianej występujący na terenie [[Warmia | Warmii]] do końca XIX w., zaliczany do [[Tradycyjne budownictwo ludowe na Warmii i Mazurach | tradycyjnego budownictwa ludowego na Warmii i Mazurach]]. | Model chaty drewnianej występujący na terenie [[Warmia | Warmii]] do końca XIX w., zaliczany do [[Tradycyjne budownictwo ludowe na Warmii i Mazurach | tradycyjnego budownictwa ludowego na Warmii i Mazurach]]. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Opis == | == Opis == | ||
Do XVIII w. drewniane chałupy na Warmii i Mazurach były głównie asymetryczne-szerokofrontowe, czyli dwudzielne – z wyróżnioną większą częścią mieszkalną i mniejszą częścią inwentarzową oraz poddaszem służącym za spichlerz. | Do XVIII w. drewniane chałupy na Warmii i Mazurach były głównie asymetryczne-szerokofrontowe, czyli dwudzielne – z wyróżnioną większą częścią mieszkalną i mniejszą częścią inwentarzową oraz poddaszem służącym za spichlerz. | ||
| − | + | [[Plik:Warmińska chata drewniana.jpg|right|240px|thumb|Chata warmińska z Kaborna w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku,<br/>źródło: [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a1/MBL_Olsztynek_-_24a._Cha%C5%82upa_nr_1_z_Kaborna_%2801%29.jpg wikimedia.org], dostęp 7. grudnia 2013]] | |
Dach pokryty był trzciną, a kąt dachu wynosił około 40 stopni. Od XIX w. stopniowo następowały zmiany w budownictwie ludowym. Stosowano nowe ulepszone konstrukcje - chałupy symetryczne-szerokofrontowe – trójdzielne, oraz materiały np. kamienną podmurówkę. Ze względu na przepisy administracyjne zakazujące stosowania słomy i trzciny do pokrywania dachów, jako materiałów zbyt łatwopalnych, zaczęto stosować materiały ogniotrwałe np. dachówkę, eternit, blachę, czy papę. | Dach pokryty był trzciną, a kąt dachu wynosił około 40 stopni. Od XIX w. stopniowo następowały zmiany w budownictwie ludowym. Stosowano nowe ulepszone konstrukcje - chałupy symetryczne-szerokofrontowe – trójdzielne, oraz materiały np. kamienną podmurówkę. Ze względu na przepisy administracyjne zakazujące stosowania słomy i trzciny do pokrywania dachów, jako materiałów zbyt łatwopalnych, zaczęto stosować materiały ogniotrwałe np. dachówkę, eternit, blachę, czy papę. | ||
| Linia 24: | Linia 22: | ||
Pod koniec XIX w. budownictwo murowane zaczęło wypierać drewniane. Dziś zachowane chaty warmińskie można oglądać w nielicznych miejscowościach, ale można zwiedzić [[lkwim: Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku | Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku]], gdzie zebrano i wystawiono dla zwiedzających charakterystyczne dla Warmii i Mazur przykłady budownictwa ludowego. | Pod koniec XIX w. budownictwo murowane zaczęło wypierać drewniane. Dziś zachowane chaty warmińskie można oglądać w nielicznych miejscowościach, ale można zwiedzić [[lkwim: Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku | Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku]], gdzie zebrano i wystawiono dla zwiedzających charakterystyczne dla Warmii i Mazur przykłady budownictwa ludowego. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | |||
Pokropek Marian, ''Osadnictwo i budownictwo'', w: ''Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków'', red. J. Burszta, Wrocław 1976, s. 111-181.<br/> | Pokropek Marian, ''Osadnictwo i budownictwo'', w: ''Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków'', red. J. Burszta, Wrocław 1976, s. 111-181.<br/> | ||
Cyfus Edward, ''Moja Warmia'', Dąbrówno 2012, s. 13-18. | Cyfus Edward, ''Moja Warmia'', Dąbrówno 2012, s. 13-18. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
| − | + | [http://www.muzeumolsztynek.com.pl/ Muzeum Budownictwa Ludowego-Parku Etnograficznego w Olsztynku] | |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
[[Kategoria:Turystyka]][[Kategoria: Budownictwo ludowe]] | [[Kategoria:Turystyka]][[Kategoria: Budownictwo ludowe]] | ||
Wersja z 23:56, 28 lut 2014
| Warmińska chata drewniana | |
| | |
| typ obiektu: | Warmińska chata drewniana |
| lokalizacja: | przydrożna |
| datacja: | do końca XIX w. |
Warmińska chata drewniana – inaczej chałupa, dom wiejski budowany z drewna na Warmii.
Spis treści
Występowanie
Model chaty drewnianej występujący na terenie Warmii do końca XIX w., zaliczany do tradycyjnego budownictwa ludowego na Warmii i Mazurach.
Opis
Do XVIII w. drewniane chałupy na Warmii i Mazurach były głównie asymetryczne-szerokofrontowe, czyli dwudzielne – z wyróżnioną większą częścią mieszkalną i mniejszą częścią inwentarzową oraz poddaszem służącym za spichlerz.
źródło: wikimedia.org, dostęp 7. grudnia 2013
Dach pokryty był trzciną, a kąt dachu wynosił około 40 stopni. Od XIX w. stopniowo następowały zmiany w budownictwie ludowym. Stosowano nowe ulepszone konstrukcje - chałupy symetryczne-szerokofrontowe – trójdzielne, oraz materiały np. kamienną podmurówkę. Ze względu na przepisy administracyjne zakazujące stosowania słomy i trzciny do pokrywania dachów, jako materiałów zbyt łatwopalnych, zaczęto stosować materiały ogniotrwałe np. dachówkę, eternit, blachę, czy papę.
Wnętrze typowej chaty warmińskiej w zależności od wielkości domu i zamożności właścicieli składało się z 4 do 6 pomieszczeń. Centralnym miejscem w chacie była za zwyczaj czarna kuchnia – komin, którą otaczały pozostałe pomieszczenia.
Wejście przez sień znajdowało się za zwyczaj od strony podwórka, a okna zdobiły niebieskie lub bordowe okiennice. Warmińskie chaty od mazurskich wyróżnia większa ilość detali architektonicznych i większe zróżnicowanie form np. chata podcieniowa.
Pod koniec XIX w. budownictwo murowane zaczęło wypierać drewniane. Dziś zachowane chaty warmińskie można oglądać w nielicznych miejscowościach, ale można zwiedzić Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku, gdzie zebrano i wystawiono dla zwiedzających charakterystyczne dla Warmii i Mazur przykłady budownictwa ludowego.
Bibliografia
Pokropek Marian, Osadnictwo i budownictwo, w: Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków, red. J. Burszta, Wrocław 1976, s. 111-181.
Cyfus Edward, Moja Warmia, Dąbrówno 2012, s. 13-18.
Linki zewnętrzne
Muzeum Budownictwa Ludowego-Parku Etnograficznego w Olsztynku
