Wesele: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria: Etnografia" na "Kategoria:Kultura niematerialna") |
|||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{EWiM Obyczaje infobox | {{EWiM Obyczaje infobox | ||
|Nazwa = Wesele | |Nazwa = Wesele | ||
| − | |zdjecie = | + | |zdjecie = |
| − | |opis zdjecia = | + | |opis zdjecia = |
| − | |dzien = | + | |dzien = zazwyczaj: poniedziałek, wtorek, piątek |
|typ swieta = | |typ swieta = | ||
|zwyczaje = | |zwyczaje = | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | + | ''' Wesele''' – jeden z najważniejszych ludowych obrzędów, związany z zawarciem małżeństwa. | |
| − | ''' Wesele''' | + | <br/><br/> |
| − | |||
| − | <br/> | ||
| − | |||
== Zwyczaje na Warmii i Mazurach == | == Zwyczaje na Warmii i Mazurach == | ||
| − | + | Wesela miały niezwykle uroczysty charakter i składały się z kilku etapów: | |
| − | + | *Na Mazurach wesele poprzedzane było porozumieniem między rodzinami przyszłych małżonków, tzw. ''zmówinami''. Natomiast na [[Warmia|Warmii]] ten zwyczaj określano ''ględami''. Nad całym rytuałem czuwał swat, zwany też ''rajkiem''. To on w imieniu kawalera prosił o rękę dziewczyny jej rodziców. | |
| − | + | *W kolejną niedzielę przyszła panna młoda wraz z rodzicami jechała do rodzinnego domu kawalera. Spotkanie służyło ustaleniu najważniejszych spraw: posagu, zaręczyn, terminu zapowiedzi. Po ględach dziewczyna otrzymywała miano ''brutki''. Spotkanie kończyło się przy suto zastawionym stole i pełnych kieliszkach. | |
| − | *Na Mazurach poprzedzane było porozumieniem między rodzinami przyszłych małżonków | + | *W najbliższą sobotę po ględach na Warmii odbywały się tzw. ględy kościelne – młodzi wraz ze świadkami udawali się do księdza proboszcza w parafii dziewczyny w celu ustalenia daty ślubu, który odbywał się zazwyczaj po trzech tygodniach. Ceremonia zaślubin odbywała się zazwyczaj w poniedziałek, wtorek lub piątek. Gości weselnych zapraszał drużba. Zaproszenie miało postać wierszowanej oracji. |
| − | |||
| − | *W kolejną niedzielę przyszła panna młoda wraz z rodzicami jechała do rodzinnego domu kawalera. Spotkanie służyło ustaleniu najważniejszych spraw: posagu, zaręczyn, terminu zapowiedzi. Po ględach dziewczyna otrzymywała miano | ||
| − | |||
| − | *W najbliższą sobotę po ględach na Warmii odbywały się tzw. ględy kościelne | ||
| − | |||
*W niedzielę przed weselem młodzi przystępowali do spowiedzi i komunii świętej. Narzeczona wkładała tego dnia na głowę mirtowy wianek. | *W niedzielę przed weselem młodzi przystępowali do spowiedzi i komunii świętej. Narzeczona wkładała tego dnia na głowę mirtowy wianek. | ||
| − | |||
*Tydzień przed weselem przygotowywano napoje i potrawy, a wieczorem przed weselem zdobiono izby i obejście świerkowymi gałązkami. Druhny zbierały się w domu panny młodej na tzw. dziewiczy wieczór. | *Tydzień przed weselem przygotowywano napoje i potrawy, a wieczorem przed weselem zdobiono izby i obejście świerkowymi gałązkami. Druhny zbierały się w domu panny młodej na tzw. dziewiczy wieczór. | ||
| − | + | *Po śniadaniu orszak weselny podążał do kościoła, po drodze obdarowując hojnie ubogich. Bardzo niebezpiecznym zwyczajem było pojenie koni wódką celem dodania im wigoru i dojechania do kościoła z większą "fantazją". Państwo młodzi jechali oddzielnie. Przyjazd do kościoła poprzedzała wizyta w karczmie, gdzie tańczyli ostatni taniec stanu wolnego. Na dźwięk dzwonów kierowano się już prosto do świątyni. Zgodnie z tradycją kultywowaną do początku XX w. panna młoda szła do ślubu w czarnej sukni oznaczającej powagę. Po ceremonii państwo młodzi i goście zjawiali się w karczmie. Wówczas panna młoda wypijała tradycyjnie wódkę za pieniądze schowane we włosach – była to zarazem wróżba posłuszeństwa męża. Następnie wszyscy udawali się do domu na ucztę weselną. Najważniejszym elementem przyjęcia były oczepiny panny młodej, a więc przyjęcie jej do grona mężatek. Mazurskie wesele mogło trwać nawet kilka dni. Był to niewątpliwy symbol zamożności gospodarza. | |
| − | *Po śniadaniu orszak weselny podążał do kościoła, po drodze obdarowując hojnie ubogich. Państwo młodzi jechali oddzielnie. Przyjazd do kościoła poprzedzała wizyta w karczmie, gdzie tańczyli ostatni taniec stanu wolnego. Na dźwięk dzwonów kierowano się już prosto do świątyni. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Symbole == | == Symbole == | ||
| − | * | + | *zmówiny |
| − | * | + | *zapraszanie gości |
| − | * | + | *''oddaziny'' (oddawiny) – ślub |
| − | * | + | *''ocepiny'' |
| − | * | + | *przenosiny |
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Szyfer Anna, ''Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków'', Olsztyn 1968.<br/> | |
| − | + | Toeppen Max P., ''Wierzenia mazurskie'', wstęp Anna Szyfer, Władysław Ogrodziński, oprac. Paweł Błażewicz,Jerzy Marek Łapo, Dąbrówno 2008.<br/> | |
| − | + | ''Tragarz duchów. Zbiór podań ludowych z Mazur'', zebrał, przełożył i opracował Jerzy Marek Łapo, Dąbrówno 2007.<br/> | |
| − | + | ''Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku'', red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Kultura]][[Kategoria: | + | [[Kategoria: Kultura]][[Kategoria:Kultura niematerialna]][[Kategoria: Wierzenia i obyczaje]] |
Aktualna wersja na dzień 19:07, 17 mar 2015
| Wesele | |
| | |
| Dzień | zazwyczaj: poniedziałek, wtorek, piątek |
Wesele – jeden z najważniejszych ludowych obrzędów, związany z zawarciem małżeństwa.
Zwyczaje na Warmii i Mazurach
Wesela miały niezwykle uroczysty charakter i składały się z kilku etapów:
- Na Mazurach wesele poprzedzane było porozumieniem między rodzinami przyszłych małżonków, tzw. zmówinami. Natomiast na Warmii ten zwyczaj określano ględami. Nad całym rytuałem czuwał swat, zwany też rajkiem. To on w imieniu kawalera prosił o rękę dziewczyny jej rodziców.
- W kolejną niedzielę przyszła panna młoda wraz z rodzicami jechała do rodzinnego domu kawalera. Spotkanie służyło ustaleniu najważniejszych spraw: posagu, zaręczyn, terminu zapowiedzi. Po ględach dziewczyna otrzymywała miano brutki. Spotkanie kończyło się przy suto zastawionym stole i pełnych kieliszkach.
- W najbliższą sobotę po ględach na Warmii odbywały się tzw. ględy kościelne – młodzi wraz ze świadkami udawali się do księdza proboszcza w parafii dziewczyny w celu ustalenia daty ślubu, który odbywał się zazwyczaj po trzech tygodniach. Ceremonia zaślubin odbywała się zazwyczaj w poniedziałek, wtorek lub piątek. Gości weselnych zapraszał drużba. Zaproszenie miało postać wierszowanej oracji.
- W niedzielę przed weselem młodzi przystępowali do spowiedzi i komunii świętej. Narzeczona wkładała tego dnia na głowę mirtowy wianek.
- Tydzień przed weselem przygotowywano napoje i potrawy, a wieczorem przed weselem zdobiono izby i obejście świerkowymi gałązkami. Druhny zbierały się w domu panny młodej na tzw. dziewiczy wieczór.
- Po śniadaniu orszak weselny podążał do kościoła, po drodze obdarowując hojnie ubogich. Bardzo niebezpiecznym zwyczajem było pojenie koni wódką celem dodania im wigoru i dojechania do kościoła z większą "fantazją". Państwo młodzi jechali oddzielnie. Przyjazd do kościoła poprzedzała wizyta w karczmie, gdzie tańczyli ostatni taniec stanu wolnego. Na dźwięk dzwonów kierowano się już prosto do świątyni. Zgodnie z tradycją kultywowaną do początku XX w. panna młoda szła do ślubu w czarnej sukni oznaczającej powagę. Po ceremonii państwo młodzi i goście zjawiali się w karczmie. Wówczas panna młoda wypijała tradycyjnie wódkę za pieniądze schowane we włosach – była to zarazem wróżba posłuszeństwa męża. Następnie wszyscy udawali się do domu na ucztę weselną. Najważniejszym elementem przyjęcia były oczepiny panny młodej, a więc przyjęcie jej do grona mężatek. Mazurskie wesele mogło trwać nawet kilka dni. Był to niewątpliwy symbol zamożności gospodarza.
Symbole
- zmówiny
- zapraszanie gości
- oddaziny (oddawiny) – ślub
- ocepiny
- przenosiny
Bibliografia
Szyfer Anna, Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków, Olsztyn 1968.
Toeppen Max P., Wierzenia mazurskie, wstęp Anna Szyfer, Władysław Ogrodziński, oprac. Paweł Błażewicz,Jerzy Marek Łapo, Dąbrówno 2008.
Tragarz duchów. Zbiór podań ludowych z Mazur, zebrał, przełożył i opracował Jerzy Marek Łapo, Dąbrówno 2007.
Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku, red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.
