Wiatrowiec: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Ludzie związani z miejscowością)
(Nie pokazano 21 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 6: Linia 6:
 
  |dopełniacz wsi        =     
 
  |dopełniacz wsi        =     
 
  |zdjęcie              = Dwór w Wiatrowcu.jpg   
 
  |zdjęcie              = Dwór w Wiatrowcu.jpg   
  |opis zdjęcia          = Dwór w Wiatrowcu  
+
  |opis zdjęcia          = Dwór w Wiatrowcu.<br>Źródło: [http://gci.bartoszyce.pl/mapa/dwor-w-wiatrowcu/ www.gci.bartoszyce.pl]
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 14: Linia 14:
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = 336<ref>Łącznie Wiatrowiec, [[Łobzowo]] i [[Tałowo]].</ref>
+
  |liczba ludności      = 336<ref>Łączna liczba mieszkańców wsi Wiatrowiec, Łobzowo i Tałowo.</ref>
 
  |rok                  = 2010  
 
  |rok                  = 2010  
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
Linia 28: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}<br/>
+
}}
''' Wiatrowiec ''' (niem. ''Wöterkeim'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[gmina Sępopol|gminie Sępopol]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
''' Wiatrowiec ''' (niem. ''Wöterkeim'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Sępopol (gmina miejsko-wiejska)|gminie Sępopol]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
 
+
Miejscowość w 2010 roku liczyła 336 mieszkańców (łącznie z [[Łobzowo|Łobzowem]] i [[Tałowo|Tałowem]]). W skład sołectwa wchodzą wsie: Wiatrowiec, Łobzowo i [[Pieny]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Edward Kucharski]]<ref>http://www.sepopol.pl/art,89,solectwa.html</ref>.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 336 mieszkańców (łącznie z [[Łobzowo|Łobzowem]] i [[Tałowo|Tałowem]]). W skład sołectwa wchodzą wsie: Wiatrowiec, Łobzowo i [[Pieny]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Teresa Podrez]]<ref>http://free.of.pl/s/sepopol/jedorg.htm [data dostępu: 5.03.2014]</ref>.
+
<br/><br/>
 
+
[[File:Szkoła w Wiatrowcu.jpg|thumb|right|290px|Szkoła w Wiatrowcu.<br>Źródło: [http://spwiatrowiec.com/?pa=foto&galeria=1353048582 www.spwiatrowiec.com]]]
<br/>
 
 
 
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Sępopolska|Równinie Sępopolskiej]], 11 km na wschód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]] i 6 km na południowy zachód od [[Sępopol|Sępopola]], przebiega przez nią linia kolejowa na odcinku Bartoszyce - [[Kętrzyn]]. Las rozciągający się na zachód od wsi, na lewym brzegu [[Pisa (dopływ Łyny)|Pisy]], nazywany jest [[Tałowo (las)|Tałowem]].  
+
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Sępopolska|Równinie Sępopolskiej]], 11 km na wschód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]] i 6 km na południowy zachód od [[Sępopol|Sępopola]], przebiega przez nią linia kolejowa na odcinku Bartoszyce [[Kętrzyn]]. Las rozciągający się na zachód od wsi, na lewym brzegu [[Rzeka Pisa (dopływ Łyny)|Pisy]], nazywany jest [[Tałowo (las)|Tałowem]].  
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Brak jest informacji na temat okoliczności i daty powstania wsi. Jej nazwa wskazuje na odległy rodowód, bowiem pochodzi z języka [[Prusowie|pruskiego]]: ''wutris'' - kowal. Prawdopodobnie od początku swego istnienia był to majątek ziemski. W 1820 roku zakupili go Kobylińscy, polska rodzina szlachecka. Trzy lata później dokupili również jego folwarki Pieny i Tałowo. W 1889 roku cały klucz obejmował 757 ha. Poprzez małżeństwo Kobylińscy szybko związali się potężnym rodem von Tettau.
+
Brak jest informacji na temat okoliczności i daty powstania wsi. Jej nazwa wskazuje na odległy rodowód, bowiem pochodzi z języka [[Prusowie|pruskiego]], w którym ''wutris'' znaczyło kowal. Prawdopodobnie od początku istnienia wsi był to majątek ziemski. W 1820 roku zakupili go Kobylińscy, polska rodzina szlachecka. Trzy lata później dokupili również jego folwarki Pieny i Tałowo. W 1889 roku cały klucz obejmował 757 ha. Poprzez małżeństwo Kobylińscy szybko związali się z potężnym rodem [[von Tettau]].  
[[File:Willa w Wiatrowcu.jpg|thumb|250 px|left|Willa w Wiatrowcu]]
 
[[Dwór w Wiatrowcu]] wzniesiono jeszcze przed pojawieniem się Kobylińskich, w drugiej połowie XVIII wieku. Otoczony rozległym parkiem, należał do piękniejszych założeń tego typu. Szczególną uwagę zwracały płaskorzeźby zdobiące front i wnętrza, pochodzące z XVIII i XIX wieku. Zarówno płaskorzeźby, jak i płyty nagrobne Piotra Kobylińskiego (zm. 1834) i jego żony Emilii von Tettau Kobylińskiej (zm. 1864) jeszcze w latach 80 XX wieku były zachowane, jednak w większości zostały porozbijane. Obecnie dwór jest przekształcony do tego stopnia, iż trudno rozpoznać w nim pierwotną bryłę. Park został wycięty.
 
 
 
W 1869 roku w Wiatrowcu wybudowano stację kolejową na linii Bartoszyce - Kętrzyn, zaś w 1907 roku przeprowadzono stąd linię do Sępopola. Połączenie do Bartoszyc i Kętrzyna uruchomiono ponownie już w 1945 roku, a do Sępopola - cztery lata później.
 
 
 
Tutejsza szkoła istniała już przed [[II wojna światowa|II wojną światową]]. W 1935 roku uczęszczało do niej 70 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] uruchomiono ją ponownie, a w latach 60. wybudowano dla niej nową siedzibę, m.in. dzięki staraniom kierownika placówki [[Wiktor Nowicki|Wiktora Nowickiego]].
 
 
 
W 1945 roku Wiatrowiec stał się siedzibą sołectwa, zaś w latach 1954-1961 znajdowała się tu siedziba [[gromada Wiatrowiec|gromady]]. Przy wsi funkcjonowało [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Pieny]], utworzone na bazie dawnego majątku. Według spisu powszechnego z 1978 roku Wiatrowiec posiadał 48 indywidualnych gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni 117 ha. Następny spis, z 1983 roku, wykazał, że we wsi są 33 budynki mieszkalne, a ponadto: urząd pocztowy, przedszkole, żłobek, klub, biblioteka, filia biblioteczna i punkt biblioteczny oraz sklep wielobranżowy.
 
 
 
  
Liczba mieszkańców
+
[[Dwór w Wiatrowcu]] wzniesiono jeszcze przed pojawieniem się Kobylińskich, w drugiej połowie XVIII wieku. Otoczony rozległym parkiem, należał do piękniejszych założeń tego typu. Szczególną uwagę zwracały płaskorzeźby zdobiące front i wnętrza pochodzące z XVIII i XIX wieku. Zarówno płaskorzeźby, jak i płyty nagrobne Piotra Kobylińskiego (zm. 1834) i jego żony Emilii von Tettau Kobylińskiej (zm. 1864) jeszcze w latach 80. XX wieku były zachowane, jednak w większości zostały porozbijane. Obecnie dwór jest przekształcony do tego stopnia, że trudno rozpoznać w nim pierwotną bryłę. Park został wycięty.
  
1857 - 119 osób
+
W 1869 roku w Wiatrowcu wybudowano stację kolejową na linii Bartoszyce – Kętrzyn, zaś w 1907 roku przeprowadzono stąd linię do Sępopola. Połączenie do Bartoszyc i Kętrzyna uruchomiono ponownie już w 1945 roku, a do Sępopola – cztery lata później.
  
1933 - 412 osób
+
Tutejsza szkoła istniała przed II wojną światową. W 1935 roku uczęszczało do niej 70 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Po wojnie uruchomiono ją ponownie, a w latach 60. wybudowano dla niej nową siedzibę, m.in. dzięki staraniom kierownika placówki [[Wiktor Nowicki|Wiktora Nowickiego]].
  
1939 - 543 osoby
+
W 1945 roku Wiatrowiec stał się siedzibą sołectwa, zaś w latach 1954–1961 znajdowała się tu siedziba gromady. Przy wsi funkcjonowało Państwowe Gospodarstwo Rolne Pieny utworzone na bazie dawnego majątku. Według spisu powszechnego z 1978 roku Wiatrowiec posiadał 48 indywidualnych gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni 117 ha. Następny spis, z 1983 roku, wykazał, że we wsi są 33 budynki mieszkalne, a ponadto: urząd pocztowy, przedszkole, żłobek, klub, biblioteka, filia biblioteczna i punkt biblioteczny oraz sklep wielobranżowy.
  
1983 - 213 osób
+
Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:
[[File: Dworzec Wiatrowiec.jpg|thumb|250 px|left|Dworzec Wiatrowiec]]
+
*1857 – 119 osób
<br/>
+
*1933 – 412 osób
 +
*1939 – 543 osoby
 +
*1983 213 osób
  
 
== Edukacja ==
 
== Edukacja ==
 
*[[Szkoła Podstawowa w Wiatrowcu]]
 
*[[Szkoła Podstawowa w Wiatrowcu]]
 
*[[Zespół Wychowania Przedszkolnego w Wiatrowcu]]
 
*[[Zespół Wychowania Przedszkolnego w Wiatrowcu]]
 
<br/>
 
 
 
== Kultura ==
 
== Kultura ==
*Filia [[Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Sępopolu|Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Sępopolu]]
+
*filia [[Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Sępopolu|Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Sępopolu]]
 
 
<br/>
 
 
== Turystyka ==
 
== Turystyka ==
*Przez wieś przebiega szlak rowerowy '''Doliną rzeki Łyny''': Sępopol – [[Smolanka]] – [[Liski (gm. Sępopol)|Liski]] – Bartoszyce – Wiatrowiec – Sępopol
+
*Przez wieś przebiega szlak rowerowy "Doliną rzeki Łyny": Sępopol – [[Smolanka]] – [[Liski (gmina Sępopol)|Liski]] – Bartoszyce – Wiatrowiec – Sępopol.
[[File:Szkoła w Wiatrowcu.jpg|thumb|200 px|right|Szkoła w Wiatrowcu]]
 
<br/>
 
  
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
*[[Jan Kantowicz]] - weteran hiszpańskiej wojny domowej, osiedlił się w Wiatrowcu po 1945 roku i był pracownikiem tutejszego pegeeru
+
*[[Jan Kantowicz]] weteran hiszpańskiej wojny domowej, osiedlił się w Wiatrowcu po 1945 roku i był pracownikiem tutejszego pegeeru
*[[lkwim: Paweł Ulaniuk| Paweł Ulaniuk]] (ur. 1971) - fotografik amator; mieszka i pracuje w Wiatrowcu
 
 
 
<br/>
 
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*[[Dwór w Wiatrowcu]] z XVIII wieku, z płaskorzeźbami tworzącymi balustradę, obecnie w dużym stopniu zniszczonymi; dwór uległ przekształceniom
+
*[[dwór w Wiatrowcu]] z XVIII wieku, z płaskorzeźbami tworzącymi balustradę, obecnie w dużym stopniu zniszczonymi; dwór uległ przekształceniom
*Park dworski z XVIII wieku (1,6 ha), zaniedbany, układ kompozycji słabo czytelny
+
*park dworski z XVIII wieku (1,6 ha), zaniedbany, układ kompozycji słabo czytelny
*Zabudowania folwarczne: oficyna, stajnia koni wyjazdowych, dwie obory, owczarnia, kolonia domów robotników folwarcznych
+
*zabudowania folwarczne: oficyna, stajnia koni wyjazdowych, dwie obory, owczarnia, kolonia domów robotników folwarcznych
*Cmentarz ewangelicki w parku dworskim z XIX wieku, rodzinny właścicieli, zachowały się fragmenty nagrobków, zdewastowany
+
*cmentarz ewangelicki w parku dworskim z XIX wieku, będący cmentarzem rodzinnym właścicieli, zachowały się fragmenty nagrobków; zdewastowany
*Willa (nr 20) z drugiej połowy XIX wieku, jednokondygnacyjna, murowana, podpiwniczona
+
*willa (nr 20) z drugiej połowy XIX wieku, jednokondygnacyjna, murowana, podpiwniczona
<br/>
+
{{Przypisy}}
 +
<references/>
 +
== Zobacz też ==
 +
[http://wiatrowiec.bartoszyce.info wiatrowiec.bartoszyce.info]
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
#''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
+
''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.<br/>
#Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1999.
+
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1999.<br/>
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.
+
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/>
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
+
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 5.03.2014]
+
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/>
#[http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/76/428/Studium_uwarunkowan_i_kierunkow_zagospodarowania_przestrzennego_miasta_i_gminy_Sepopol/| Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sępopol], Sępopol 2005 [data dostępu: 5.03.2014]
+
[http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/76/428/Studium_uwarunkowan_i_kierunkow_zagospodarowania_przestrzennego_miasta_i_gminy_Sepopol/| Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sępopol], Sępopol 2005 [05.03.2014]<br/>
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 5.03.2014]
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/>
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/bartenstein.html| Deutsche Verwaltungsgeschichte] [data dostępu: 5.03.2014]
+
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/bartenstein.html| Deutsche Verwaltungsgeschichte] [05.03.2014]<br/>
<br/>
 
  
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<br/>
 
 
== Zobacz też ==
 
*[http://wiatrowiec.bartoszyce.info/| Strona internetowa Wiatrowca]
 
<br/>
 
  
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: Gmina Sępopol]] [[Kategoria: Wieś sołecka]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: Sępopol (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: wsie sołeckie]]

Wersja z 14:06, 3 kwi 2018

Wiatrowiec

Dwór w Wiatrowcu.Źródło: www.gci.bartoszyce.pl
Dwór w Wiatrowcu.
Źródło: www.gci.bartoszyce.pl
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat bartoszycki
Gmina Sępopol
Liczba ludności (2010) 336[1]
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Wiatrowiec
Wiatrowiec
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Wiatrowiec
Wiatrowiec
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Wiatrowiec (niem. Wöterkeim) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Sępopol. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 336 mieszkańców (łącznie z Łobzowem i Tałowem). W skład sołectwa wchodzą wsie: Wiatrowiec, Łobzowo i Pieny. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Edward Kucharski[2].

Szkoła w Wiatrowcu.
Źródło: www.spwiatrowiec.com

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, 11 km na wschód od Bartoszyc i 6 km na południowy zachód od Sępopola, przebiega przez nią linia kolejowa na odcinku Bartoszyce – Kętrzyn. Las rozciągający się na zachód od wsi, na lewym brzegu Pisy, nazywany jest Tałowem.

Dzieje miejscowości

Brak jest informacji na temat okoliczności i daty powstania wsi. Jej nazwa wskazuje na odległy rodowód, bowiem pochodzi z języka pruskiego, w którym wutris znaczyło kowal. Prawdopodobnie od początku istnienia wsi był to majątek ziemski. W 1820 roku zakupili go Kobylińscy, polska rodzina szlachecka. Trzy lata później dokupili również jego folwarki – Pieny i Tałowo. W 1889 roku cały klucz obejmował 757 ha. Poprzez małżeństwo Kobylińscy szybko związali się z potężnym rodem von Tettau.

Dwór w Wiatrowcu wzniesiono jeszcze przed pojawieniem się Kobylińskich, w drugiej połowie XVIII wieku. Otoczony rozległym parkiem, należał do piękniejszych założeń tego typu. Szczególną uwagę zwracały płaskorzeźby zdobiące front i wnętrza pochodzące z XVIII i XIX wieku. Zarówno płaskorzeźby, jak i płyty nagrobne Piotra Kobylińskiego (zm. 1834) i jego żony Emilii von Tettau Kobylińskiej (zm. 1864) jeszcze w latach 80. XX wieku były zachowane, jednak w większości zostały porozbijane. Obecnie dwór jest przekształcony do tego stopnia, że trudno rozpoznać w nim pierwotną bryłę. Park został wycięty.

W 1869 roku w Wiatrowcu wybudowano stację kolejową na linii Bartoszyce – Kętrzyn, zaś w 1907 roku przeprowadzono stąd linię do Sępopola. Połączenie do Bartoszyc i Kętrzyna uruchomiono ponownie już w 1945 roku, a do Sępopola – cztery lata później.

Tutejsza szkoła istniała przed II wojną światową. W 1935 roku uczęszczało do niej 70 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Po wojnie uruchomiono ją ponownie, a w latach 60. wybudowano dla niej nową siedzibę, m.in. dzięki staraniom kierownika placówki Wiktora Nowickiego.

W 1945 roku Wiatrowiec stał się siedzibą sołectwa, zaś w latach 1954–1961 znajdowała się tu siedziba gromady. Przy wsi funkcjonowało Państwowe Gospodarstwo Rolne Pieny utworzone na bazie dawnego majątku. Według spisu powszechnego z 1978 roku Wiatrowiec posiadał 48 indywidualnych gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni 117 ha. Następny spis, z 1983 roku, wykazał, że we wsi są 33 budynki mieszkalne, a ponadto: urząd pocztowy, przedszkole, żłobek, klub, biblioteka, filia biblioteczna i punkt biblioteczny oraz sklep wielobranżowy.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

  • 1857 – 119 osób
  • 1933 – 412 osób
  • 1939 – 543 osoby
  • 1983 – 213 osób

Edukacja

Kultura

Turystyka

  • Przez wieś przebiega szlak rowerowy "Doliną rzeki Łyny": Sępopol – SmolankaLiski – Bartoszyce – Wiatrowiec – Sępopol.

Ludzie związani z miejscowością

  • Jan Kantowicz – weteran hiszpańskiej wojny domowej, osiedlił się w Wiatrowcu po 1945 roku i był pracownikiem tutejszego pegeeru

Zabytki

  • dwór w Wiatrowcu z XVIII wieku, z płaskorzeźbami tworzącymi balustradę, obecnie w dużym stopniu zniszczonymi; dwór uległ przekształceniom
  • park dworski z XVIII wieku (1,6 ha), zaniedbany, układ kompozycji słabo czytelny
  • zabudowania folwarczne: oficyna, stajnia koni wyjazdowych, dwie obory, owczarnia, kolonia domów robotników folwarcznych
  • cmentarz ewangelicki w parku dworskim z XIX wieku, będący cmentarzem rodzinnym właścicieli, zachowały się fragmenty nagrobków; zdewastowany
  • willa (nr 20) z drugiej połowy XIX wieku, jednokondygnacyjna, murowana, podpiwniczona

Przypisy

  1. Łączna liczba mieszkańców wsi Wiatrowiec, Łobzowo i Tałowo.
  2. http://www.sepopol.pl/art,89,solectwa.html

Zobacz też

wiatrowiec.bartoszyce.info

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1999.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sępopol, Sępopol 2005 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]