Widłak jałowcowaty
| Widłak jałowcowaty | |
| | |
| Lycopodium annotinum L. | |
| L. | |
 Widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum). Fot. Miika Silfverberg. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | widłaki |
| Klasa | widłaki jednakozarodnikowe |
| Rząd | widłakowce |
| Rodzina | widłakowate |
| Rodzaj | widłak |
| Gatunek | Widłak jałowcowaty |
| Synonimy | |
| widłak gajowy | |
Widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum L.) – gatunek rośliny należący do rodziny widłakowatych (Lycopodiaceae).
Spis treści
Morfologia
Widlak jałowcowaty wykształca długie, czołgające się pędy z prosto wzniesionymi, widlastymi gałązkami, które osiągają długość do 1 m. Liście równowąskolancetowate, małe, całobrzegie lub drobno piłkowane, bez włosków, spiczasto zakończone. Na dolnej stronie widoczny pojedynczy nerw. Ustawione skrętolegle na pędach, w górnej części pędu gęściej, niż w dolnej. Rzadko są przystające, przeważnie poziomo odstają od pędów. Liście zarodniowe, różniące się od płonnych, są żółtawe, jajowate, z błoniastymi brzegami, zaostrzone zebrane w pojedyncze kłosy. Kłosy złożone są z liści zarodniowych i wyrastają pojedynczo na szczytach pędów, siedzące, o długości 8-13 mm i średnicy 3-4 mm. Liście zarodniowe mają szerokojajowaty kształt. Zarodniki dojrzewają od lipca do września. Zawierają łatwopalne olejki eteryczne.
Rozmieszczenie i ekologia
Występuje na terenie całej Polski, jednak jest rośliną dość rzadką. Częściej występuje w górach i na pogórzu, niż na niżu. Gatunek rosnący na siedliskach zacienionych, w lasach na niżu i w górach. Roślina kwasolubna, unika podłoża wapiennego. Rośnie przede wszystkim na wilgotnych miejscach porośniętych mchami. Czasami tworzy całe łany na obrzeżach torfowisk, zwłaszcza w sąsiedztwie bagna zwyczajnego. Gatunek charakterystyczny dla O. Vaccinio-Piceetalia, Ass. Vaccinio-uliginosi-Betuletum pubescentis i Ass. Abietetum polonicum. Jest rośliną wskaźnikową gleb o małej ilości próchnicy.
Na Warmii i Mazurach widłak jałowcowaty notowany był w rezerwacie "Uroczysko Kramnik" oraz w rezerwacie "Dolina rzeki Wałszy".
Wartość użytkowa
Ziele tego gatunku zawiera znaczne ilości trujących alkaloidów: anotynę, likopodynę, obskurynę i nikotynę.
Widlak jałowcowaty jest rośliną objętą w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. W ostatnich latach zmniejsza się liczba stanowisk, na których występuje.
Ciekawostki
Ze względu na bardzo łatwopalne zarodniki dawniej używano ich do wywoływania efektów specjalnych w teatrach, a także do czyszczenia kominów. Zarodników widłaka używano też do produkcji zasypki dla niemowląt, zasypki na rany, otaczania pigułek z lekarstwem, a także w odlewnictwie do wysypywania form odlewniczych dzwonów.
Bibliografia
Polakowski Benon, Rośliny chronione. Atlas, Warszawa 1995.
pl.wikipedia.org, widłak jałowcowaty [28.06.2014]
