Wieliczki: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
(Ludzie związani z miejscowością)
Linia 6: Linia 6:
 
  |dopełniacz wsi        =  
 
  |dopełniacz wsi        =  
 
  |zdjęcie              = Modrzewiowy kościół w Wieliczkach.jpg   
 
  |zdjęcie              = Modrzewiowy kościół w Wieliczkach.jpg   
  |opis zdjęcia          = Modrzewiowy kościół w Wieliczkach  
+
  |opis zdjęcia          = Modrzewiowy kościół w Wieliczkach [http://www.kosciolydrewniane.pl/pages/drewniane/wielic.html/ Strona Drewnianych Kościołów w Polsce] [12.11.2013]
  |rodzaj miejscowości  =  
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś gminna
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |powiat                = olecki
 
  |powiat                = olecki
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
''' Wieliczki ''' (niem. ''Wielitzken'', od 1938 r. ''Wallenrode'') – [[wieś gminna]] położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olecki|powiecie oleckim]], w [[Wieliczki (gmina wiejska)|gminie Wieliczki]]; siedziba władz gminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko-gołdapskiego]].
+
''' Wieliczki ''' (niem. ''Wielitzken'', od 1938 r. ''Wallenrode'') – wieś gminna położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olecki|powiecie oleckim]], w [[Wieliczki (gmina wiejska)|gminie Wieliczki]]; siedziba władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko–gołdapskiego]]. W 2010 roku liczyła 693 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Marianna Wieliczko]]<ref>[http://wieliczki.bipgmina.pl/jednostki_pomocnicze/1/solectwa/ Strona Urzędu Gminy Wieliczki] [05.12.2013]</ref>.
 
+
<br/><br/>
Miejscowość w 2010 roku liczyła 693 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Marianna Wieliczko]]<ref>http://wieliczki.bipgmina.pl/jednostki_pomocnicze/1/solectwa [data dostępu: 5.12.2013]</ref>.
 
 
 
<br/>
 
  
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Ełckie|Pojezierzu Ełckim]], na wschód od [[Jezioro Oleckie Małe|Jeziora Oleckiego Małego]], 8 km na południowy wschód od [[Olecko|Olecka]]; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 655.
+
Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Pojezierze Ełckie|Pojezierzu Ełckim]], na wschód od [[Jezioro Oleckie Małe|Jeziora Oleckiego Małego]], 8 km na południowy wschód od [[Olecko|Olecka]]; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 655.
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów państwa [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]], przed 1523 rokiem. W tymże roku starosta [[Piotr Schwartz]] sprzedał cztery łany sołeckie nieznanemu z nazwiska sołtysowi, a wieś obejmowała wówczas najprawdopodobniej 40 łanów. Inny starosta, [[Krzysztof Glaubitz]], w 1554 roku potwierdził sprzedaż jednego łanu sołeckiego w Wieliczkach Janowi Mażowi, który zobowiązał się do obsadzenia dodatkowych dziesięciu łanów. Wieś powiększyła się jeszcze w XVIII wieku do 60 łanów.  
+
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów państwa [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]], przed 1523 rokiem. W tymże roku starosta [[Piotr Schwartz]] sprzedał cztery łany sołeckie nieznanemu z nazwiska sołtysowi, a wieś obejmowała wówczas najprawdopodobniej 40 łanów. Inny starosta, [[Krzysztof Glaubitz]], w 1554 roku potwierdził sprzedaż jednego łana sołeckiego w Wieliczkach Janowi Mażowi, który zobowiązał się do obsadzenia dodatkowych dziesięciu łanów. Wieś powiększyła się jeszcze w XVIII wieku do 60 łanów.  
  
 
Znaczenie wsi wzrosło po przeprowadzeniu w połowie XIX wieku drogi z Olecka, założeniu urzędu pocztowego (1870), a wreszcie założeniu wąskotorowej linii kolejowej Olecko - Wieliczki - [[Cimochy]] (1911).
 
Znaczenie wsi wzrosło po przeprowadzeniu w połowie XIX wieku drogi z Olecka, założeniu urzędu pocztowego (1870), a wreszcie założeniu wąskotorowej linii kolejowej Olecko - Wieliczki - [[Cimochy]] (1911).
Linia 49: Linia 45:
 
Szkoła we wsi powstała wkrótce po założeniu parafii. W 1935 roku zatrudniony w niej był jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 103 uczniów. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] szkołę uruchomiono ([[Bolesław Tomkiewicz]]) ponownie już latem 1945 roku jako jedną z pierwszych szkół w powiecie oleckim. Na przełomie lat 60. i 70. oddano jej do użytku nowy budynek.
 
Szkoła we wsi powstała wkrótce po założeniu parafii. W 1935 roku zatrudniony w niej był jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 103 uczniów. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] szkołę uruchomiono ([[Bolesław Tomkiewicz]]) ponownie już latem 1945 roku jako jedną z pierwszych szkół w powiecie oleckim. Na przełomie lat 60. i 70. oddano jej do użytku nowy budynek.
  
Po 1945 roku Wieliczki były siedzibą gminy, a w latach 1954-1972 - [[Gromada Wieliczki|gromady]]. W okresie PRL działało we wsi [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Wieliczki]]. W 1947 roku założono tu spółdzielnię handlową; w tym samym roku wieś została zelektryfikowana. Dwa lata później utworzono bibliotekę gminną. W 1957 roku powstało we wsi - staraniem [[Agnieszka Cybulska|Agnieszki Cybulskiej]] - koło gospodyń wiejskich. Z inicjatywy członkiń założono w Wieliczkach kółko rolnicze, przedszkole i wodociąg.  
+
Po 1945 roku Wieliczki były siedzibą gminy, a w latach 1954–1972 - [[Gromada Wieliczki|gromady]]. W okresie PRL działało we wsi [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Wieliczki]]. W 1947 roku założono tu spółdzielnię handlową; w tym samym roku wieś została zelektryfikowana. Dwa lata później utworzono bibliotekę gminną. W 1957 roku powstało we wsi - staraniem [[Agnieszka Cybulska|Agnieszki Cybulskiej]] - koło gospodyń wiejskich. Z inicjatywy członkiń założono w Wieliczkach kółko rolnicze, przedszkole i wodociąg.  
  
 
Obecnie we wsi znajduje się m.in. bank, urząd pocztowy, ośrodek zdrowia, restauracja, bar, pole namiotowe.
 
Obecnie we wsi znajduje się m.in. bank, urząd pocztowy, ośrodek zdrowia, restauracja, bar, pole namiotowe.
  
  
Liczba mieszkańców
+
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
  
1857 - 416 osób
+
*1857 r. - 416 osób
  
1933 - 616 osób
+
*1933 r. - 616 osób
  
1939 - 588 osób
+
*1939 r. - 588 osób
<br/>
 
  
== Edukacja ==
+
== Szkolnictwo ==
*[[Szkoła Powszechna w Wieliczkach |Szkoła Podstawowa]]
+
*[[Szkoła Powszechna w Wieliczkach |szkoła podstawowa]]
 
*[[Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wieliczkach |Gimnazjum im. Jana Pawła II]]
 
*[[Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wieliczkach |Gimnazjum im. Jana Pawła II]]
<br/>
 
  
 
== Kultura ==
 
== Kultura ==
Linia 73: Linia 67:
  
 
== Religia ==
 
== Religia ==
We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny w Wieliczkach |parafii rzymskokatolickiej pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny]].
+
We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny w Wieliczkach |parafii rzymskokatolickiej]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*[[lkwim:Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wieliczkach|Kościół]] modrzewiowy, dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki z drugiej połowy XVII wieku; wyposażenie z XVII-XIX wieku, wiszący ołtarz z połowy XVII wieku; remontowany w latach 1925-1927 i w 1962 r.
+
*[[lkwim:Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wieliczkach|kościół]] modrzewiowy, dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki z drugiej połowy XVII wieku; wyposażenie z XVII–XIX wieku, wiszący ołtarz z połowy XVII wieku; remontowany w latach 1925–1927 i w 1962 r.
*Cmentarz wojenny z okresu [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]]
+
*cmentarz wojenny z okresu [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]]
<br/>
 
  
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
*[[Michał Grodzki]] (ok. 1682 - ok. 1747) – rektor szkoły w [[Cichy|Cichach]], poeta; urodził się w Wieliczkach.
+
*[[Michał Grodzki]] (ok. 1682 ok. 1747) – rektor szkoły w [[Cichy|Cichach]], poeta; urodził się w Wieliczkach
*[[lkwim:Mieczysław Józefczyk|Mieczysław Józefczyk]] (ur. 1928) – duchowny rzymskokatolicki, historyk, badacz dziejów [[Elbląg |Elbląga]], proboszcz miejscowej parafii w latach 1958-1963.
+
*[[lkwim:Mieczysław Józefczyk|Mieczysław Józefczyk]] (ur. 1928) – duchowny rzymskokatolicki, historyk, badacz dziejów [[Elbląg |Elbląga]], proboszcz miejscowej parafii w latach 1958–1963
*[[Jarosław Kuczyński|Jarosław Kuczyński]]  (ur. 1958) – społecznik, samorządowiec, wójt gminy Wieliczki.
+
*[[Jarosław Kuczyński|Jarosław Kuczyński]]  (ur. 1958) – społecznik, samorządowiec, wójt gminy Wieliczki
*[[lkwim:Zofia Nowikowska|Zofia Nowikowska]] (ur. 1960) – artystka ludowa, hafciarka, koronkarka i pisankarka; mieszka w Wieliczkach.
+
*[[lkwim:Zofia Nowikowska|Zofia Nowikowska]] (ur. 1960) – artystka ludowa, hafciarka, koronkarka i pisankarka; mieszka w Wieliczkach
<br/>
 
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 1-2, Olsztyn 2011.
+
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 1–2, Olsztyn 2011.
 
#Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002.
 
#Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002.
 
#''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
 
#''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Linia 97: Linia 89:
 
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.
 
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.
 
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
 
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 12.11.2013]
+
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [12.11.2013]
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 12.11.2013]
+
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/treuburg.html| Vervaltugsgeschichte] [data dostępu: 12.11.2013]
+
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/treuburg.html| Vervaltugsgeschichte] [12.11.2013]
<br/>
 
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}

Wersja z 11:22, 29 lis 2014

Wieliczki

Modrzewiowy kościół w Wieliczkach Strona Drewnianych Kościołów w Polsce [12.11.2013]
Modrzewiowy kościół w Wieliczkach Strona Drewnianych Kościołów w Polsce [12.11.2013]
Rodzaj miejscowości wieś gminna
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olecki
Gmina Wieliczki
Liczba ludności (2010) 693
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Wieliczki
Wieliczki
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Wieliczki
Wieliczki
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Wieliczki (niem. Wielitzken, od 1938 r. Wallenrode) – wieś gminna położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Wieliczki; siedziba władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. W 2010 roku liczyła 693 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marianna Wieliczko[1].

Położenie

Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Pojezierzu Ełckim, na wschód od Jeziora Oleckiego Małego, 8 km na południowy wschód od Olecka; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 655.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów państwa Zakonu Krzyżackiego, przed 1523 rokiem. W tymże roku starosta Piotr Schwartz sprzedał cztery łany sołeckie nieznanemu z nazwiska sołtysowi, a wieś obejmowała wówczas najprawdopodobniej 40 łanów. Inny starosta, Krzysztof Glaubitz, w 1554 roku potwierdził sprzedaż jednego łana sołeckiego w Wieliczkach Janowi Mażowi, który zobowiązał się do obsadzenia dodatkowych dziesięciu łanów. Wieś powiększyła się jeszcze w XVIII wieku do 60 łanów.

Znaczenie wsi wzrosło po przeprowadzeniu w połowie XIX wieku drogi z Olecka, założeniu urzędu pocztowego (1870), a wreszcie założeniu wąskotorowej linii kolejowej Olecko - Wieliczki - Cimochy (1911).

Parafię ewangelicką założono w Wieliczkach już przed 1552 rokiem.

Szkoła we wsi powstała wkrótce po założeniu parafii. W 1935 roku zatrudniony w niej był jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 103 uczniów. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono (Bolesław Tomkiewicz) ponownie już latem 1945 roku jako jedną z pierwszych szkół w powiecie oleckim. Na przełomie lat 60. i 70. oddano jej do użytku nowy budynek.

Po 1945 roku Wieliczki były siedzibą gminy, a w latach 1954–1972 - gromady. W okresie PRL działało we wsi Państwowe Gospodarstwo Rolne Wieliczki. W 1947 roku założono tu spółdzielnię handlową; w tym samym roku wieś została zelektryfikowana. Dwa lata później utworzono bibliotekę gminną. W 1957 roku powstało we wsi - staraniem Agnieszki Cybulskiej - koło gospodyń wiejskich. Z inicjatywy członkiń założono w Wieliczkach kółko rolnicze, przedszkole i wodociąg.

Obecnie we wsi znajduje się m.in. bank, urząd pocztowy, ośrodek zdrowia, restauracja, bar, pole namiotowe.


Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

  • 1857 r. - 416 osób
  • 1933 r. - 616 osób
  • 1939 r. - 588 osób

Szkolnictwo

Kultura

W miejscowości działa Gminny Ośrodek Kultury. W tutejszej szkole wydawana jest gazetka Gimbozeta.

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Zabytki

  • kościół modrzewiowy, dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki z drugiej połowy XVII wieku; wyposażenie z XVII–XIX wieku, wiszący ołtarz z połowy XVII wieku; remontowany w latach 1925–1927 i w 1962 r.
  • cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej

Ludzie związani z miejscowością

  • Michał Grodzki (ok. 1682 – ok. 1747) – rektor szkoły w Cichach, poeta; urodził się w Wieliczkach
  • Mieczysław Józefczyk (ur. 1928) – duchowny rzymskokatolicki, historyk, badacz dziejów Elbląga, proboszcz miejscowej parafii w latach 1958–1963
  • Jarosław Kuczyński (ur. 1958) – społecznik, samorządowiec, wójt gminy Wieliczki
  • Zofia Nowikowska (ur. 1960) – artystka ludowa, hafciarka, koronkarka i pisankarka; mieszka w Wieliczkach

Bibliografia

  1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1–2, Olsztyn 2011.
  2. Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
  3. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
  4. Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
  5. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
  6. Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
  7. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
  8. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
  9. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
  10. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
  11. Vervaltugsgeschichte [12.11.2013]

Przypisy


Zobacz też

Gminny Ośrodek Kultury w Wieliczkach

Urząd Gminy w Wieliczkach