Wielkie Wierzno: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
m (Emes przeniósł stronę Jadaminy do Wierzno Wielkie)
 
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
  |nazwa                = Pole-obowiązkowe 
+
  |nazwa                = Wierzno Wielkie
  |herb wsi              = Pole-obowiązkowe  
+
  |herb wsi              =   
  |flaga wsi            = Pole-obowiązkowe  
+
  |flaga wsi            =   
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe      
+
  |dopełniacz wsi        = Wierzna Wielkiego      
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              = wierzno.jpg
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe 
+
  |opis zdjęcia          = Wierzno Wielkie. Kościół. Fot. Leinad. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Parafia_Wszystkich_Świętych_w_Wierznie_Wielkim_01.jpg Commons Wikimedia] [12.11.2013]
  |rodzaj miejscowości  =
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
  |województwo          = Pole-obowiązkowe
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
  |powiat                = Pole-obowiązkowe
+
  |powiat                = braniewski
  |gmina                = Pole-obowiązkowe
+
  |gmina                = Frombork
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 198
  |rok                  = Pole-obowiązkowe
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |kod pocztowy          =
 
  |kod pocztowy          =
Linia 22: Linia 22:
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
 
  |kod mapy              = PL-WN
 
  |kod mapy              = PL-WN
  |stopniN = 53 |minutN = 42 |sekundN = 56
+
  |stopniN = 54 |minutN = 16 |sekundN = 27
  |stopniE = 21 |minutE = 19 |sekundE = 02
+
  |stopniE = 19 |minutE = 44 |sekundE = 39
 
  |commons              =
 
  |commons              =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikipodróże          =
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
''' Jadaminy – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Gietrzwałd.
+
''' Wierzno Wielkie ''' (niem. ''Gross Rautenberg'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat braniewski|powiecie braniewskim]], w [[Frombork (gmina miejsko-wiejska)|gminie Frombork]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo elbląskie|województwa elbląskiego]]. W 2010 roku liczyła 198 mieszkańców<ref>łącznie Wierzno Wielkie i [[Nowe Sadłuki]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Henryk Szyrwiński]]<ref>[http://frombork.samorzady.pl/art/id/1671/ Strona Gminy Frombork] [12.11.2013]</ref>.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
 
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
  
== Charakterystyka fizjograficzna ==
+
== Położenie ==
Gmina Gietrzwałd położona jest w obrębie jednostki fizjograficznej zwanej Pojezierzem  Olsztyńskim.
+
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Równina Warmińska|Równinie Warmińskiej]], 10 km na południowy wschód od [[Frombork|Fromborka]] i 15 km na południe od [[Braniewo|Braniewa]], przy granicy z [[Powiat elbląski|powiatem elbląskim]]; przebiega przez nią droga krajowa nr 22 na odcinku [[Elbląg]] - granica państwowa.
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
....
+
Wieś powstała na terenach, które pod koniec XIII wieku zakupił Bartłomiej Rautenberg (50 łanów), powiększonych wkrótce przez biskupa [[Henryk Fleming|Henryka Fleminga]] o kolejnych 40 łanów. Przywilej lokacyjny dla tych obszarów biskup wystawił dopiero w 1297 roku dla syna Bartłomieja, Marcina. Ten ostatni był zobowiązany do wystawienia trzech służb zbrojnych, ale przy tym otrzymał prawo do prowadzenia karczmy bez żadnych powinności. Prawdopodobnie niedługo później z części majątku Rautenberga wydzielono 60 łanów na założenie [[Wieś czynszowa| wsi czynszowej]] - źródła z 1304 roku informują już o sołtysie w Wierznie Wielkim. Z kolei na sąsiednich 30 łanach Rautenberga powstała wieś [[Wierzno Małe]] (około 1340 roku). Wierzno Wielkie ucierpiało podczas [[Wojny polsko-krzyżackie| wojen polsko–krzyżackich]] w XV i na początku XVI wieku. Z tego też powodu w 1539 roku biskup [[lkwim:Jan Dantyszek |Jan Dantyszek]] zwolnił wieś z obowiązku płacenia [[Płużne|płużnego]]. W połowie XVII wieku Wierzno Wielkie było własnością jezuitów z Braniewa, którzy osadzili na 30 łanach siedmiu chłopów. Od 1712 roku wieś przeszła w ręce kapituły katedralnej, zaś po I rozbiorze Polski była to [[Wieś królewska |wieś królewska]].
<br/>
+
 
 +
Kościół we wsi wybudowano na początku XIV wieku z kamieni polnych i cegły, wkrótce po wystawieniu przywileju; działała przy nim szkoła parafialna. Został rozbudowany na przełomie XVII i XVIII wieku, natomiast w 1845 roku całość przebudowano oraz dodano wieżę.
 +
 
 +
Przed wybuchem [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 77 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 33 w handlu i komunikacji.
 +
 
 +
 
 +
Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:
 +
 
 +
*1783 r. - 35 gospodarstw rolnych
 +
 
 +
*1820 r. - 194 osoby, 37 gospodarstw rolnych
 +
 
 +
*1857 r. - 323 osoby
 +
 
 +
*1905 r. - 496 osób
 +
 
 +
*1933 r. - 474 osoby
 +
 
 +
*1939 r. - 490 osób, 103 gospodarstwa domowe
  
== Ludzie związani z miejscowością ==
+
== Religia ==
...
+
We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Wszystkich Świętych w Wielkim Wierznie |parafii rzymskokatolickiej]].
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
...
+
*[[lkwim:Kościół pw. Wszystkich Świętych w Wierznie Wielkim|kościół]] wybudowany w XIV wieku, przebudowany połowie XIX wieku
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
+
*cmentarz parafialny
<br/>
 
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
...
+
''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.<br>
<br/>
+
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br>
 +
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br>
 +
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [2.11.2013]<br>
 +
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]<br>
 +
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/braunsberg.html| Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013]
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
+
<references/>
<br/>
 
 
 
== Zobacz też ==
 
...
 
 
<br/>
 
<br/>
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Powiat braniewski]]
 +
[[Kategoria: Frombork (gmina miejsko-wiejska)]]
 +
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
 +
[[Kategoria: 1201-1300]]

Aktualna wersja na dzień 18:13, 12 mar 2015

Wierzno Wielkie

Wierzno Wielkie. Kościół. Fot. Leinad. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]
Wierzno Wielkie. Kościół. Fot. Leinad. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat braniewski
Gmina Frombork
Liczba ludności (2010) 198
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Wierzno Wielkie
Wierzno Wielkie
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Wierzno Wielkie
Wierzno Wielkie
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Wierzno Wielkie (niem. Gross Rautenberg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Frombork. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. W 2010 roku liczyła 198 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Henryk Szyrwiński[2].

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Warmińskiej, 10 km na południowy wschód od Fromborka i 15 km na południe od Braniewa, przy granicy z powiatem elbląskim; przebiega przez nią droga krajowa nr 22 na odcinku Elbląg - granica państwowa.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała na terenach, które pod koniec XIII wieku zakupił Bartłomiej Rautenberg (50 łanów), powiększonych wkrótce przez biskupa Henryka Fleminga o kolejnych 40 łanów. Przywilej lokacyjny dla tych obszarów biskup wystawił dopiero w 1297 roku dla syna Bartłomieja, Marcina. Ten ostatni był zobowiązany do wystawienia trzech służb zbrojnych, ale przy tym otrzymał prawo do prowadzenia karczmy bez żadnych powinności. Prawdopodobnie niedługo później z części majątku Rautenberga wydzielono 60 łanów na założenie wsi czynszowej - źródła z 1304 roku informują już o sołtysie w Wierznie Wielkim. Z kolei na sąsiednich 30 łanach Rautenberga powstała wieś Wierzno Małe (około 1340 roku). Wierzno Wielkie ucierpiało podczas wojen polsko–krzyżackich w XV i na początku XVI wieku. Z tego też powodu w 1539 roku biskup Jan Dantyszek zwolnił wieś z obowiązku płacenia płużnego. W połowie XVII wieku Wierzno Wielkie było własnością jezuitów z Braniewa, którzy osadzili na 30 łanach siedmiu chłopów. Od 1712 roku wieś przeszła w ręce kapituły katedralnej, zaś po I rozbiorze Polski była to wieś królewska.

Kościół we wsi wybudowano na początku XIV wieku z kamieni polnych i cegły, wkrótce po wystawieniu przywileju; działała przy nim szkoła parafialna. Został rozbudowany na przełomie XVII i XVIII wieku, natomiast w 1845 roku całość przebudowano oraz dodano wieżę.

Przed wybuchem II wojny światowej większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 77 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 33 w handlu i komunikacji.


Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:

  • 1783 r. - 35 gospodarstw rolnych
  • 1820 r. - 194 osoby, 37 gospodarstw rolnych
  • 1857 r. - 323 osoby
  • 1905 r. - 496 osób
  • 1933 r. - 474 osoby
  • 1939 r. - 490 osób, 103 gospodarstwa domowe

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Zabytki

  • kościół wybudowany w XIV wieku, przebudowany połowie XIX wieku
  • cmentarz parafialny

Bibliografia

Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [2.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]

Przypisy

  1. łącznie Wierzno Wielkie i Nowe Sadłuki
  2. Strona Gminy Frombork [12.11.2013]