Wilhelm Gnapheus: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 22: | Linia 22: | ||
'''Wilhelm Gnapheus''', właśc. Wilhelm de Volder (ur. w 1493 r. w Hadze, zm. 29 września 1568 r. w Norden we Wschodniej Fryzji ) – pedagog, działacz reformacyjny, humanista, pisarz. | '''Wilhelm Gnapheus''', właśc. Wilhelm de Volder (ur. w 1493 r. w Hadze, zm. 29 września 1568 r. w Norden we Wschodniej Fryzji ) – pedagog, działacz reformacyjny, humanista, pisarz. | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| + | |||
== Życiorys == | == Życiorys == | ||
=== Szkoła i wykształcenie === | === Szkoła i wykształcenie === | ||
| − | Nie wiadomo, gdzie kończył gimnazjum i jak przebiegała jego najwcześniejsza edukacja. Był absolwentem Uniwersytetu w Kolonii | + | Nie wiadomo, gdzie kończył gimnazjum i jak przebiegała jego najwcześniejsza edukacja. Był absolwentem Uniwersytetu w Kolonii, gdzie studiował od 1511 do 1512 r. Tutaj zapewne uzyskał również tytuł magistra. Słynął z doskonałej znajomości języka łacińskiego. Prawdopodobnie około 1516 r. otrzymał święcenia kapłańskie. |
| − | |||
| − | Słynął z doskonałej znajomości języka łacińskiego. Prawdopodobnie około 1516 r. otrzymał święcenia kapłańskie. | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Działalność === | === Działalność === | ||
Od 1520 roku był rektorem łacińskiej szkoły w Hadze. Z powodu sprzyjania reformacji został uwięziony i oskarżony przez inkwizycję. W czasie jednego z pobytów w więzieniu zaprzyjaźnił się z Janem de Backerem zwanym Pistoriusem, którego spalono na stosie w Hadze w 1525 roku. | Od 1520 roku był rektorem łacińskiej szkoły w Hadze. Z powodu sprzyjania reformacji został uwięziony i oskarżony przez inkwizycję. W czasie jednego z pobytów w więzieniu zaprzyjaźnił się z Janem de Backerem zwanym Pistoriusem, którego spalono na stosie w Hadze w 1525 roku. | ||
| − | W roku 1531 przybył do [[Elbląg|Elbląga]]. Współorganizował w mieście Gimnazjum Elbląskie (Elbinger Gymnasium) założone w zabudowaniach dawnego klasztoru brygidek | + | W roku 1531 przybył do [[Elbląg|Elbląga]]. Współorganizował w mieście Gimnazjum Elbląskie (''Elbinger Gymnasium'') założone w zabudowaniach dawnego klasztoru brygidek. Był również rektorem tej szkoły w latach 1535-1541 (przed objęciem pieczy nad gimnazjum zajmował się prawdopodobnie agitacją religijną). Szkoła cieszyła się ogromną popularnością wśród młodzieży ze Śląska, Litwy, Korony, [[Prusy Królewskie|Prus Królewskich]] i [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. |
| − | Gnapheus utrzymywał w tym okresie bliskie kontakty z [[lkwim: Jan Dantyszek|Janem Dantyszkiem]] i księciem [[Albrecht Hohenzollern|Albrechtem Hohenzollernem]]. Reformacyjne sympatie rektora doprowadziły do konfliktu z | + | Gnapheus utrzymywał w tym okresie bliskie kontakty z [[lkwim: Jan Dantyszek|Janem Dantyszkiem]] i księciem [[Albrecht Hohenzollern|Albrechtem Hohenzollernem]]. Reformacyjne sympatie rektora doprowadziły do konfliktu z Dantyszkiem. Jednym z zarzutów wysuwanych wobec rektora był fakt zawarcia przez niego małżeństwa, a więc złamanie celibatu, co ostatecznie doprowadziło do opuszczenia Elbląga przez Gnapheusa. |
| − | Od 1541 roku pełnił funkcję doradcy księcia Albrechta. Trzy lata później został rektorem szkoły przygotowującej do studiów uniwersyteckich. W tym samym czasie uzyskał profesurę na Uniwersytecie Królewieckim. | + | Od 1541 roku pełnił funkcję doradcy księcia Albrechta. Trzy lata później został rektorem szkoły przygotowującej do studiów uniwersyteckich. W tym samym czasie uzyskał profesurę na Uniwersytecie Królewieckim. Ponownie reformacyjne sympatie Gnapheusa doprowadziły do konfliktu, tym razem z uniwersyteckimi teologami. W 1547 roku Gnapheus został wydalony z Prus Książęcych. |
Pomocną dłoń wyciągnął w jego kierunku [[lkwim: Jan Łaski|Jan Łaski]], którego poznał w [[Królewiec|Królewcu]]. Dzięki jego protekcji udało mu się zdobyć posadę wychowawcy synów księżniczki Anny w Emdem we Wschodniej Fryzji. Jednocześnie pracował w książęcej administracji i dyplomacji. W 1554 roku został zrehabilitowany, co pozwoliło na jego powrót do Królewca. Odrzucił jednak propozycję kierowania katedrą filozofii i wkrótce powrócił do Fryzji, gdzie spędził ostatnie lata życia. Zmarł w wieku 75 lat. | Pomocną dłoń wyciągnął w jego kierunku [[lkwim: Jan Łaski|Jan Łaski]], którego poznał w [[Królewiec|Królewcu]]. Dzięki jego protekcji udało mu się zdobyć posadę wychowawcy synów księżniczki Anny w Emdem we Wschodniej Fryzji. Jednocześnie pracował w książęcej administracji i dyplomacji. W 1554 roku został zrehabilitowany, co pozwoliło na jego powrót do Królewca. Odrzucił jednak propozycję kierowania katedrą filozofii i wkrótce powrócił do Fryzji, gdzie spędził ostatnie lata życia. Zmarł w wieku 75 lat. | ||
Wersja z 14:35, 18 lis 2014
| Wilhelm Gnapheus | |
| | |
| Data i miejsce urodzenia | 1493 r. Haga |
| Data i miejsce śmierci | 29 września 1568 r. Norden (Wschodnia Fryzja) |
| Zawód | pedagog, działacz reformacyjny, pisarz |
Wilhelm Gnapheus, właśc. Wilhelm de Volder (ur. w 1493 r. w Hadze, zm. 29 września 1568 r. w Norden we Wschodniej Fryzji ) – pedagog, działacz reformacyjny, humanista, pisarz.
Życiorys
Szkoła i wykształcenie
Nie wiadomo, gdzie kończył gimnazjum i jak przebiegała jego najwcześniejsza edukacja. Był absolwentem Uniwersytetu w Kolonii, gdzie studiował od 1511 do 1512 r. Tutaj zapewne uzyskał również tytuł magistra. Słynął z doskonałej znajomości języka łacińskiego. Prawdopodobnie około 1516 r. otrzymał święcenia kapłańskie.
Działalność
Od 1520 roku był rektorem łacińskiej szkoły w Hadze. Z powodu sprzyjania reformacji został uwięziony i oskarżony przez inkwizycję. W czasie jednego z pobytów w więzieniu zaprzyjaźnił się z Janem de Backerem zwanym Pistoriusem, którego spalono na stosie w Hadze w 1525 roku.
W roku 1531 przybył do Elbląga. Współorganizował w mieście Gimnazjum Elbląskie (Elbinger Gymnasium) założone w zabudowaniach dawnego klasztoru brygidek. Był również rektorem tej szkoły w latach 1535-1541 (przed objęciem pieczy nad gimnazjum zajmował się prawdopodobnie agitacją religijną). Szkoła cieszyła się ogromną popularnością wśród młodzieży ze Śląska, Litwy, Korony, Prus Królewskich i Prus Książęcych.
Gnapheus utrzymywał w tym okresie bliskie kontakty z Janem Dantyszkiem i księciem Albrechtem Hohenzollernem. Reformacyjne sympatie rektora doprowadziły do konfliktu z Dantyszkiem. Jednym z zarzutów wysuwanych wobec rektora był fakt zawarcia przez niego małżeństwa, a więc złamanie celibatu, co ostatecznie doprowadziło do opuszczenia Elbląga przez Gnapheusa.
Od 1541 roku pełnił funkcję doradcy księcia Albrechta. Trzy lata później został rektorem szkoły przygotowującej do studiów uniwersyteckich. W tym samym czasie uzyskał profesurę na Uniwersytecie Królewieckim. Ponownie reformacyjne sympatie Gnapheusa doprowadziły do konfliktu, tym razem z uniwersyteckimi teologami. W 1547 roku Gnapheus został wydalony z Prus Książęcych.
Pomocną dłoń wyciągnął w jego kierunku Jan Łaski, którego poznał w Królewcu. Dzięki jego protekcji udało mu się zdobyć posadę wychowawcy synów księżniczki Anny w Emdem we Wschodniej Fryzji. Jednocześnie pracował w książęcej administracji i dyplomacji. W 1554 roku został zrehabilitowany, co pozwoliło na jego powrót do Królewca. Odrzucił jednak propozycję kierowania katedrą filozofii i wkrótce powrócił do Fryzji, gdzie spędził ostatnie lata życia. Zmarł w wieku 75 lat.
Wilhelm Gnapheus był autorem licznych pism religijnych, w których prowadził polemikę z przeciwnikami reformacji i wszelkich zmian w wewnętrznych strukturach Kościoła katolickiego. Z pasją oddawał się również pisaniu sztuk teatralnych. Najprawdopodobniej najpopularniejszym utworem scenicznym Gnapheusa była komedia pt. Acolastus, która doczekała się 48 wydań.
Bibliografia biograficzna
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej. Od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 1, Olsztyn 1984.
Lassota Józef, Wilhelm Gnapheus (1493-1568). Twórca Elbląskiego Gimnazjum, dramaturg i reformator, "Rocznik Elbląski", t. 2, 1963.
Historia Wysoczyzny Elbląskiej [27.06.2014]
