Wydminy

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Wydminy

Herb
Herb Wydmin
Kamieniczki w Wydminach.Fot. Mieczysław Kalski
Kamieniczki w Wydminach.
Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości wieś gminna
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat giżycki
Gmina Wydminy
Liczba ludności (2010) 2 442
Strefa numeracyjna (+48) 87
Kod pocztowy 11-510
Tablice rejestracyjne NGI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Wydminy
Wydminy
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Wydminy
Wydminy
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Wydminy (niem. Widminnen) – wieś gminna położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Wydminy. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W 2010 r. wieś liczyła 2 442 mieszkańców[1]. Wójtem gminy Wydminy jest obecnie Radosław Król[2].

Widok na Urząd Gminy w Wydminach. Źródło: wrota.warmia.mazury.pl [10.11.2013]
Kościół w Wydminach. Autor: Igor Hrywna. Źródło: www.wydminy.wm.pl [10.11.2013]

Położenie

Miejscowość położona jest nad Jeziorem Wydmińskim, przy drodze wojewódzkiej nr 655.

Dzieje miejscowości

Pierwsi mieszkańcy pojawili się na terenie wsi Wydminy w okresie neolitu. Były to wędrujące grupy Bałtów trudniących się rybołówstwem oraz myślistwem. Z czasem zaczęli uprawę ziemi. W końcu XIII wieku na te tereny przybyli Krzyżacy.

W 1340 roku po raz pierwszy pojawiła się nazwa jeziora – Wedemin, a w 1381 roku nazwa miejscowości – Wedem. W XVI wieku geograf Hennenberg używał nazwy Wydminy. Twierdził, że wywodzi się ona od imienia Prusa Wydemina. Po wojnie trzynastoletniej i hołdzie pruskim w 1525 roku ziemie te wróciły pod panowanie królów polskich. Na teren gminy Wydminy przybyli nowi osadnicy – polscy chłopi. Do obecnych czasów zachował się przywilej lokacyjny z 28 kwietnia 1480 roku wystawiony przez komtura Bernarda von Balzhofena.

W wieku XV Wydminy posiadały 3 gospody. W 1558 roku utworzono parafię katolicką.

W wieku XVI powstałą szkoła, którą zreformowano w 1737 roku.

W latach 1572, 1656, 1852 miejscowość niszczyły pożary. Natomiast w 1656 roku Wydminy stały się ofiarą najazdu tatarskiego, który całkowicie zniszczył miejscowość. W latach 1701–1711 trwała zaraza, pochłaniająca setki ofiar (na dżumę zmarło 227 osób).

Wydminy rozwijały się w wieku XIX. W 1868 roku przez wieś biegła linia kolejowa na trasie Królewiec - Giżycko - Ełk. Szybki rozwój umożliwił powstanie w Wydminach 2 dużych hoteli (Rech i Deutsche House) oraz kilku pensjonatów.

I wojna światowa zniszczyła Wydminy w 75%, jednak dzięki wsparciu państwa niemieckiego i środkom fundacji miejscowość szybko odbudowano. Okres międzywojenny to czas przekształceń wsi. Zyskała one charakter turystyczny i wypoczynkowy. Zmienił się też wygląd wsi na miasteczkowy. W tym czasie powstały tu: 4 restauracje, 3 piekarnie, 4 sklepy rzeźnicze, 2 hotele oraz 1 piwiarnia. Ponadto miejscowość zyskała 2 młyny mechaniczne oraz 2 tartaki. Miejscowość zamieszkiwało wówczas 3 lekarzy, 1 weterynarz oraz 1 dentysta.

Okres II wojny światowej ponownie zniszczył Wydminy. Zagładzie uległy restauracje, drukarnia, urząd pocztowy oraz kino. W 1945 roku Wydminy uzyskały prawa miejskie, które utrzymały zaledwie przez 3 miesiące. Odtąd są one wsią gminną.

Na terenie miejscowości w 1945 roku powołano spółdzielnię rybacką oraz spółdzielnię spożywców ‘’Przyszłość’’. Następnie zreformowano ją i utworzono Gminną Spółdzielnię Samopomoc Chłopska. W roku 1975 otworzono w Wydminach wytwórnię wód gazowanych i rozlewnię piwa. W Wydminach powstał pierwszy w Polsce dom rolnika rencisty. Miało to miejsce 18 lipca 1987 roku.

Kultura

Na terenie miejscowości działa Gminny Ośrodek Kultury. Wydminy posiadają własną gazetę: Kurier Wydmiński. Zorganizowano tu szereg imprez i wydarzeń kulturalnych, m.in.:

Szkolnictwo

We wsi znajduje się Zespół Szkół Ogólnokształcących, w skład którego wchodzą: Szkoła Podstawowa im. Feliksa Nowowiejskiego, a także Samorządowe Liceum Ogólnokształcące.

Religia

W miejscowości znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej. Jest tutaj także filiał parafii ewangelicko-augsburskiej w Giżycku oraz parafia greckokatolicka pw. św. Włodzimierza i św. Olgi.

Turystyka

Zabytki

  • szesnastowieczny kościół z zabytkową wieżą z 1654 roku
  • budynek szkolny
  • zabudowa wzdłuż ulicy głównej Wydmin

Ludzie związani z miejscowością

Bibliografia

Atlas regionalny województwa olsztyńskiego, Warszawa 1965.
Bałdowski Jan, Warmia i Mazury z Kaliningradem, red. M. Malarek, Piechowice 1997.
Kondracki Jerzy, Geografia fizyczna Polski, Warszawa 1978.
Kujawski Wojciech, Mamry, szlak wodny, Olsztyn 2008.
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze, Olsztyn 1969.
Panfil Jan, Pojezierze Mazurskie, Warszawa 1968.
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, Giżycko, z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1996.
Wydminy, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 14, red. B. Chlebowski, Warszawa 1895.
Strona Wydmin [25.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [01.12.2014]

Przypisy

  1. łącznie Wydminy i Ernstowo
  2. Serwisy Miejskie Gazety Olsztyńskiej [01.12.2014]