Wyszembork

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Wyszembork

Wieś Wyszembork Wikipedia [12.09.2013]
Wieś Wyszembork Wikipedia [12.09.2013]
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat mrągowski
Gmina Mrągowo
Sołectwo Wyszembork
Liczba ludności (2010) 366
Strefa numeracyjna (+48) 89
Tablice rejestracyjne NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Wyszembork
Wyszembork
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Wyszembork
Wyszembork
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Wyszembork (niem. Weißenburg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. Do 1954 r. wieś była siedzibą gminy Wyszembork. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 r. liczyła 366 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Cezary Karwowski[1].

Położenie

Na zachód od wsi znajduje się jezioro Salęt Duży. Miejscowość położona jest w odległości ok. 8 km od Mrągowa.

Dzieje miejscowości

W 1376 r. wielki mistrz krzyżacki Winrich von Kniprode przekazał osadnikom po 10 włók. Wśród nich znaleźli się: Moller, Lichtenau, Samuel Soya, Lorenz. Na osadników nałożono obowiązek służby rycerskiej. Zdaniem P. Glassa nazwa miejscowości pochodzi od Weissenburga koło Norymbergi, skąd mieli przybyć osadnicy.

W 1498 r. komtur Wilhelm Eisenberg nadał Maciejowi Zapadło 10 łanów na prawie chełmińskim. Do 1600 r. nadano jeszcze 60 łanów. W XVII w. teren wsi obejmował 105 łanów. Wieś stanowiła jedną z największych osad w starostwie szestneńskim. Przed 1740 r. założono we wsi szkołę wiejską, w której w 1818 r. uczył po polsku Krzysztof Rupio.

W 1870 r. w Wyszemborku było 625 mieszkańców. W 1897 r. oddano tu do użytku przystanek kolejowy linii wąskotorowej Mrągowo – Kętrzyn. W połowie XIX w. we wsi powstały dwa majątki: na krańcu północno–zachodnim majątek Brodzikowo (Marienhof), który był własnością Elimara Lange, a potem Wierebskiego; na krańcu południowo–wschodnim Biestrzykowo (Berghof). W folwarku Brodzikowo prowadzono hodowlę bydła i mleczarnię.

W 1933 r. we wsi założono trzyklasową szkołę. Do placówki uczęszczały dzieci także z: Biestrzykowa, Bożego Małego i Brodzikowa. W 1939 r. były tu 143 gospodarstwa domowe, w tym 69 gospodarstw rolniczych. Po II wojnie światowej Wyszembork był siedzibą gminy, która powstała na terenie tzw. Ziem Odzyskanych. Od 1946 r. wieś należała do powiatu mrągowskiego i województwa olsztyńskiego. Gminę podzielono na 15 gromad: Bożą Wólkę, Boże, Budziska, Gronowo, Kiersztanowo, Koczarki, Langanki, Lembruk, Nakomiady, Ruską Wieś, Rydwągi, Salpik, Szczerzbowo, Szestno i Wyszembork. Zabudowa wsi przyjęła kształt ulicówki.

Gospodarka

We wsi funkcjonują firmy budowlane i gospodarstwa rolne.

Bezpieczeństwo

Na terenie wsi działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Kultura

W Wyszemborku działa świetlica środowiskowa.

Ludzie związani z miejscowością

Zabytki

Na terenie miejscowości znajduje się drewniana chałupa kalenicowa.

Bibliografia

Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975. Portal Informacji Turystycznej Mrągowo [12.09.2013] Bank Danych Lokalnych GUS [12.09.2013]

Przypisy

  1. Wrota Warmii i Mazur [12.11.2013]