Złociszek jaskrawy

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Złociszek jaskrawy

Chrysothrix candelaris
(L.) Laundon
Złociszek jaskrawy.Fot. Dariusz Kubiak.
Złociszek jaskrawy.
Fot. Dariusz Kubiak.
Systematyka
Królestwo grzyby
Gromada grzyby workowe
Klasa Arthoniomycetes
Rząd Arthoniales
Rodzina złociszkowate
Rodzaj złociszek
Gatunek złociszek jaskrawy
Synonimy
Lepraria candelaris (L.) Fr.

Złociszek jaskrawy (Chrysothrix candelaris (L.) Laundon) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny złociszkowatych (Chrysothrichaceae), rzędu Arthoniales.

Plecha

Plecha tego gatunku jest bardzo delikatna, cienka, w postaci nalotu proszkowatych lub drobnoziarenkowatych sorediów, intensywnie żółta. Porost ten występuje jedynie w stanie sterylnym (nie tworzy owocników). Plecha zawiera kalicynę i kwas pinastrowy. W zależności od występowania tych substancji w obrębie gatunku wyróżnia się trzy chemotypy.

Rozmieszczenie i ekologia

Chrysothrix candelaris to gatunek kosmopolityczny, notowany od regionów alpejskich do tropików, nieobecny jedynie w rejonach arktyczno-alpejskich i pustynnych. W Polsce spotykany jest na całym obszarze kraju, na niżu i w niższych położeniach gór. Dość częsty jest jednak tylko w niektórych regionach (np. w Puszczy Białowieskiej).

Złociszek jaskrawy rośnie w Polsce na korze drzew liściastych (głównie na dębach) lub szpilkowych (jodły, sosny) oraz na butwiejącym drewnie (pniaki). W Polsce północno-wschodniej spotykany jest zazwyczaj w głębokich spękaniach kory bardzo starych drzew, najczęściej dębów i jesionów w bardzo dobrze zachowanych zbiorowiskach leśnych w obrębie dużych kompleksów leśnych.

Na Warmii i Mazurach gatunek jest jeszcze dość często spotykany. Najwięcej jego stanowisk występuje w Puszczy Piskiej i Nidzickiej (Napiwodzko-Ramuckiej).

Wartość użytkowa

Złociszek jaskrawy jest jedynym porostem o proszkowatej plesze objętym w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Zaliczono go do porostów krytycznie zagrożonych w Polsce wymarciem (kategoria CR).

Ciekawostki

Złociszek jaskrawy jest porostem wykorzystywanym w ocenie ciągłości ekologicznej ekosystemów leśnych. W Polsce ma status wskaźnika niżowych lasów puszczańskich (reliktu puszczańskiego).

Zobacz też

en.wikipedia.org, Chrysothrix candelaris [22.04.2014]

Bibliografia

Czyżewska Krystyna, Cieśliński Stanisław, Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce. "Monographiae Botanicae" 2003, z. 91, s. 223–239.
Cieśliński Stanisław, Atlas rozmieszczenia porostów (Lichenes) w Polsce północno-wschodniej. Phytocoenosis 15 (N.S.) – Supplementum Cartographiae Geobotanicae 2003, 15: 1-430.
Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland, [w:] Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 71–89.