Tekst źródłowy strony Zagaje

{{Wieś infobox
 |nazwa                 = Zagaje
 |herb wsi              =  
 |flaga wsi             =  
 |herb artykuł          =
 |dopełniacz wsi        =     
 |zdjęcie               = Zagaje - szkoła podstawowa.jpg
 |opis zdjęcia          = Zagaje - szkoła podstawowa.<br/> Źródło: [http://wrota.warmia.mazury.pl/lelkowo_gmina_wiejska/Gospodarka/Aktualnosci/ wrota.warmia.mazury.pl]
 |rodzaj miejscowości   = wieś sołecka
 |województwo           = warmińsko-mazurskie 
 |powiat                = braniewski
 |gmina                 = Lelkowo
 |miejscowość podstawowa =
 |sołectwo              =
 |wysokość              =
 |liczba ludności       = 674
 |rok                   = 2013
 |strefa numeracyjna    =
 |kod pocztowy          =
 |tablice rejestracyjne =
 |SIMC                  =
 |mapa wsi              =
 |kod mapy              = PL-WN
 |stopniN = 54 |minutN =21 |sekundN =
 |stopniE = 20 |minutE =07 |sekundE = 
 |commons               =
 |wikipodróże           =
 |wikisłownik           =
 |www                   =
}}
'''Zagaje''' (niem. ''Hasselpusch'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat braniewski|powiecie braniewskim]], w [[Lelkowo (gmina wiejska)|gminie Lelkowo]]. Miejscowość w 2013 roku liczyła 674 mieszkańców. Funkcję sołtysa sprawuje Beata Pleczkowska.
== Położenie ==
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w odległości około 3 km na północ od [[Lelkowo|Lelkowa]].

== Dzieje miejscowości ==
Wieś założona przez [[Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach |Krzyżaków]] w pierwszej połowie XIV wieku. W 1527 roku, za zasługi w wojnie polsko-krzyżackiej, Zagaje oraz pobliską wieś [[Piele]] otrzymał rycerz Klaus von Auer.<br/>
Na początku XIX wieku majątek w stał się własnością rodziny von Brandtów. Następnie na krótko przeszedł w ręce pruskiego rodu zu Dohnów. W 1905 roku majątek przejęła rodzina von Steegen z Klein Steegen (obecnie miejscowość w obwodzie kaliningradzkim). Ostatnia właścicielka Zagaj - Jutta von Steegen - poślubiła pochodzącego z Dusseldorfu [[Siegfrid von Leyen|Siegfrida von Leyen]]. Z ich inicjatywy w 1925 roku wybudowano nową siedzibę rodu - istniejący do dzisiaj pałac w Zagajach. Rodzina von Leyen pozostała w Zagajach prawie do końca II wojny światowej.<br/>
Po 1945 roku we wsi funkcjonował [[Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR)| PGR]]<ref name="p1">''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.</ref>.<br/>
W 1954 roku, po reformie podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]</ref>, Zagaje włączono do gromady Bieńkowo<ref>Uchwała Nr 11 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu braniewskiego, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 20 grudnia 1954 roku.</ref> w powiecie braniewskim. Gromadę zlikwidowano w 1968 roku, a jej tereny stały się częścią gromady Lelkowo<ref name="p1"/>. W 1972 roku, kolejna reforma przywracała podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]</ref>. Wieś Zagaje włączono do gminy Lelkowo<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 7 grudnia 1972 roku.</ref>. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]</ref>.<br/>

==Edukacja==
We wsi funkcjonuje [[Szkoła Podstawowa w Zagajach|szkoła podstawowa]].
 
==Zabytki==
*zespół dworski w Zagajach – pałac z XIX w. (obecnie szkoła podstawowa) wraz z parkiem

==Religia==
We wsi znajduje się [[Parafia pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Zagajach| kościół parafialny]]. Zagaje należą również do [[Parafia greckokatolicka pw. św. Jerzego w Lelkowie| parafii greckokatolickiej w Lelkowie]].

==Przyroda==
Wieś leży w obszarze [[Natura 2000 Ostoja Warmińska|Natura 2000 Ostoja Warmińska]]. 

==Ciekawostki==
Siegfrid von Leyen był wielkim miłośnikiem i hodowcą koni. Jeden z jego koni, urodzony w czasie wojny w Zagajach, Perkunom, zdobył w roku 1956 srebrny medal na Olimpiadzie w Sztokholmie. Ta pasja przyniosła w późniejszym czasie Siegfridowi przydomek "Końskiego barona". W latach międzywojennych był on przewodniczącym lokalnych związków jeździeckich w [[Lelkowo|Lelkowie]] i Cynatach (obecnie Korniewo w Rosji) oraz związku
powiatowego z siedzibą w Świętomiejscu (dziś Mamonowo w obwodzie kaliningradzkim). Organizował liczne turnieje i zawody jeździeckie. 
{{Przypisy}}
<references/>

== Bibliografia ==
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]<br/>
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]<br/>
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]<br/>
Uchwała Nr 11 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu braniewskiego. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 20 grudnia 1954 roku.<br/>
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 7 grudnia 1972 roku.<br/>
''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.<br/>
[http://bip.warmia.mazury.pl/lelkowo_gmina_wiejska/254/207/Plan_Odnowy_Miejscowosci_Zagaje/ Plan Odnowy miejscowości Zagaje] [10.02.2015]<br/>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [10.02.2015]<br/>
[http://bip.warmia.mazury.pl/lelkowo_gmina_wiejska/183/Solectwa/ BIP Urzędu Gminy Lelkowo] [10.02.2015]<br/>
[https://www.google.pl/maps Mapy Google Maps] [10.02.2015]<br/>

[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat braniewski]] [[Kategoria: Lelkowo (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]]
[[Kategoria: 1301-1400]]