Zalewo

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Zalewo
Herb
Herb Zalewa
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat iławski
Gmina Zalewo
Liczba ludności (2012) 2 235
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Zalewo
Zalewo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Zalewo
Zalewo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Zalewo (niem.Saalfeld i. Ostpreussen) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Lubawa. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. Miasto jest siedzibą gminy. Miejscowość w 2012 roku liczyła 2 235 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Marek Żyliński [1].

Położenie

Miasto położone jest nad jeziorem Ewingi, w sąsiedztwie Puszczy Piskiej. Zalewo leży w odległości 39 km od Iławy.

Dzieje miejscowości

Osada, która dała początek miastu została założona na obszarze dawnego staropruskiego grodziska przez niemieckich osadników. W 1305 roku komtur dzierzgoński Sieghard von Braunschweig nadał miejscowości prawa miejskie, które zostały odnowione piętnaście lat później przez komtura Ludera z Brunschwiku. W stosunkowo krótkim czasie (1320 i 1334 r.) przywileje miejskie zostały dodatkowo rozszerzone. W XIV wieku w Zalewie działała szkoła, do której uczęszczała również młodzież z Miłomłyna, Iławy oraz Ostródy. Natomiast w 1599 roku w mieście założona została szkoła książęca. Jej ukończenie dawało możliwość podjęcia studiów uniwersyteckich. Placówka istniała do 1805 roku.Wojny polsko-szwedzkie, które dotknęły bezpośrednio Zalewo w XVII stuleciu zahamowały rozwój miasta. Kolejną bolączkę ówczesnych czasów stanowiły pożary, które pochłaniały szybko, w znacznej części drewnianą, zabudowę miejską. Najgorsze miało jednak dopiero nadjeść. Epidemia dżumy, która nie ominęła miasta na początku XVIII wieku, odebrała życie 702 mieszkańcom. Uratowało się zaledwie siedem osób.

W latach 1525-1752 miasto było stolicą powiatu oberlandzkiego, w którego skład weszło 12 starostw oraz trzy dziedziczne komornictwa. Zalewo było zamieszkane przez znaczną liczbę polskiej ludności. Polacy byli zrzeszeni w gminie ewangelickiej o narodowym charakterze, posiadającej od 1560 r. własną świątynię. Polska gmina uległa jednak likwidacji w 1791 r. Bezpośrednią przyczyną była postawa władz pruskich, zmierzających do germanizacji życia społecznego na obszarach stanowiących dawniej lenno polskiego króla. Polski kościół ewangelicki został sprzedany (1802 r.), a następnie rozebrany.

W nocy z 8 na 9 czerwca 1807 roku w mieście nocował gen. Jan Henryk Dąbrowski wraz z oddziałem polskie wojska. Dzień wcześniej Zalewo odwiedziła sam cesarz Napoleon. Ożywienie gospodarcze miasta nastąpiło dopiero w połowie XIX stulecia. Wcześniej, w 1844 roku, edykt królewski zezwolił na założenie z Zalewie gminy żydowskiej. W 1900 roku gmina zrzeszała 73 osoby. Budowa Kanału Elbląskiego oraz uruchomienie linii kolejowej łączącej Ostródę z Elblągiem przyczyniły się w znacznym stopniu do rozwoju Zalewa. W mieście z sukcesem zaczęły funkcjonować cukrownie, browary, tartaki, cegielnie, młyny i garbarnie. W 1852 roku Zalewo było zamieszkane przez 2 148 osób, ale już w 1910 liczba mieszkańców wzrosła do 2 603 osób.

W 1939 roku miasto liczyło 3 120 mieszkańców. 22 stycznia 1945 roku do Zalewa wkroczyły oddziały radzieckie. II wojna światowa doprowadziła do zniszczenia 70% zabudowy Zalewa. Miasto liczyło zaledwie 500 mieszkańców. Zalewo utraciło prawa miejskie, stając się siedzibą władz gminnych. W 1946 roku pierwszym ważniejszym pracodawcą stało się Państwowe Przedsiębiorstwo Produkcji Traktorów i Maszyn Rolniczych. W tym samym roku zaczęła działać miejscowa szkoła. W 1948 roku założono Spółdzielnię Pracy "Wyroby Futrzarskie", przemianowaną następnie na Garbarską Spółdzielnię Pracy. Trzy lata później w Zalewie utworzony został Państwowy Ośrodek Maszynowy, a w 1953 Gminny Ośrodek Maszynowy. W 1975 roku wybudowano miejscowe przedszkole. Natomiast od 1984 roku w Zalewie zaczął działać Gminny Ośrodek Kultury. W 1987 roku Zalewo odzyskało prawa miejskie.

Gmina Zalewo należy do Związku Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego oraz do Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko".

Cmentarz żydowski w Zalewie [1] [dostęp: 12.11.2014]

W mieście działa apteka, niepubliczny zakład opieki zdrowotnej oraz Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.

Gospodarka

W mieście działają lokale gastronomiczne, zakłady stolarskie i meblarskie, sklepy z materiałami budowlanymi, rolniczymi, hydraulicznymi, Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska", Morąsko-Zalewski Bank Spółdzielczy, serwis komputerowy, zakład fryzjersko-kosmetyczny, sklepy wielobranżowe i spożywczo-przemysłowe, zakład drobiarski, zakład masarski, firma budowlano-remontowa.

Kultura


Religia


Organizacje i stowarzyszenia


Sport


Edukacja


Turystyka


Zabytki


Bibliografia

  1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
  2. Hoffmann Mieczysław, Sikorski Jerzy, Iława i okolice, Poznań 1971.
  3. Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Halina Jaworska i Maria Lossman, Olsztyn 1973.
  4. Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski: dzieje miast i wsi. Szkice historyczne od czasów krzyżackich do 1945 roku, Iława 2006.
  5. Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski: dzieje, zabytki, pejzaż i kultura, Iława 2008.
  6. Niesiobędzki Wiesław, Zamki, pałace, dwory i inne zabytki powiatu iławskiego: przewodnik historyczno-krajoznawczy, Iława 2003.
  7. Skrodzki Kazimierz Lech, Dzieje ziemi zalewskiej 1305-2005, Zalewo 2005.
  8. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
  9. Ludność. Stan i struktura [dostęp:24.11.2014]
  10. Oficjalna strona Gminy i Miasta [dostęp:24.11.2014]
  11. Miejsko-Gminne Centrum Kultury w Zalewie [dostęp:24.11.2014]
  12. Historia Zalewa na stronie Elbląskiego Wortalu Historycznego [dostęp:24.11.2014]
  13. Baza Informacji Lokalnej [dostęp:24.11.2014]


Przypisy

  1. ↑ http://www.zalewo.bil-wm.pl/index.php?inf=2&idsl=3&idu=2 [dostęp: 12.12.2014].

<references>

Zobacz też


Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Zalewo&oldid=107564”