Zastawno: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Zastawno ''' (niem. ''Schönberg'', w latach | + | ''' Zastawno ''' (niem. ''Schönberg'', w latach 1945–1948 Podgórze Wielkie) – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat elbląski|powiecie elbląskim]], w [[Młynary (gmina miejsko-wiejska)|gminie Młynary]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo elbląskie|województwa elbląskiego]]. W 2010 roku liczyła 162 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Maria Moment]]<ref>[http://www.mlynary.pl/index.php?pod_menu=50/ Strona Gminy Młynary] [12.11.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w północnej części województwa | + | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego na obszarze [[Wysoczyzna Elbląska|Wysoczyzny Elbląskiej]], nad strumykiem - dopływem [[Rzeka Bauda|Baudy]], 6 km na zachód od [[Młynary|Młynar]]; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 509 na odcinku Młynary - [[Elbląg]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś otrzymała przywilej lokacyjny 18 października 1316 roku, gdy niejaki Mikołaj otrzymał od komtura elbląskiego i wielkiego szpitalnika Zakonu [[Friedrich von Wildenberg|Friedricha von Wildenberga]] karczmę w zamian za roczny czynsz w wysokości dwóch | + | Wieś otrzymała przywilej lokacyjny 18 października 1316 roku, gdy niejaki Mikołaj otrzymał od [[Komturstwo elbląskie| komtura elbląskiego]] i wielkiego szpitalnika [[Zakon Krzyżacki |Zakonu]] [[Friedrich von Wildenberg|Friedricha von Wildenberga]] karczmę w zamian za roczny czynsz w wysokości dwóch grzywien i czterech kur. Wieś została zniszczona podczas wojny trzynastoletniej w odwecie za deklarację wierności królowi polskiemu. W 1455 roku [[Jan Bażyński]] oddał ją w zastaw miastu Elbląg w zamian za pożyczkę przeznaczoną na wydatki wojenne. Ponownie Zastawno poniosło duże straty podczas ostatniej [[Wojna polsko-krzyżacka 1519-1521|wojny polsko–krzyżackiej]]; spłonął m.in. tutejszy kościół. W 1531 roku wieś obejmowała 44 łany. Kilka lat później, w 1539 roku książę [[Albrecht Hohenzollern]] podzielił ów areał między niejakich: Mikołaja Selandta, Hermana Sachsena oraz cztery inne osoby na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] w celu zasiedlenia wsi. Zagospodarowywanie postępowało powoli i w 1562 roku książę przekazał Zastawno Jakubowi Preussowi, naczelnikowi urzędu komorniczego w [[Pasłęk|Pasłęku]]. Na przełomie XVI i XVII wieku była to książęca [[Wieś czynszowa |wieś czynszowa]], w której ziemię uprawiało 11 chłopów. |
| + | |||
| + | [[Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Zastawnie |Kościół]] w Zastawnie wzniesiony został w latach 1866–1879; w drugiej połowie XX wieku został przejęty przez parafię rzymskokatolicką w Młynarach jako kościół filialny. | ||
Przed [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojną światową]] we wsi funkcjonowały dwie mleczarnie; była tu również mała remiza strażacka. Większość mieszkańców uciekła przed frontem w kierunku Elbląga w styczniu 1945 roku, a pierwsi Polacy przybyli tu jesienią i zimą tego samego roku. | Przed [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojną światową]] we wsi funkcjonowały dwie mleczarnie; była tu również mała remiza strażacka. Większość mieszkańców uciekła przed frontem w kierunku Elbląga w styczniu 1945 roku, a pierwsi Polacy przybyli tu jesienią i zimą tego samego roku. | ||
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1857 - 307 osób | + | *1857 r. - 307 osób |
| − | 1875 - 384 osoby | + | *1875 r. - 384 osoby |
| − | 1925 - 317 osób | + | *1925 r. - 317 osób |
| − | |||
==Kultura== | ==Kultura== | ||
| Linia 59: | Linia 57: | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *kościół neogotycki z drugiej połowy XIX wieku, ze smukłą wieżą i surowym wyposażeniem wnętrza |
| − | * | + | *pomnik poświęcony mieszkańcom poległym podczas [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]], zrekonstruowany w latach 90. XX wieku |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| Linia 67: | Linia 64: | ||
#''Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997'', red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997. | #''Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997'', red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | ||
| − | #[http://www.mlynary.pl/index.php?pod_menu=355| | + | #[http://www.mlynary.pl/index.php?pod_menu=355| Strona Gminy Młynary] [12.11.2013] |
| − | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [ | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013] |
| − | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/heilsberg.html| Verwaltungsgeschichte] [ | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/heilsberg.html| Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013] |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 20:50, 30 lis 2014
| Zastawno | |
| | |
![Zastawno Wikimapia [12.11.2013]](/index.php/Plik:Zastawno.jpg) Zastawno Wikimapia [12.11.2013]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | elbląski |
| Gmina | Młynary |
| Liczba ludności (2010) | 162 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Zastawno | |
| Położenie na mapie Polski  Zastawno | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Zastawno (niem. Schönberg, w latach 1945–1948 Podgórze Wielkie) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Młynary. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. W 2010 roku liczyła 162 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Maria Moment[1].
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, nad strumykiem - dopływem Baudy, 6 km na zachód od Młynar; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 509 na odcinku Młynary - Elbląg.
Dzieje miejscowości
Wieś otrzymała przywilej lokacyjny 18 października 1316 roku, gdy niejaki Mikołaj otrzymał od komtura elbląskiego i wielkiego szpitalnika Zakonu Friedricha von Wildenberga karczmę w zamian za roczny czynsz w wysokości dwóch grzywien i czterech kur. Wieś została zniszczona podczas wojny trzynastoletniej w odwecie za deklarację wierności królowi polskiemu. W 1455 roku Jan Bażyński oddał ją w zastaw miastu Elbląg w zamian za pożyczkę przeznaczoną na wydatki wojenne. Ponownie Zastawno poniosło duże straty podczas ostatniej wojny polsko–krzyżackiej; spłonął m.in. tutejszy kościół. W 1531 roku wieś obejmowała 44 łany. Kilka lat później, w 1539 roku książę Albrecht Hohenzollern podzielił ów areał między niejakich: Mikołaja Selandta, Hermana Sachsena oraz cztery inne osoby na prawie chełmińskim w celu zasiedlenia wsi. Zagospodarowywanie postępowało powoli i w 1562 roku książę przekazał Zastawno Jakubowi Preussowi, naczelnikowi urzędu komorniczego w Pasłęku. Na przełomie XVI i XVII wieku była to książęca wieś czynszowa, w której ziemię uprawiało 11 chłopów.
Kościół w Zastawnie wzniesiony został w latach 1866–1879; w drugiej połowie XX wieku został przejęty przez parafię rzymskokatolicką w Młynarach jako kościół filialny.
Przed II wojną światową we wsi funkcjonowały dwie mleczarnie; była tu również mała remiza strażacka. Większość mieszkańców uciekła przed frontem w kierunku Elbląga w styczniu 1945 roku, a pierwsi Polacy przybyli tu jesienią i zimą tego samego roku.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. - 307 osób
- 1875 r. - 384 osoby
- 1925 r. - 317 osób
Kultura
We wsi działa Biblioteka Publiczna, będąca filią Biblioteki Publicznej w Młynarach.
Zabytki
- kościół neogotycki z drugiej połowy XIX wieku, ze smukłą wieżą i surowym wyposażeniem wnętrza
- pomnik poświęcony mieszkańcom poległym podczas I wojny światowej, zrekonstruowany w latach 90. XX wieku
Bibliografia
- Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
- Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Strona Gminy Młynary [12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
- Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Młynary [12.11.2013]
