Zielonka Pasłęcka

Zielonka Pasłęcka
Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej. Fot. sonia27. Źródło: www.polskaniezwykla.pl
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Pasłęk
Liczba ludności (2010)	596
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Zielonka Pasłęcka
Położenie na mapie Polski Zielonka Pasłęcka
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Zielonka Pasłęcka (niem. Grünhagen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Pasłęk. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 596 mieszkańców (łącznie z Kielminkiem i Wójtowizną). W skład sołectwa wchodzą wsie: Zielonka Pasłęcka, Kielminek, Wójtowizna, Gajówka, Kudyński Bór i Stacja PKP Zielonka Pasłęcka. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Krystyna Krasińska.

Przedwojenny budynek dawnej szkoły w Zielonce Pasłęckiej. Źródło: www.spzielonka.edupage.org

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 8 km na południe od Pasłęka, przy drodze krajowej nr 7, w pobliżu granicy z powiatem ostródzkim.

Dzieje miejscowości

Przed 1945 rokiem była to jedna z największych wsi dawnego powiatu. Miejscowość została założona około roku 1483 i występowała dawniej pod nazwą Grunehayn. Obejmowała obszar 64 łanów, działała w niej również karczma. We wspomnianym 1483 roku komtur pasłęcki Filip von Angelbach wystawił przywilej lokacyjny. W 1543 roku Zielonka Pasłęcka była wsią kościelną zamieszkaną przez 28 chłopów, karczmarza i 2 zagrodników. W czasie przemarszu wojsk szwedzkich w 1659 roku miejscowość została doszczętnie zniszczona. Jednak w 1774 roku miała już liczyć 358 mieszkańców. Wśród nich byli również Polacy.

W 1839 roku wybudowano szosę, która połączyła wieś z Pasłękiem. W 1849 roku w miejscowości uruchomiono placówkę pomocnic duszpasterskich, diakonis, która funkcjonowała do 1945 roku. W 1875 roku Zielonka Pasłęcka była zamieszkana przez 961 osób. W 1882 roku uruchomiona została linia kolejowa, a w miejscowości wybudowano dworzec. Od 1905 roku w Zielonce Pasłęckiej działała agentura pocztowa. Pięć lat później w okolicy przeprowadzane były manewry wojsk cesarskich.

W 1939 roku wieś liczyła 787 mieszkańców: 746 ewangelików i 22 katolików. Naprzeciwko budynku dworcowego działała jedna mleczarnia, druga natomiast była usytuowana w centrum wsi (zamknięto ją w 1934 roku). W Zielonce działały również dwie gospody i stacje benzynowe. We wsi funkcjonowała trzyklasowa szkoła. Przed 1945 rokiem w miejscowości żyło i pracowało 6 stolarzy, 2 cieśli, 2 piekarzy, 4 krawców, 2 kowali, rzeźnik oraz zegarmistrz. Wiadomo również, że Eveline Wichmann była tutejszą położną i pielęgniarką. Przed miejscowym kościołem ustawiono pomnik ku czci poległych w czasie I wojny światowej mieszkańców parafii, który rozebrano w 1949 roku. W Zielonce Pasłęckiej działała także szkoła rolnicza oraz księgarnia. Ostatnim wójtem wsi był Otto Penner.

W czasie II wojny światowe znajdował się tutaj obóz zbiorowego zakwaterowania robotników przymusowych, w którym przebywali głównie Polacy. Między czerwcem a sierpniem 1945 roku do Zielonki Pasłęckiej przybyli przesiedleńcy z Wołynia. Pierwszym powojennym wójtem został Maksymilian Malik. Miejscową szkołę uruchomiono w dawnej niemieckiej placówce. W jednej z gospód urządzono prywatny sklep, druga natomiast została przekształcona w pierwszą siedzibę posterunku Milicji Obywatelskiej. W Zielonce uruchomiono również restaurację. Budynek został później zaadaptowany na potrzeby Spółdzielni Samopomoc Chłopska. We wsi działa jednostka straży pożarnej. W 1966 roku oddano do użytku nowy budynek szkoły. Obecnie w miejscowości funkcjonuje ośrodek zdrowia, poczta i gospoda.

Edukacja

• Szkoła Podstawowa w Zielonce Pasłęckiej

Kultura

W miejscowości działa Dom Kultury w Zielonce Pasłęckiej.

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej.

Zabytki

• barokowy kościół z 1792 roku z wieżą, wzniesioną w 1778 roku.
• drewniano-murowany wiatrak holenderski z początku XIX stulecia
• dwa drewniane domy (nr 43 i 69) z początku XIX wieku
• budynek dawnej szkoły

Bibliografia

Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.
Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297–1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [05.06.2014]
Lech Słodownik, Zielonka Pasłęcka, "Głos Pasłęka" [05.06.2014]
Szkoła Podstawowa w Zielonce Pasłęckiej [05.06.2014]