Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Utworzono nową stronę "Kategoria: Dzieje")
 
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria:Dzieje" na "Kategoria:Dzieje Warmii i Mazur")
 
(Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
[[Kategoria: Dzieje]]
+
{{EWiM OrganizacjeDlaKategoriiDzieje infobox
 +
|Nazwa_instytucji    = Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech
 +
|Grafika            =
 +
|Opis_grafiki        =
 +
|Rodzaj_organizacji  = organizacja polityczna
 +
|Profil_dzialalnosci = obrona praw mniejszości narodowych na obszarze państwa niemieckiego
 +
|Rok_zalozenia      = 1924
 +
}}
 +
''' Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech '''- organizacja mniejszości narodowych żyjących w Niemczech, działająca w latach 1924-1939.
 +
<br/><br/>
 +
== Historia ==
 +
Związek  został założony w Berlinie przez przedstawicieli organizacji reprezentujących interesy poszczególnych mniejszości (Związek Szlezwicki, Związek Fryzyjsko-Szlezwicki, Serbska Partia Ludowa, Zjednoczenie Litwinów, które przystąpiło do Związku dopiero w 1927 roku). Organizacja powstała z inicjatywy [[Związek Polaków w Niemczech| Związku Polaków w Niemczech]].
 +
 
 +
Związek skupiał mniejszość polską, serbołużycką, litewską, duńską, fryzyjską. Na jego czele stanął [[Stanisław Sierakowski]], a w skład kierownictwa weszli: [[Jan Kaczmarek]], Ernst Christiansen, Jan Skala, J. Oldsen, Wilhelm Matschulaitis.  Organizacja posiadała własne pismo pt. "Kulturwehr", które ukazywało się od 1925 roku.
 +
 
 +
== Cele i zadania organizacji ==
 +
9 marca 1926 roku Związek Mniejszości Narodowych przedstawił władzom niemieckim treść memoriału, w którym zawarte zostały następujące postulaty:
 +
 
 +
''1) Wydania jednolitej ustawy o prawach dla mniejszości narodowej na terenie całego państwa niemieckiego. Ustawa ta miała zapewnić wszystkim członkom mniejszości narodowych  w Niemczech faktyczne równouprawnienie w porównaniu z ludnością niemiecką w życiu publicznym, swobodę języka oraz religii, uniemożliwić stosowanie jakichkolwiek form upośledzenia mniejszości narodowych;''
 +
 
 +
''2) Jednolitego uregulowania szkolnictwa mniejszościowego na terenie całej Republiki Weimarskiej;''
 +
 
 +
''3) Utworzenie Państwowego Urzędu Mniejszościowego''  <ref> W.Wrzesiński, ''Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939'', Olsztyn 1973, s. 99.</ref>.
 +
 
 +
Memoriał stanowił zarazem program organizacji, wyznaczając najważniejsze cele i zakres przyszłej działalności.
 +
 
 +
== Działalność ==
 +
W wyborach w 1924 roku organizacja wystąpiła z własną listą państwową, na której znaleźli się: [[Jan Baczewski]], Jakub Lorenz, [[Franciszek Mąka]], Peter Budach. Niestety, nie udało jej się osiągnąć sukcesu. Przystąpienie państwa niemieckiego do Ligi Narodów wymusiło jednak na rządzie przestrzeganie praw mniejszości narodowych m.in. w kwestii szkolnictwa. W związku z tym powołana specjalnie komisja miała rozpatrzyć  wnioski strony polskiej dotyczące sieci szkolnej. 1 września 1927 roku Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech przedłożył memoriał, w którym zwracał się do rządu Rzeszy z postulatami dotyczącymi m.in. tworzenia szkół publicznych z polskim jako językiem wykładowym <ref> Ibidem, s. 107</ref>.
 +
 
 +
W 1928 roku rozpisane zostały wybory do parlamentu Rzeszy i sejmu pruskiego. 11 kwietnia tego roku ustalona została lista polskich kandydatów startujących z państwowej listy Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech. Program wyborczy organizacji skupił się na kilku centralnych zagadnieniach:
 +
*równego traktowania Polaków w czasie przeprowadzania reformy rolnej oraz wzięcia ich pod uwagę w planie kolonizacji państwowej
 +
*zrównania praw gospodarczych rolników polskich z niemieckimi
 +
*walki z wykorzystywaniem polskich robotników przez niemieckich pracodawców
 +
W stronę polskiej ludności kierowano postulaty związane z utworzeniem polskiego przedstawicielstwa przy władzach centralnych, kontynuowaniem walki o rozwój polskiej edukacji. Kwestie gospodarcze zostały zamknięte w haśle gromadzenia kapitału w ramach polskich instytucji gospodarczych <ref> Ibidem, s. 141-142. </ref>. Na listy polskie 20 maja 1928 roku oddano łącznie 9 812 głosów (4 769 głosów do parlamentu Rzeszy i 5 043 głosów do sejmu pruskiego).
 +
 
 +
Na dzień 14 września 1930 roku rozpisane zostały wybory do parlamentu Rzeszy, jednak szanse na uzyskanie mandatu poselskiego przez reprezentanta Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech były niewielkie. W tej sytuacji organizacja zwróciła się do rządu niemieckiego z apelem o zagwarantowanie jednego mandatu przedstawicielowi mniejszości. Przeprowadzenie takiej procedury było możliwe poprzez stworzenie tzw. okręgu personalnego <ref> Ibidem, s. 172-173.</ref>. Jednocześnie Związek poparł program wyborczy przygotowany przez komitet [[Polska Partia Ludowa|Polskiej Partii Ludowej]]. Program wysuwał następujące żądania:
 +
 
 +
''1)Zabezpieczenia konstytucyjnych praw mniejszości narodowych;''
 +
 
 +
''2)Ustawowego przyznania mniejszościom praw w dziedzinie ustawodawstwa, administracji i sądownictwa;''
 +
 
 +
''3)Zabezpieczenia ochrony i pomocy dla wszelkiej pracy produkcyjnej;''
 +
 
 +
''4)Zwalczania biurokratyzmu;''
 +
 
 +
''5)Zmniejszenia obciążeń podatkowych''  <ref> Ibidem, s. 173.</ref>.
 +
 
 +
Na polską listę oddano ostatecznie 4 160 głosów.  Po 1930 roku coraz częściej dochodziło do konfliktów wewnątrz organizacji. Postawa Serbołużyczan, a następnie Litwinów podkopała wzajemne zaufanie, stawiając pod znakiem zapytania dalszą wspólną działalność w ramach Związku. Rozłam wewnętrzny oraz dojście do władzy Adolfa Hitlera stopniowo spychały organizację na boczny tor.
 +
{{Przypisy}}
 +
<references/>
 +
== Zobacz też ==
 +
*[[Związek Polaków w Niemczech]]
 +
== Bibliografia ==
 +
Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. II, Olsztyn 2011.<br/>
 +
Wrzesiński Wojciech, ''Polski ruch narodowy w Niemczech 1922-1939'', Poznań 1970.<br/>
 +
Wrzesiński Wojciech, ''Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939'', Olsztyn 1973.
 +
<br/>
 +
 
 +
[[Kategoria:Dzieje Warmii i Mazur]] [[Kategoria: 1919-1944]] [[Kategoria: Historia]] [[Kategoria: Organizacje polskie przed 1945]]<br />

Aktualna wersja na dzień 12:45, 16 wrz 2015

Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech

Rodzaj organizacji organizacja polityczna
Profil działalności obrona praw mniejszości narodowych na obszarze państwa niemieckiego
Rok założenia 1924

Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech - organizacja mniejszości narodowych żyjących w Niemczech, działająca w latach 1924-1939.

Historia

Związek został założony w Berlinie przez przedstawicieli organizacji reprezentujących interesy poszczególnych mniejszości (Związek Szlezwicki, Związek Fryzyjsko-Szlezwicki, Serbska Partia Ludowa, Zjednoczenie Litwinów, które przystąpiło do Związku dopiero w 1927 roku). Organizacja powstała z inicjatywy Związku Polaków w Niemczech.

Związek skupiał mniejszość polską, serbołużycką, litewską, duńską, fryzyjską. Na jego czele stanął Stanisław Sierakowski, a w skład kierownictwa weszli: Jan Kaczmarek, Ernst Christiansen, Jan Skala, J. Oldsen, Wilhelm Matschulaitis. Organizacja posiadała własne pismo pt. "Kulturwehr", które ukazywało się od 1925 roku.

Cele i zadania organizacji

9 marca 1926 roku Związek Mniejszości Narodowych przedstawił władzom niemieckim treść memoriału, w którym zawarte zostały następujące postulaty:

1) Wydania jednolitej ustawy o prawach dla mniejszości narodowej na terenie całego państwa niemieckiego. Ustawa ta miała zapewnić wszystkim członkom mniejszości narodowych w Niemczech faktyczne równouprawnienie w porównaniu z ludnością niemiecką w życiu publicznym, swobodę języka oraz religii, uniemożliwić stosowanie jakichkolwiek form upośledzenia mniejszości narodowych;

2) Jednolitego uregulowania szkolnictwa mniejszościowego na terenie całej Republiki Weimarskiej;

3) Utworzenie Państwowego Urzędu Mniejszościowego [1].

Memoriał stanowił zarazem program organizacji, wyznaczając najważniejsze cele i zakres przyszłej działalności.

Działalność

W wyborach w 1924 roku organizacja wystąpiła z własną listą państwową, na której znaleźli się: Jan Baczewski, Jakub Lorenz, Franciszek Mąka, Peter Budach. Niestety, nie udało jej się osiągnąć sukcesu. Przystąpienie państwa niemieckiego do Ligi Narodów wymusiło jednak na rządzie przestrzeganie praw mniejszości narodowych m.in. w kwestii szkolnictwa. W związku z tym powołana specjalnie komisja miała rozpatrzyć wnioski strony polskiej dotyczące sieci szkolnej. 1 września 1927 roku Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech przedłożył memoriał, w którym zwracał się do rządu Rzeszy z postulatami dotyczącymi m.in. tworzenia szkół publicznych z polskim jako językiem wykładowym [2].

W 1928 roku rozpisane zostały wybory do parlamentu Rzeszy i sejmu pruskiego. 11 kwietnia tego roku ustalona została lista polskich kandydatów startujących z państwowej listy Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech. Program wyborczy organizacji skupił się na kilku centralnych zagadnieniach:

  • równego traktowania Polaków w czasie przeprowadzania reformy rolnej oraz wzięcia ich pod uwagę w planie kolonizacji państwowej
  • zrównania praw gospodarczych rolników polskich z niemieckimi
  • walki z wykorzystywaniem polskich robotników przez niemieckich pracodawców

W stronę polskiej ludności kierowano postulaty związane z utworzeniem polskiego przedstawicielstwa przy władzach centralnych, kontynuowaniem walki o rozwój polskiej edukacji. Kwestie gospodarcze zostały zamknięte w haśle gromadzenia kapitału w ramach polskich instytucji gospodarczych [3]. Na listy polskie 20 maja 1928 roku oddano łącznie 9 812 głosów (4 769 głosów do parlamentu Rzeszy i 5 043 głosów do sejmu pruskiego).

Na dzień 14 września 1930 roku rozpisane zostały wybory do parlamentu Rzeszy, jednak szanse na uzyskanie mandatu poselskiego przez reprezentanta Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech były niewielkie. W tej sytuacji organizacja zwróciła się do rządu niemieckiego z apelem o zagwarantowanie jednego mandatu przedstawicielowi mniejszości. Przeprowadzenie takiej procedury było możliwe poprzez stworzenie tzw. okręgu personalnego [4]. Jednocześnie Związek poparł program wyborczy przygotowany przez komitet Polskiej Partii Ludowej. Program wysuwał następujące żądania:

1)Zabezpieczenia konstytucyjnych praw mniejszości narodowych;

2)Ustawowego przyznania mniejszościom praw w dziedzinie ustawodawstwa, administracji i sądownictwa;

3)Zabezpieczenia ochrony i pomocy dla wszelkiej pracy produkcyjnej;

4)Zwalczania biurokratyzmu;

5)Zmniejszenia obciążeń podatkowych [5].

Na polską listę oddano ostatecznie 4 160 głosów. Po 1930 roku coraz częściej dochodziło do konfliktów wewnątrz organizacji. Postawa Serbołużyczan, a następnie Litwinów podkopała wzajemne zaufanie, stawiając pod znakiem zapytania dalszą wspólną działalność w ramach Związku. Rozłam wewnętrzny oraz dojście do władzy Adolfa Hitlera stopniowo spychały organizację na boczny tor.

Przypisy

  1. W.Wrzesiński, Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973, s. 99.
  2. Ibidem, s. 107
  3. Ibidem, s. 141-142.
  4. Ibidem, s. 172-173.
  5. Ibidem, s. 173.

Zobacz też

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Wrzesiński Wojciech, Polski ruch narodowy w Niemczech 1922-1939, Poznań 1970.
Wrzesiński Wojciech, Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973.