Bobrek trójlistkowy

Bobrek trójlistkowy
Menyanthes trifoliata
L.
Bobrek trójlistkowy na torfowisku nad jeziorem Kliwotek (Nadleśnictwo Kudypy). Fot. Dariusz Kubiak.
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	okrytonasienne
Klasa	jednoliścienne
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	bagnicowate
Rodzaj	bobrek
Gatunek	bobrek trójlistkowy
Synonimy

Bobrek trójlistkowy (Menyanthes trifoliata L.) – inaczej bobrek trójlistny, gatunek rośliny z monotypowego rodzaju bobrek należącego do rodziny bobrkowatych (Menyanthaceae).

Morfologia

Łodyga jest prosto wzniesiona, naga i bezlistna. Pod ziemią znajduje się grube, pełzające kłącze. Liście tworzą się tylko w części odziomkowej, są ułożone skrętolegle, skórzaste, ciemnozielone, całobrzegie, potrójne na długich ogonkach, zwykle częściowo zanurzone w wodzie.

Kwiaty są białoróżowe, zebrane w gęste, zwężające się ku szczytowi grona na długiej, bezlistnej szypułce (10–30 cm) bocznie wyrastającej z kłącza. Kielich pięciodzielny, lejkowatodzwonkowaty, korona biała lub różowa, o pięciu odgiętych do tyłu płatkach pokrytych wewnątrz licznymi włoskami. Posiada 1 słupek z długą szyjką i dwudzielnym znamieniem, pręcików zwykle 5 o fioletowych pylnikach.

Roślina kwitnie od czerwca do września. Owocem jest kulistojajowata torebka o długości do 13 mm zawierająca drobne nasiona brązowej barwy.

Rozmieszczenie i ekologia

Bobrek trójlistkowy jest szeroko rozprzestrzeniony na całej półkuli północnej: występuje w Azji, Europie, Ameryce Północnej i w Maroku. W Polsce występuje na terenie całego niżu, jednak niezbyt pospolicie.

Rośnie na torfowiskach i mokrych łąkach, na bagnach i w rowach, a w górach na młakach. Można go spotkać również w zaroślach z wierzbą rokitą i w olsach. W górach sięga po regiel dolny. Najwyższe stanowiska tej rośliny znajdują się w Gorcach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae, związku Caricion lasiocarpae.

Bobrek trójlistkowy występuje m.in. na torfowisku nad jeziorem Kliwotek w Nadleśnictwie Kudypy.

Wartość użytkowa

Roślina podlega w Polsce od 2001 r. ochronie częściowej (obecnie na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin). Bobrek nie jest zagrożony wyginięciem, jednak wiele jego stanowisk zanikło w wyniku osuszenia terenu.

To roślina lecznicza. Surowcem lekarskim bobrka są liście Folium Melianthidis o bardzo gorzkim smaku (zawartość: gorycze, glikozydy, garbniki oraz składniki mineralne, głównie jod, żelazo i mangan). Liście te wykazują działanie przeciwszkorbutowe i przeciwmigrenowe. Ziele bobrka powoduje między innymi zwiększenie wydzielania soków trawiennych, zwiększa przemianę materii, znacznie pobudza apetyt. Bobrek wykazuje również działanie przeczyszczające, jest polecany przy trudnych, długo trwających miesiączkach, działa przeciwzapalnie, a nawet poprawia samopoczucie psychiczne. Napary i leki, w których składzie można wyróżnić bobrek, polecane są przy anemii, niestrawności i występowaniu pasożytów układu pokarmowego. Ziele bobrka jest stosowane jako zamiennik tytoniu papierosowego.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, bobrek trójlistkowy [20.04.2014]
ziolowyporadnik.pl [20.04.2014]

Bibliografia

Flora i Fauna wód śródlądowych. Przewodnik, pod red. Wolfganga Engelhardta, Warszawa 1998.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.