Grzybienie białe

Grzybienie białe
Nymphaea alba
L.
Grzybienie białe Autor: Opuntia. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo	rośliny
Gromada	rośliny naczyniowe
Klasa	okrytonasienne
Rząd	grzybieniowce
Rodzina	grzybieniowate
Rodzaj	grzybienie
Gatunek	grzybienie białe
Synonimy
nenufar, lilia wodna

Grzybienie białe (Nymphaea alba L.) – gatunek byliny z rodziny grzybieniowatych (Nymphaeaceae).

Morfologia

Wieloletnia roślina wodna z mięsistym, czołgającym się kłączem średnicy do 10 cm, pokrytym bliznami po opadłych liściach. Długoogonkowe liście pływają na powierzchni wody. Mają kształt okrągławojajowaty i podstawę głęboko sercowato wyciętą. W przeciwieństwie do liści grążela żółtego ich dolna strona ma odcień czerwonofioletowy.

Kwiaty wyrastają pojedynczo na długich szypułkach. Kielich jest czterodziałkowy, płatki korony liczne (12-40), przechodzą stopniowo w pręcikowie, które ma do 125 nitek różnej szerokości. Są one zrośnięte z zalążnią prawie po jej znamię. Płaskie, tarczowate znamię ma 12-25 promieni. Roślina kwitnie od czerwca do września. Owoc przypomina makówkę, pęka nieregularnie. Dojrzewa pod wodą, a brunatnoczerwone nasiona są połączone w galaretowate bryłki.

Rozmieszczenie i ekologia

Jest to hydrofit występujący w całej Europie. Rośnie w stojących lub wolno płynących wodach mezotroficznych i eutroficznych. Optymalna dla niego głębokość to 80-140 cm; głębszych wód unika. Zakorzenia się w mulistym dnie z gnijącymi szczątkami organicznymi lub w glebach glejowych. W Polsce pospolity na niżu, w górach rzadki. Najwyżej w Polsce położone jego stanowisko (652 m n.p.m) znajduje się koło Czarnego Dunajca w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej.

Wartość użytkowa

W wielu krajach gatunek ten z powodu zagrożenia naturalnych stanowisk objęty został ochroną prawną, w tym także chroniony jest częściowo w Polsce. Młode kłącze zawiera dużo skrobi i jest jadalne. Jest to także roślina lecznicza, a dawniej także barwierska.

Pod szerokimi liśćmi znajdują schronienie ryby, jednakże duża liczba grzybieni w stawach hodowlanych (z wyjątkiem hodowli pstrągów) jest niepożądana, gdyż rośliny te zbytnio zacieniają powierzchnię wody.

Grzybienia białe są pięknymi roślinami ozdobnymi, często uprawianymi w stawach parkowych, a nawet przydomowych oczkach wodnych.

Ciekawostki

Rośliny kwitnące są podobne jedynie do grzybienia północnego(Nymphaea candida). Grzybienie północne mają jednak nitki najbardziej wewnętrznych pręcików szersze od pylników, znamię słupka jest ciemnożółte do czerwonego, wgłębione, zbudowane z 6–14 promieni. Nasada owocu jest czworokątna,a klapy u nasady liścia często za-chodzą na siebie. W stanie bezkwiatowym grzybienie białe mogą mylić się także z grążelem żółtym (Nupharlutea), ale wyróżnia się on wytwarzaniem delikatnych liści zanurzonych (obok pływających). Ogonki liściowe u grążela żółtego są trójkątne, a blaszki wyróżniają się pierzastym unerwieniem, podczas gdy grzybienie białe mają ogonki cylindryczne, a blaszki liściowe posiadają unerwienie dłoniaste.

Bibliografia

Cincura Frantisek, Ferakova Viera, Majovsky Jozef, Somsak Ladislav, Zaborsky Jan, Pospolite rośliny środkowej Europy, Warszawa 1990.
pl.wikipedia.org, grzybienie białe [27.06.2014]
pl.wikipedia.org, Lista gatunków roślin objętych ochroną częściową w Polsce [27.06.2014]
gios.gov.pl