Jaśko Oleśnicki

Jaśko Oleśnicki
Data śmierci	zm. 21 stycznia 1413 r.

Jaśko Oleśnicki (zm. 21 stycznia 1413 r.) – uczestnik bitwy grunwaldzkiej.

Życiorys

Był starszym bratem Piotra i Dobiesława z Oleśnicy, ojcem Zbigniewa. Jako pierworodny odziedziczył po ojcu, łowczym krakowskim, rodową Oleśnicę w ziemi sandomierskiej. Swą karierę Jaśko i jego bracia zawdzięczali korzystnie zawartemu małżeństwu ich ojca, który ożenił się z Małgorzatą z domu Kurozwęcką.

Jagiełło od początku obecności na Wawelu miał kłopoty ze swym litewskim dziedzictwem. Na swego namiestnika wybrał Jaśka z Oleśnicy. Ten osiadł w Wilnie w 1390 roku na górnym zamku. Tego roku na Litwę wtargnął Witold z Krzyżakami i obległ Wilno. W czasie szturmu niższej części zamku jego załoga przedostała się do zamku górnego. Krzyżacy wówczas ujęli dowodzącego tam brata Jagiełły, Korygiełłę. Na oczach Witolda ścięto mu głowę. Zamek górny, którego bronił Jaśko z Oleśnicy, wyszedł z opresji zwycięsko. W 1391 roku wyprawę prowadził w towarzystwie Witolda wielki mistrz Konrad von Wallenrode. Kiedy Krzyżacy byli blisko Litwy, Jagiełło wkroczył zbrojnie na ich tereny, siejąc spustoszenie. Zaskoczeni Krzyżacy zarządzili odwrót. Witold zajął z częścią wojska Neręcz, Grodno i Nowogródek. Odzyskiwał swoją ojcowiznę. Jagiełło nawiązał poufne rozmowy z kuzynem Witoldem. Przyobiecał zwrot wszystkiego – łącznie z Trokami. Do ugody doszło 4 sierpnia 1392 roku. Witold otrzymał zarząd nad całym państwem litewskim. Tym samym misja Jaśka z Oleśnicy zakończyła się, a władzę przejął Witold.

Jaśko z Oleśnicy pełnił funkcję starosty łęczyckiego, w 1404 roku sprawował urząd wojskiego w Lublinie. Wystawił kościół wielski murowany. Zmarł 21 stycznia 1413 roku. Pochowali go synowie Zbigniew i Jan w kościele świętego Krzyża na Łysej Górze.

Bibliografia

J. Długosz, Banderia Prutenorum, wyd. K. Górski, Warszawa 1958.
J. Długosz [1415-1480], Grunwald 1410: proelii descriptio auctoris Joannis Dlugossi = opisanie bitwy według Jana Długosza = mušio aprašymas pagal Janą Dlugošą = popis bitvy podle Jana Długosze = Yan Dlugosqa köre urusmanin tasviri = Schlachtenbeschreibung nach Jan Długosz = a description of the battle according to Jan Długosz = description de la bataille d'apres Jan Długosz = opisanie bitvy po Ânu Dlugošu = opis bitvi za Ânom Dlugošem, [moderator doctrinae deditus Jan Gancewski; moderator editionem ducens Anna Westfeld], Olsztyn 2010.
Jana Długosza Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, przekł. J. Mrukówna, oprac. J. Garbacik, K. Pieradzka, Warszawa 1982.
Kronika konfliktu Władysława króla polskiego z Krzyżakami w roku Pańskim 1410, przekład J. Danka, A. Nadolski, Olsztyn 1987.
M. Duczmal, Jagiellonowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1996.
S. Ekdahl, Die Schlacht bei Tannenberg, t. 1. Einführung und Quellenanlage, Berlin 1982.
Encyklopedia historii Polski. Dzieje polityczne, t. 1-2, Warszawa 1994-1995.
S. Jóźwiak, K. Kwiatkowski, A. Szweda, S. Szybkowski, Wojna Polski i Litwy z zakonem krzyżackim w latach 1409-1411, Malbork 2010.
L. Kolankowski, Polska Jagiellonów. Dzieje polityczne, Olsztyn 1991.
A. Nadolski, Grunwald. Problemy wybrane, Olsztyn 1990.
A. Nikżentaitis, Witold i Jagiełło, Poznań 2000.
Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1978 - .
J. Sikorski, Bohaterowie Grunwaldu, Olsztyn 2010.