Jan Blank

Jan Antoni Blank Jan Antoni Blank-Białecki
Autoportret z rodziną, autorstwa Jana Blanka. Obraz namalowany w 1825 r. Źródło: www.cyfrowe.mnw.art.pl
Data i miejsce urodzenia	6 maja 1785 r. Olsztyn
Data i miejsce śmierci	20 lutego 1844 r. Warszawa
Miejsce spoczynku	Cmentarz Powązkowski w Warszawie
Zawód	malarz, portrecista

Jan Antoni Białecki (ur. 6 maja 1785 r. w Olsztynie, zm. 20 lutego 1844 r. w Warszawie) – polski malarz warszawskiego klasycyzmu, portrecista.

Życiorys

Szkoła i wykształcenie

Jan Blank urodził się jako syn Piotra – właściciela niewielkiego zakładu włókienniczego-sukienniczego. Nazwisko odziedziczone po rodzicach, zapewne było raczej zromanizowaną niż zniemczoną formą polskiego nazwiska Białecki. Blank wcześnie stracił rodziców. Po śmierci ojca czteroletnim Blankiem zajął się nauczyciel, prawdopodobnie Cudnowski, bo w roku 1793 chłopiec przeszedł pod opiekę jego następcy Piotra Rohfleischa rodem z Reszla, rodzonego brata wybitnego pedagoga polskiego, członka warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk – Ignacego Ruhfleischa Przybylskiego. Z jego domu dostał się do rodziny Kobertów.

Poczmistrz dbał o wykształcenie wychowanka. Gdy ten ukończył szkołę olsztyńską, zaangażował dla niego prywatnych nauczycieli. Ponieważ Blank miał duże zdolności do rysunków, jego opiekun Kobert zawiózł go na dalszą naukę malarstwa do Józefa Kosińskiego do Warszawy. W Warszawie uczył się siedem lat. Dalszych siedem lat Blank przebywał w Dreźnie, gdzie odbywał studia u Józefa Grassiego. Uczył się malarstwa oraz kopiował dzieła tamtejszej galerii.

W Dreźnie spotkał się z wieloma wybitnymi Polakami. Malował portrety i udzielał lekcji rysunku. Nazywano go "pilnym Polakiem". Kontakty z polskim środowiskiem w Dreźnie wywołały duży wpływ na kształtowanie się świadomości Blanka, który tu właśnie przybrał sobie drugie nazwisko - Białecki. Sam napisał, że tu właśnie "powrócił na ojczyzny łono". W 1815 r. wrócił do Warszawy i mieszkał w niej prawie trzydzieści lat, aż do śmierci, do 20 lutego 1844 r.

Praca

W 1817 r. Jan Blank został konserwatorem zbioru odlewów gipsowych i nauczycielem rysunku na Oddziale Sztuk Pięknych. W 1819 r. otrzymał profesurę malarstwa. Będąc konserwatorem, w 1835 r., sporządził inwentarz zabytków znajdujących się w Warszawie i Nieborowie, po księciu M.H. Radziwille. Przeprowadził ich konserwację, sporządził katalog.

Opracował szczegółowy projekt reformy studiów na wzór zagraniczny, przygotował w zakresie metodyki nauczania obszerne dzieło, które jednak nie zostało wydane drukiem. Już w pierwszych dwóch latach otrzymał cztery medale i dwie pochwały za prace uczniów. Po zamknięciu uniwersytetu w 1831 r. Blank otrzymał dymisję. Pozostał jednak na stanowisku konserwatora odlewów gipsowych do 1833 r.

W 1837 r. przyznano mu emeryturę. Od wtedy udzielał lekcji prywatnie i pieniądze na utrzymanie zdobywał z zamówień wykonując wspólnie z uczniami liczne portrety oraz obrazy o tematyce religijnej dla kościołów w Warszawie i na terenie Królestwa. Wykonywał portrety sławnych Polaków. Nigdy nie zapomniał o swoim mieście rodzinnym. kościołowi św. Jakuba w Olsztynie podarował obraz św. Jana Chrzciciela, który niestety zginął.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

Portret Abrahama Sterna.
Źródło: Commons Wikimedia

Jako malarz, pedagog i współorganizator życia artystycznego stolicy należał do czołowych postaci kultury polskiej tego okresu. Namalował: "Edyp w Kolonos", obraz świętych Piotra i Pawła, św. Katarzynę, Matkę Boską Bolesną, Chrystusa na Krzyżu – dla kościoła pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Reszlu. W pałacu biskupim w Skierniewicach wykonał plafony i freski w kaplicy. Szczególne miejsce w dorobku Blanka zajmuje twórczość portretowa. Malował ówczesnych dygnitarzy, arystokratów, mieszczan, urzędników, wojskowych. Kilkakrotnie portretował carów, Aleksandra i Mikołaja. Za najciekawsze uważa się "Portret A. Sterna" z 1823 r., "Autoportret z rodziną" z 1825 r. Wespół z A. Brodowskim zawarł w 1830 r. umowę na wykonanie dekoracji Sali Redutowej Teatru Narodowego.

Ciekawostki

W olsztyńskim muzeum znajduje się wykonany przez niego portret Zofii z Przerembskich Józefowej Załuskiej.

Bibliografia

Szkice olsztyńskie, red. Janusz Jasiński, Olsztyn 1967. Czajka Michał, Kamler Marcin, Sienkiewicz Witold, Leksykon historii Polski, Warszawa 1995.
Wakar Andrzej, Olsztyn, dzieje miasta, Olsztyn 1997.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Warszawa 1983.
Olsztyn 1353-2003, red. Stanisław Achremczyk, Władysław Ogrodziński, Olsztyn 2003.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.