Jan Radomski

Jan Radomski
Data i miejsce śmierci	1572 r. Nidzica
Zawód	duchowny protestancki, filolog, tłumacz

Jan Radomski (zm. ok. 1572 r. w Nidzicy) – pastor, korektor, tłumacz.

Życiorys

Szkoła i wykształcenie

Jan Radomski był człowiekiem wykształconym, lecz nie wiadomo dokładnie, gdzie pobierał nauki. W 1561 r. nazwał siebie członkiem Uniwersytetu Królewieckiego. To mogłoby sugerować, że studia odbył na Albertynie, jednak w metryce uczelni brak jego wpisu. Nie ulega wątpliwości, że zdobył wykształcenie filologiczne i teologiczne.

Działalność duszpasterska i translatorska

Książę Albrecht Hohenzollern poznał Radomskiego w czasie, gdy ten był proboszczem w Łynie (koniec lat 50. XVI wieku). Odkrył w nim wybitnego filologa władającego językiem polskim, niemieckim i łacińskim. Wiosną 1560 r. powierzył Radomskiemu przekład niemieckich pism religijnych na język polski, a ponadto korekty polskich tekstów w drukarni Jana Daubmanna. Za tę pracę wyznaczył Radomskiemu uposażenie w wysokości 40 grzywien rocznie, wypłacanych każdorazowo na Zielone Święta. Radomski został następcą pełniącego uprzednio te obowiązki Eustachego Trepki, zmarłego w październiku 1558 r.

W 1562 r. Radomski został diakonem w Nidzicy. Proboszczem był tam wówczas Jan Grik. Po jego śmierci Radomski objął probostwo, a obowiązki duszpasterskie w tak dużej parafii ograniczały jego możliwości pracy translatorskiej. Nie mógł już być korektorem u Daubmanna.

Pierwszym przekładem Radomskiego była ukończona pod koniec 1560 r. i wydana u Daubmanna 25 marca 1561 r. praca pt. Confessio Augustana czyli wyznanie wiary niektórych książąt i miast niemieckich. Tłumaczenia konfesji augsburskiej Radomski dokonał w oparciu o wydanie z 1531 r. W tym samym czasie inny tłumacz, Marcin Kwiatkowski, przetłumaczył na język polski konfesję augsburską i również próbował opublikować ją u Daubmanna. Środowisko uniwersyteckie ostro skrytykowało przekład Kwiatkowskiego, zarzucając jego pracy błędy teologiczne. Rywalizacja pomiędzy tłumaczami luterańskiego wyznania wiary była odzwierciedleniem konfliktów wynikających z walki o rynek wydawniczy. Książę Albrecht podjął decyzję korzystną dla Radomskiego, zabronił bowiem druku i rozpowszechniania przekładu Kwiatkowskiego w Prusach Książęcych.

W latach 60. XVI w. Radomski utrzymywał bliskie kontakty z Hieronimem Maleckim. Wspólnie z nim przystąpił do opracowania wielkiego słownika łacińsko-niemiecko-polskiego. Wobec rozpowszechniania się języka polskiego, używanego coraz częściej w literaturze, potrzeba opublikowania takiego słownika stawała się konieczna. Słownik miał być rozprowadzany na terenie całej Rzeczypospolitej. W pracy nad słownikiem ubiegł ich Jan Mączyński.

Na polecenie księcia Albrechta Hohenzollerna Radomski podjął się przekładu dzieła Filipa Melanchtona Examentheologicum, czyli słuchanie albo doświadczenie w nauce słowa Bożego tych, którzy bywają na urząd kaznodziejski wezwani. Wspólnie z Maleckim, na życzenie księcia Albrechta, pracował nad polskim przekładem przeróbki Repetitio Corporis Doctrinae Ecclesiasticae, zaaprobowanej przez synod w Królewcu w 1576 r. Praca ta ukazała się na początku 1569 r. w Królewcu jako Repetitio Corporis Doctrinae Ecclesiasticae albo powtórzenie summy z gruntownego zamknięcia prawej, pospolitej, chrześcijańskiej kościelnej nauki.

Latem 1569 r. biskup sambijski Joachim Morlin zaproponował Radomskiemu przełożenie na język polski Postylii domowej Marcina Lutra. Nidzicki pastor przyjął tę propozycję, wywiązał się z obietnicy i dokończył przekład, lecz nie było to dzieło udane – zawierało wiele germanizmów, błędów ortograficznych i gramatycznych. Przyczyną tego stanu rzeczy był fakt, iż w czasie, gdy Radomski pracował nad przekładem, w południowych rejonach Prus Książęcych, w tym w Nidzicy, wybuchła epidemia. Radomski zachorował. Przed publikacją dzieła należało dokonać wielu poprawek, jednak nie zdążył ukończyć pracy.

Ciekawostki

O prywatnym życiu Jana Radomskiego wiadomo niewiele. Jego żona prawdopodobnie pochodziła z okolic Nidzicy. Brat zmarł w czasie epidemii. Wiadomo, że syn Jana Radomskiego Jakub w latach 1594–1600 był pastorem w polsko-ewangelickim kościele Świętego Ducha w Elblągu.

Bibliografia

Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 2, Olsztyn 1980.
Wybitni Polacy w Królewcu. XVI-XX wiek, red. Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Olsztyn 2005.