Janikowo

Janikowo
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Górowo Iławeckie
Liczba ludności (2010)	170
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Janikowo
Położenie na mapie Polski Janikowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Janikowo (niem. Hanshagen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Górowo Iławeckie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 170 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Regina Baryszewska.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wzniesień Górowskich, 24 km na zachód od Bartoszyc i 8 km na południe od Górowa Iławeckiego, w pobliżu granicy z powiatem lidzbarskim. Wieś zachowała dawny układ owalnicy.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Po raz pierwszy wzmiankowana jest w źródłach z 1414 roku jako wieś czynszowa. W 1469 roku została oddana przez zakon w zastaw za długi jednemu z dowódców wojskowych. W XVI wieku jako dzierżawa znajdowała się w rękach rodziny von Kreytzenów. W późniejszym czasie skarb państwa odkupił ją i aż do reform uwłaszczeniowych z początku XIX wieku była to wieś królewska.

Kościół wybudowano we wsi prawdopodobnie już w XVI wieku. Do 1945 roku była to filia parafii ewangelickiej w Piastach Wielkich, a po wojnie przejęli go katolicy.

Szkoła powstała zapewne wraz z kościołem. W latach 1737–1741 poddano ją reorganizacji i nadzorowi państwowemu. W 1935 roku uczęszczało do niej 84 uczniów, a zatrudniony był jeden nauczyciel. Po II wojnie światowej uruchomiono ją ponownie w 1946 roku; jej organizatorem i pierwszym kierownikiem był Władysław Stefanowicz. Placówka została zlikwidowana w 1979 roku.

Po 1945 roku Janikowo stało się siedzibą sołectwa. Według spisu powszechnego z 1983 roku wieś składała się 51 budynków mieszkalnych, posiadała klub, punkt biblioteczny oraz salę kinową na 40 miejsc. Tworzyło ją wówczas 53 indywidualnych gospodarstw rolnych, które łącznie zajmowały obszar 542 ha. Działał zakład stolarski i ślusarsko-kowalski.

Obecnie we wsi znajduje się oddział Ochotniczej Straży Pożarnej. W miejscowości działa Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi.

Liczba mieszkańców w następujących latach wynosiła:

• 1857 – 543 osoby
• 1933 – 462 osoby
• 1939 – 457 osób
• 1983 – 234 osoby

Zabytki

• kaplica filialna pw. MB Różańcowej, kościół spalony w 1896 roku, odbudowany w 1898 roku; drewniana wieża z XVIII wieku
• dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, w centrum wsi, przy kościele; nagrobki zdewastowane, drzewostan w dobrym stanie
• dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, około 800 m za wsią, na wzniesieniu; nagrobki zdewastowane, drzewostan zdrowy
• liczne przykłady budownictwa wiejskiego z drugiej połowy XIX wieku i z początku XX wieku (domy i budynki gospodarcze)

Galeria zdjęć

• 

  Przedwojenna pocztówka z Janikowa.
  Źródło: www.pieszkowo.parafia.info.pl
• 

  Karczma w Janikowie przed II wojną światową.
  Źródło: www.pieszkowo.parafia.info.pl
• 

  Kościół w Janikowie.
  Źródło: www.pieszkowo.parafia.info.pl

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Urząd Gminy w Górowie Iławeckim, Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Górowo Iławeckie, Górowo Iławeckie 2008 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]
Historia wsi i kościoła na stronie parafii Pieszkowo [05.03.2014]