Jodłownica górska

Jodłownica górska
Bondarzewia mesenterica
(Schaeff.) Kreisel
Owocnik jodłownicy górskiej. Fot. Ryane Snow. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	jodłownicowate
Rodzaj	Bondarzewia
Gatunek	jodłownica górska
Synonimy

Jodłownica górska (Bondarzewia mesenterica (Schaeff.) Kreisel) – gatunek grzybów należący do rodziny jodłownicowatych (Bondarzewiaceae), rzędu gołąbkowców (Russulales).

Owocnik

Jodłownica górska tworzy owocniki jednoroczne, duże, osiągające do 40 cm szerokości, żółtobrązowe do orzechowobrązowych, zbudowane z kilku do kilkunastu pozrastanych kapeluszy wyrastających ze wspólnego trzonu (rzadziej spotyka się pojedynczy kapelusz). Pojedyncze kapelusze są językowate lub wachlarzowate, mierzące od 10 do 30 cm średnicy. Kapelusze łopatkowate, niemal lejkowate (zwężone w nasadzie w krótki trzonek) o pofalowanej i promieniście bruzdowanej powierzchni, początkowo delikatnie, aksamitnie owłosione i matowe. Brzeg pofalowany, tępy, nieco jaśniejszy. Pory wielokątne, stosunkowo duże (1-2 na 1 mm), białe do bladożółtych i nieczerniejące pod uciskiem.

Rozmieszczenie i ekologia

W Polsce jodłownica górska występuje w Karpatach, Sudetach i w Górach Świętokrzyskich. Jest grzybem pasożytniczym rozwijającym się na korzeniach i u podstawy pni żywych jodeł (bardzo rzadko u innych drzew iglastych). Powoduje białą zgniliznę drewna. Po obumarciu drzew rośnie na murszejących pniach. Wytwarza owocniki od sierpnia do października.

Jodłownica górska jest gatunkiem rzadkim, spotykanym na zaledwie kilku stanowiskach w Polsce. Objęta została ochroną gatunkową, jako narażona na wymarcie – kategoria V na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Uważa się, że nie występuje na nizinach, jednak w latach 2001–2002 została odnotowana na Warmii i Mazurach w Leśnym Arboretum w Kudypach oraz w rezerwacie Mszar.

Jodłownica górska znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Czechach, Danii i Niemczech.

Wartość użytkowa

Owocniki tego gatunku są niejadalne.

Ciekawostki

Podobne owocniki tworzy wachlarzowiec olbrzymi. Rośnie on jednak na drewnie drzew liściastych. Uciśnięte miejsca grzyba przebarwiają się po pewnym czasie czarno, pory są drobniejsze, miąższ ma smak łagodny.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Jodłownica górska [21.04.2014]
grzyby.pl [21.04.2014]
indexfungorum.org [21.04.2014]

Bibliografia

Breitenbach J., Kränzlin F., Fungi of Switzerland, vol. 2 Non-gilled fungi (Heterobasidiomycetes, Aphyllophorales, Gastromycetes). Verlag Mycologia, Lucerne, Switzerland 1995.
Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa 1988.
Lubowiecki J., Grzyby wielkoowocnikowe Arboretum Kudypy, Praca magisterska, Katedra Mykologii UWM w Olsztynie, 2004.
Radoch P., Grzyby wielkoowocnikowe rezerwatu Mszar. Praca magisterska, Zakład Mikologii UWM w Olsztynie, 2002.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.