Kisiny

Kisiny
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	działdowski
Gmina	Działdowo
Liczba ludności (2010)	601
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kisiny
Położenie na mapie Polski Kisiny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kisiny (niem. Kyschienen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Działdowo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 601 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Przemysław Baranowski.

Położenie

Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, nad rzeką Działdówką, 2,5 km na południowy wschód od Działdowa; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 544.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa Zakonu Krzyżackiego. W 1344 roku komtur ostródzki Henryk Meytz nadał tu 40 łanów na prawie chełmińskim Mikołajowi Scholuszowi, który zobowiązał się do założenia wsi czynszowej. Nazwa osady prawdopodobnie pochodzi od kisłych, czyli kwaśnych łąk znajdujących się w tej okolicy. W XVI wieku zamieszkiwała we wsi wyłącznie ludność polska, a w następnym stuleciu włości posiadali tu m.in. Burscy i Lanckorońscy. Kisiny należały do parafii ewangelickiej w Działdowie.

Szkoła we wsi powstała w pierwszej połowie XVIII wieku (około 1717–1742). Kisiny zawsze zaliczały się do największych wsi na Działdowszczyźnie. Rozwojowi wsi sprzyjało położenie na szlaku handlowym z Warszawy do Prus. Odbywały się tu jarmarki na bydło.

W sierpniu 1914 roku pod Kisinami doszło do znaczniejszej potyczki między wojskami niemieckimi i rosyjskimi. Wieś została zniszczona, ale odbudowano ją jeszcze podczas I wojny światowej. W 1919 roku na mocy Traktatu Wersalskiego wieś – wraz z całą Działdowszczyzną – przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej. W 1939 roku znalazła się pod okupacją niemiecką.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 662 osoby

• 1931 r. – 819 osób

Kultura

We wsi działa filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Burkacie

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Wojciecha w Działdowie.

Ludzie związani z miejscowością

• Karol Małłek (1898–1969) – pisarz, pedagog, działacz mazurski, urodzony w Brodowie; był kierownikiem szkoły w Kisinach w okresie międzywojennym

Zabytki

• dom mieszkalny z XIX wieku, murowany z czerwonej cegły, dach kryty dachówką ceramiczną
• dom mieszkalny z przełomu XIX i XX wieku, murowany z czerwonej cegły, dach kryty dachówką ceramiczną
• zajazd, murowany z czerwonej cegły, dach kryty dachówką ceramiczną; obecnie dom mieszkalny
• budynek szkoły z przełomu XIX i XX wieku, murowany z czerwonej cegły
• dom mieszkalny z początku XX wieku, murowany z czerwonej cegły
• cmentarz ewangelicki, nieczynny, nieogrodzony, stanowi skupisko zieleni; ostatni pochówek z 1952 roku

Bibliografia

Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1966.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Strona Gminy Działdowo [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]