Kiwajny

Kiwajny
Kiwajny. Wjazd do wsi. Źródło: www.mitglieder.ostpreussen.de
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Górowo Iławeckie
Liczba ludności (2010)	53
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kiwajny
Położenie na mapie Polski Kiwajny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kiwajny (niem. Quehnen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Górowo Iławeckie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego.

Miejscowość w 2015 roku liczyła 153 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuję Marcin Matoszko.

Widok na Kiwajny od strony Garbnik.
Źródło: www.mitglieder.ostpreussen.de

Położenie

Wieś rolnicza położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wzniesień Górowskich, 40 km na północny zachód od Bartoszyc i 15 km na północny zachód od Górowa Iławeckiego, w pobliżu granicy państwowej z obwodem kaliningradzkim. Na południowy wschód od wsi wznosi się Pruska góra, wzniesienie o wysokości 189 m n.p.m. Wieś zachowała dawny układ ulicówki.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Po raz pierwszy wzmiankowana jest w źródłach z 1414 roku jako wieś pruska. W wyniku wojen z Polską w XV wieku niemal całkowicie się wyludniła. Ponownie zasiedlono ją i zagospodarowano w połowie XVI wieku. W następnych stuleciach wieś należała do skarbu państwa jako wieś książęca, później królewska. Kiwajny należały do 1945 roku do parafii ewangelickiej w Kandytach.

Po 1945 roku wieś stała się siedzibą sołectwa. Funkcjonowało przy niej Państwowe Gospodarstwo Rolne Galiny Iławeckie. Według spisu powszechnego z 1983 roku Kiwajny składają się z 19 budynków mieszkalnych o zwartej zabudowie i posiadają 28 indywidualnych gospodarstw rolnych, które łącznie zajmują powierzchnię 218 ha. We wsi znajduję się: szkoła podstawowa, biblioteka i sala kinowa na 40 miejsc.

Liczba mieszkańców w następujących latach wynosiła:

• 1857 – 186 osób
• 1933 – 215 osób
• 1939 – 206 osób
• 1983 – 190 osób
• 2017 - 153 osób

Zabytki

• przykłady budownictwa wiejskiego z pierwszej ćwierci XX wieku (domy i budynki gospodarcze)
• cmentarz żołnierzy radzieckich
• cmentarz dawnych mieszkańców Kiwajn, którzy zamieszkiwali te tereny do stycznia 1945 roku - dawniejsza nazwa wsi(Quehnen). Cmentarz położony jest na południe od wsi

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
gorowoil-ug.bip-wm.pl, Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Górowo Iławeckie, Górowo Iławeckie 2008 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]