Kościół ewangelicko-augsburski pw. Świętej Trójcy w Mikołajkach
To jest Kościół ewangelicko-augsburski pw. Świętej Trójcy w Mikołajkach – kościół datowany na 1842 r., powiat mrągowski, gmina Mikołajki.
Położenie
Kościół ewangelicko-augsburski pw. Świętej Trójcy znajduje się w centrum Mikołajek, w pobliżu jeziora Tałty.
Opis
Najstarsza informacja o Mikołajkach jako o wsi kościelnej pochodzi z 1444 r. Nazwa miasta wiąże się z patronem kaplicy pw. św. Mikołaja, która stanęła na terenie osady. Pierwszy pastor ewangelicki pojawił się w Mikołajkach prawdopodobnie w pierwszej połowie XVI w. W historię kościoła ewangelickiego w Mikołajkach wpisał się szczególnie pastor Andrzej Kowalewski, który sprawował swą kościelną funkcję na przełomie XVII i XVIII w. W 1749 r. spłonęła plebania ewangelicka, którą odbudowano w 1755 r.
W XVIII w. kościół otrzymał nowe organy wykonane przez organmistrza Ungefunga z Ełku. W 1821 r. spłonęła połowa kościelnej wieży. W latach 30. XIX w., ówczesny pastor Skupch, postanowił przebudować grożący zawaleniem kościół. Od 1834 r. ściągano potrójną dziesięcinę kościelną, aby zgromadzić potrzebne na ten cel fundusze. W 1839 r. kościół został zamknięty, a nabożeństwa przeniesiono do stodoły. Stary kościół rozebrano, a zwłoki pogrzebane na jego terenie, ekshumowane. Budowę nowej świątyni według projektu architekta Karola Fryderyka Schinkla rozpoczęto w 1841 r. W 1842 r. kościół został poświęcony. Wieżę zegarową ukończono w 1880 r. W 1914 r. w kościele powypadały wszystkie szyby w wyniku eksplozji, kiedy to wojska rosyjskie wysadziły w powietrze dwa mosty w mieście.
We wnętrzu tej klasycystycznej budowli można podziwiać sklepienie kolebkowe z kasetonami, drewniane empory i umieszczone nad wejściem organy autorstwa organmistrza Scherweita z Ełku. Po obu stronach prezbiterium znajdują się dwa portrety miejscowych pastorów, Andrzeja Kowalewskiego i Wojciecha Pomian-Pessaroviusa. Ściany świątyni zdobią obrazy i tablice pamiątkowe z XVII i XIX w. W skarbcu kościoła przechowywany jest zabytkowy kielich mszalny z 1772 r.
Przy kościele znajduje się Muzeum Reformacji Polskiej w Mikołajkach, które powstało w 1973 r. Jego twórcą i założycielem był ks. Władysław Pilch-Pilchowski (1913-2008), proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w Mikołajkach. Jest to jedno z dwóch tego typu muzeów w Polsce. Początkowo zbiory były eksponowane w kościele, a następnie w dawnym budynku liceum im. Marion Dönhoff. W 2002 r. zostało przeniesione do nowego budynku przy parafii ewangelickiej w Mikołajkach. Muzeum posiada unikatowy zbiór zabytków piśmiennictwa i drukarstwa polskiego na Mazurach do 1945 r. Zbiory muzealne zawierają również inne cenne druki, dokumenty, zdjęcia, itp., związane z ruchem reformacyjnym na terenie Polski i Europy. Na ścianach zawieszone są portrety reformatorów Kościoła i polskich działaczy reformacyjnych oraz oryginale tablice z wojen napoleońskich i z czasów I wojny światowej.
Bibliografia
Bałdowski Jan, Przewodnik. Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, Warszawa 1997.
Zduniak Jan, Zduniak Agnieszka, Reisefuehrer Masuren und Umgebung, Kętrzyn 2006.
