Kolonia

Kolonia
Kaplica w Kolonii. Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Świętajno
Liczba ludności (2010)	1 153
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-140
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kolonia
Położenie na mapie Polski Kolonia
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kolonia (niem. Grünwalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Świętajno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. w 2010 roku wieś liczyła 1 153 mieszkańców . Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Monika Lidia Gwiazda.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego. Miejscowość leży w odległości 3,5 km na wschód od Świętajna. Znajduje się w niej stacja kolejowa na linii Olsztyn – Ełk.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1820 roku przez osadników z Polski jako osada szkatułowa. W 1830 roku 16 chłopów uzyskało tu zapisy na ogółem 23,5 łana. W 1861 roku przyłączono do gminy Kolonia osiedle Górki, zaś w 1928 roku – Łąck Wielki. Wieś została częściowo spalona podczas I wojny światowej.

Górki powstały w 1776 roku na 4 łanach jako dwór szkatułowy; w 1782 roku było tam jedno gospodarstwo, a w 1858 roku – dwa. Łąck Wielki również był dworem szkatułowym, założonym w 1749 roku na 5,5 łanach; w połowie XIX wieku było tam 5 gospodarstw; na początku XX wieku został rozparcelowany. Obecnie przysiółek Racibórz.

We wsi znajduje się kaplica należąca do kościoła rzymskokatolickiego. Ponadto działa tu Sala Królestwa Świadków Jehowy.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:

• 1830 r. – 16 gospodarstw

• 1858 r. – 39 gospodarstw

• 1939 r. – 724 osoby

Gospodarka

Po II wojnie światowej (do 2007 roku) działał w Kolonii duży zakład przemysłu drzewnego; obecnie funkcjonuje w ograniczonym zakresie.

Kultura

Z Kolonii pochodzą członkowie zespołu Altre, laureaci m.in. Mazurskiego Przeglądu Muzyki Biesiadnej i Weselnej w Spychowie.

Ludzie związani z miejscowością

• Bogumił Linka (1865–1920) – działacz mazurski; urodził się w Górkach koło Kolonii
• Franciszek Godek (ur. 1931) – poeta ludowy
• Jan Dopatka (1894–1976) – poeta mazurski tworzący w języku niemieckim i polskim, działacz mazurski

Zabytki

• kilka przykładów budownictwa drewnianego (chałupy nr 44, 45, 46, 47, 75)
• nietypowy budynek szkoły z 1916 roku, dwuskrzydłowy: jedno parterowe, z mieszkaniem dla nauczyciela; drugie w kształcie litery U, częściowo piętrowe; szkoła posiada kolumnowy drewniany ganek
• budynek dworca kolejowego z końca XIX wieku, murowany, z czerwonej cegły
• dawny cmentarz ewangelicki, mocno zdewastowany

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Grabowski Sławomir, Z dziejów gminy Świętajno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 38-43.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
Strona Urzędu Gminy Świętajno [30.08.2013]

Przypisy

<references>