Olszewo Węgorzewskie

Olszewo Węgorzewskie
Kościół w Olszewie Węgorzewskim. Fot. Eume. Źródło: Commons Wikimedia [08.10.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	węgorzewski
Gmina	Budry
Liczba ludności (2010)	451
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Tablice rejestracyjne	NWE
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Olszewo Węgorzewskie
Położenie na mapie Polski Olszewo Węgorzewskie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Olszewo Węgorzewskie (niem. Olschöwen, od 1938 r. Kanitz) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Budry. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 451 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Krzysztof Kolus.

Olszewo Węgorzewskie.Kwatera wojenna. Fot. Adler7. Źródło: www.rowery.olsztyn.pl [30.07.2013]

Położenie

Wieś położona jest w Krainie Węgorapy, będącej naturalnym przedłużeniem obniżenia Wielkich Jezior Mazurskich, 11 km na północ od Węgorzewa, w pobliżu granicy z Obwodem Kaliningradzkim.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1562 roku na 60 łanach. Sołtysem został Maciej Olszewski, który otrzymał 6 łanów – od jego nazwiska pochodzi nazwa wsi, zapisywana początkowo jako Wolschowa, później Olschofen, Olszewen, Olschöwen. W 1600 roku mieszkało tu 21 rodzin chłopskich i 4 zagrodników na łącznie 51,5 łanach. Mieszkańcy świadczyli powinności na rzecz majątku państwowego w Popiołach, a w XVIII wieku kolejno – w Wilkowie i Nowych Perłach. W wyniku epidemii dżumy w 1710 roku zmarły tu 154 osoby.

Szkoła we wsi powstała w 1741 roku. W połowie XIX wieku uczęszczało do niej 110 dzieci, zaś w 1935 roku pracowało tu dwóch nauczycieli z 91 uczniami. Po II wojnie światowej ponownie uruchomiono ją w 1947 roku; w połowie lat 60. obejmowała osiem klas. Obecnie (2008 r.) w budynku dawnej szkoły funkcjonują warsztaty terapii zajęciowej dla osób niepełnosprawnych. Warsztaty te obsługują teren kilku gmin.

Ewangelicka parafia została tu powołana w latach 1903–1905, wówczas też zbudowano we wsi kościół. Do parafii należały wsie: Góry, Łągwarowo, Olszewo, Piątki i Wężówko. Od 1946 roku jest tu siedziba katolickiego kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego.

Pierwszym wójtem po II wojnie światowej został Władysław Prokopczuk. W latach 60. miejscowe koło gospodyń wiejskich należało do „przodujących” w powiecie.

W latach 1945–1954 Olszewo było siedzibą gminy, a następnie gromady, w skład której wchodziły sołectwa: Góry, Olszewo Węgorzewskie, Ołownik, Pawłowo, Sobiechy i Wężówko. W 1972 roku do sołectwa Olszewo należały wsie: Maryszki, Olszewo, Piątki, Piotrówko.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1858 r. – 673 osoby

• 1925 r. – 543 osoby

• 1939 r. – 509 osób

Religia

We wsi znajduje się siedziba lokalnej parafii rzymskokatolickiej.

Kultura

W miejscowości organizowane są Warsztaty Terapii Zajęciowej, w ramach Międzynarodowego Przeglądu Wielkanocnych Widowisk Obrzędowych „Święto Wiosny” w Węgorzewie.

Zabytki

• kościół z 1903–1905 roku, w którym część wystroju wnętrza pochodzi z XVII wieku (elementy przeniesione z kościoła w Dąbrówce)
• dwie murowane chałupy (nr 1 i 2) z XVIII wieku
• w 1945 roku korzystano jeszcze z zabytkowego młyna wiatrakowego
• kwatera wojenna na dawnym cmentarzu ewangelickim, w której pochowano 3 żołnierzy rosyjskich poległych w czasie I wojny światowej.

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Wakar Andrzej, Wilamowski Bohdan, Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1968.
Bank Danych Lokalnych GUS [30.07.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [30.07.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [30.07.2013]