Pianki

Pianki
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Orzysz
Liczba ludności (2010)	242
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-250
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Pianki
Położenie na mapie Polski Pianki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Pianki (niem. Pianken, od 1938 r. Altwolfsdorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 242 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marzena Kacprowska.

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości 5 km na północ od Orzysza, na zachód od drogi krajowej nr 63. W pobliżu wsi znajduje się kilka niewielkich jezior: Łazduny (13 ha), Siedlisko (7 ha) i Stawek (1 ha), zaś na północ od wsi przepływa strumyk Pianecka Struga.

Dzieje miejscowości

Wieś została lokowana w 1452 roku na prawie chełmińskim na 66 łanach, z których sześć otrzymał sołtys, niejaki Dopiec (Dopicken). Wieś miała nazywać się Wolfsdorff – od Wolfganga Sauera, prokuratora rastemborskiego (kętrzyńskiego); szybko jednak wyparła ją nazwa pochodzenia pruskiego – Pianki (Pianken). Istniała tu karczma, mieszkańcy otrzymali również pozwolenie na wolne rybołówstwo. Prawdopodobnie lokacja się nie powiodła, ponieważ w 1468 roku przywilej został ponowiony. Zamiast wsi czynszowej powstały tu dobra służebne o powierzchni 60 łanów nadane Marcinowi Zaleskiemu na prawie magdeburskim, z zezwoleniem na założenie młyna. Zaleski pochodził ze szlachty mazowieckiej, podobnie jak następni właściciele wsi: Alex Jurski i Maciej Karbowski. W późniejszym czasie (przed rokiem 1524) krótko istniał tutaj majątek krzyżacki. W 1540 roku wieś obejmowała 48 łanów i 12 gospodarstw, czyli około 60 mieszkańców, później areał się zmniejszył – wykaz z 1564 roku podaje jedynie 15 łanów. Wieś ucierpiała w 1656 roku podczas wojen szwedzkich, gdy m.in. jeden mieszkaniec dostał się do niewoli tatarskiej. Z kolei w 1710 roku dotarła do Pianek wielka epidemia dżumy, która wygasła dopiero w następnym roku. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Orzyszu. Przed 1945 rokiem znajdowała się tu stacja kolejowa na nieczynnej już linii Orzysz – Giżycko. W pierwszej połowie XX wieku we wsi działała gospoda R. Reisennauera.

Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W 1935 roku dwóch nauczycieli nauczało tu 76 dzieci. Po II wojnie światowej szkołę w Piankach ponownie otwarto w 1945 roku; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 366 osób

• 1864 r. – 431 osób

• 1867 r. – 472 osoby

• 1925 r. – 517 osób

• 1933 r. – 481 osób

• 1939 r. – 443 osoby

Zabytki

• dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północ od wsi; w południowej części nekropolii kwatera wojenna z okresu I wojny światowej, w której pochowanych jest co najmniej piętnastu żołnierzy armii rosyjskiej

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49–69.
Pawlicki Ryszard W., Ziemia piska jako region turystyczny do 1945, Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 9–25.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Bank Danych Lokalnych GUS [15.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [15.08.2013]
Strona Gminy Orzysz [15.08.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [15.08.2013]