Piasutno

Piasutno
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Świętajno
Liczba ludności (2010)	420
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-140
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Piasutno
Położenie na mapie Polski Piasutno
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Piasutno (niem. Piasutten, od 1938 r. Seenwalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Świętajno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 420 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Konrad Szewczyk.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego. Miejscowość leży w odległości 4 km na północ od Świętajna, na południowym brzegu jeziora Piasutno.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1678 roku na prawie chełmińskim na 40 łanach; zasadźcą był Fryderyk Spek z Marksewa, który otrzymał 4 łany sołeckie, zaś w 1682 roku przywilej na prowadzenie karczmy oraz na połów ryb w jeziorze Piasutno. Stosunkowo dobra gleba przyczyniła się do szybkiego zaludnienia osady. W połowie XIX wieku obejmowała ona ponad 83 łany. W 1861 roku do wsi przyłączono osiedle Wyrok, które liczyło wówczas 4 gospodarstwa i 5 łanów, a także kolonię Łęg. Przed wybuchem II wojny światowej była to jedna z największych wsi w okolicy.

W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Piasutno jako miejscowość posiadającą szkołę.

W 1931 roku staraniem Jana Boenigka powstała w Piasutnie (a dokładniej w należącym do wsi przysiółku Łęg) pierwsza polska szkoła na Mazurach; nauczycielem był Jerzy Lanc. Niestety, zastraszeni chłopi nie chcieli posyłać do niej dzieci – Lanc miał tylko jedną, opóźnioną w rozwoju, uczennicę.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa, w którego skład wchodzi również Powałczyn.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:

• 1782 r. – 60 gospodarstw

• 1818 r. – 475 osób, 79 gospodarstw

• 1858 r. – 728 osób, 101 gospodarstw

• 1939 r. – 913 osób

Ludzie związani z miejscowością

• Jan Boenigk (1903–1982) – działacz mazurski; założyciel szkoły polskiej w Piasutnie
• Jerzy Lanc (1901–1932) – działacz społeczno–oświatowy, nauczyciel w szkole polskiej w Piasutnie; zimą 1932 roku w pokoju, który wynajmował, odnaleziono jego ciało; ślady wskazywały na otrucie

Zabytki

• dobrze zachowana zabudowa drewniana, głównie z początku XX wieku
• budynek szkoły z 1894 roku, w centrum wsi, z czerwonej cegły, piętrowy, z częścią mieszkalną dla nauczyciela
• dawny cmentarz ewangelicki, za wsią, wśród starych lip

Bibliografia

Toeppen Max, Historia Mazur, Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I–II, Olsztyn 2011.
Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939, Olsztyn 2005.
Grabowski Sławomir, Z dziejów gminy Świętajno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 38–43.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]

Przypisy

<references>