Pieszkowo

Pieszkowo
Przedwojenne Pieszkowo. Źródło: www.pieszkowo.parafia.info.pl
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Górowo Iławeckie
Liczba ludności (2010)	348
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Pieszkowo
Położenie na mapie Polski Pieszkowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kościół w Pieszkowie.
Fot. Mieczysław Kalski

Pieszkowo (niem. Petershagen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Górowo Iławeckie. W latach 1975–1998 miejscowość należała [administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 348 mieszkańców (łącznie z Lisiakiem, Pudlikajmami i Trojaczkiem). W skład sołectwa wchodzą wsie: Pieszkowo, Nerwiki, Lisiak i Pudlikajmy. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Janina Rochoń.

Zajazd w Pieszkowie w początkach XX wieku. Źródło: www.pieszkowo.parafia.info.pl

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wzniesień Górowskich, 18 km na zachód od Bartoszyc i 9,5 km na południe od Górowa Iławeckiego, w pobliżu granicy z powiatem lidzbarskim. Na północ od wsi znajduje się Pieszkowski Staw (7,5 ha). Wieś zachowała dawny układ owalnicy.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Założona została w 1336 roku jako wieś czynszowa na 70 łanach, lecz już w 1414 roku została zniszczona podczas tzw. wojny głodowej. W 1469 roku Zakon oddał ją w zastaw dowódcy wojsk zaciężnych – Henrykowi Grisselowi. Od 1612 roku aż do reform uwłaszczeniowych na początku XIX wieku Pieszkowo było własnością możnego rodu von Tettau.

Kościół we wsi wybudowano w drugiej połowie XVI wieku; pod koniec tego wieku kazania wygłaszał tu Walenty z Dąbrowy. U schyłku XIX wieku świątynia została przebudowana. Do 1945 roku była to siedziba parafii ewangelickiej, następnie kościół przejęli katolicy.

Szkoła powstała wraz z kościołem, a w 1737 roku została zreorganizowana i oddana pod nadzór państwowy. W 1935 roku uczęszczało do niej 88 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Placówkę uruchomiono ponownie po II wojnie światowej w 1946 roku; jej organizatorką i pierwszą kierowniczką była Wanda Matusewicz. W późniejszym czasie do rozwoju szkoły przyczynił się nauczyciel Antoni Sadowniczyk. W latach 60. przeniesiono placówkę do nowego budynku.

Po wojnie pierwsi osadnicy przybyli tu jesienią 1945 roku. Wówczas też założono we wsi siedzibę gminy, której pierwszym wójtem został Gustaw Glica. W latach 1954–1972 znajdowała się tu siedziba gromady. W 1946 roku w Pieszkowie uruchomiono spółdzielnię rolniczo-handlową. Przy wsi działało również państwowe gospodarstwo rolne. Według spisu powszechnego z 1983 roku w Pieszkowie było 74 budynków mieszkalnych i 60 indywidualnych gospodarstw rolnych, które łącznie zajmowały obszar 560 ha. We wsi znajdowały się wówczas: urząd pocztowy, biblioteka, klub, sala kinowa na 100 miejsc, siedziba leśnictwa, ośrodek zdrowia, punkt apteczny, sklep wielobranżowy, kuźnia, zakład szewski, zakład naprawy maszyn rolniczych i dwa inne małe zakłady usługowe związane z produkcją rolną.

Obecnie we wsi działa Fundacja Zachęta.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

• 1857 – 376 osób
• 1933 – 424 osoby
• 1939 – 423 osoby
• 1983 – 459 osób

Edukacja

• Szkoła Podstawowa im. Ireny Kwinto w Pieszkowie

Ludzie związani z miejscowością

• Walenty z Dąbrowy – kaznodzieja, współautor polskiego śpiewnika ewangelickiego; w latach 1593–1598 pastor w Pieszkowie

Zabytki

• kościół pw. św. Marii Magdaleny wraz z cmentarzem przykościelnym z końca XVI wieku (dawny cmentarz ewangelicki; zadbany, drzewostan zdrowy)
• plebania wraz z budynkiem gospodarczym z końca XIX wieku
• budynek dawnej szkoły z lat 30. XX wieku
• budynek poczty z końca XIX wieku
• budynek remizy strażackiej z końca XIX wieku, w części drewniany
• liczne przykłady budownictwa wiejskiego z drugiej połowy XIX w. i pierwszej połowy XX w. (domy i budynki gospodarcze), m.in. obecny ośrodek zdrowia (nr 13)
• dawna kuźnia, obecnie budynek gospodarczy (zagroda nr 35)
• dawny cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku, około 1 km od wsi, na wzgórzu; nagrobki zdewastowane
• cmentarz rzymskokatolicki, parafialny, z 1951 roku, około 1 km od wsi, na wzniesieniu; zadbany, drzewostan zdrowy

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Górowo Iławeckie, Górowo Iławeckie 2008 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]