Pluskwica europejska

Pluskwica europejska
Actaea europaea
Schipcz.
Pluskwica europejska (Actaea europaea Schipcz.). Autor: Jerzy Opioła. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	okrytonasienne
Klasa	dwuliścienne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	pluskwica
Gatunek	pluskwica europejska
pluskwica cuchnąca

Pluskwica europejska (Actaea europaea Schipcz.) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych (Ranunculceae).

Morfologia

Pluskwica europejska jest okazałą byliną dochodzącą do 1,5 m wysokości. Tworzy sztywną, wzniesioną i ulistnioną łodygę wyrastającą z podziemnego kłącza. Liście są potrójnie sieczne, o odcinkach nierówno, podwójnie piłkowanych, na spodniej stronie lekko owłosione. Kwitnie od lipca do sierpnia. Kwiaty drobne, zielonkawe, skupione w kwiatostan typu grona. Kwiaty mają 4 zielonkawe i wcześnie odpadające działki kielicha, 4 zielonkawo-białe płatki korony, 2-5 owłosionych słupków i liczne pręciki. W nasadzie dzbanuszkowatych płatków korony występują zagłębienia miodnikowe. Owocem jest mieszek. Nasiona na powierzchni posiadają haczykowaty dzióbek, za pomocą którego przyczepiają się do sierści zwierząt (zoochoria).

Rozmieszczenie i ekologia

Obszar występowania pluskwicy obejmuje całą Europę, choć w Polsce jest gatunkiem dość rzadkim. Notowana na południu kraju, w dorzeczu dolnej Wisły oraz na Pojezierzu Mazurskim, m.in. w rezerwacie "Jar Brynicy".

W Karpatach jest bardzo rzadka, podano ją z ok. 20 stanowisk. Występuje głównie w Pieninach (Zielone Skałki, Upszar, Masyw Trzech Koron, Wąwóz Szopczański, Podskalnia Góra, pod Kopą Siana, podnóża Facimiecha, Małe i Wielkie Przechodki, Wysokie Skałki, Rabsztyn, Ligarki, Kiczora), poza nimi stanowiskami tylko na Pogórzu Bukowskim i w Tatrach Zachodnich na dwóch stanowiskach (Organy i Wąwóz Kraków). Preferuje siedliska wilgotne, lasy liściaste, zarośla. Dobrze rośnie na glebach o odczynie obojętnym lub zasadowym. Występuje głównie na próchnicznych rędzinach powstałych z wapieni, rzadko tylko na glebach brunatnych powstałych z lessu i na czarnoziemach. W górach występuje po regiel dolny. Najwyższe opisane jej stanowisko znajduje się w Wąwozie Kraków w Tatrach.

Wartość użytkowa

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Niepokojącą tendencją jest zmniejszanie się powierzchni jej siedlisk oraz ich niszczenie w wyniku gospodarczego użytkowania lasów. Wiele stanowisk jej występowania jest chronione w parkach narodowych, np. w Ojcowskim, Pienińskim, Roztoczańskim, Tatrzańskim.

Ciekawostki

Cała roślina nieprzyjemnie pachnie pluskwami, stąd prawdopodobnie nazwa. Roślina trująca, zawiera alkaloidy i glikozydy.

Pluskwica europejska ma właściwości lecznicze. Preparat na bazie wyciągu z tej rośliny pod nazwą "Remens" łagodzi objawy klimakterium u kobiet oraz reguluje cykl miesiączkowy.

Można uprawiać. Nadaje się na rabaty bylinowe, jako roślina okrywowa, a także jako soliter. Rozmnaża się przez wysiew nasion jesienią lub przez podział rośliny wiosną lub jesienią.

Bibliografia

Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z., Rośliny chronione, Warszawa 2006.
pl.wikipedia.org, pluskwica europejska
atlas-roslin.pl