Purchawka jeżowata

Purchawka jeżowata
Lycoperdon echinatum
Pers.
Owocnik purchawki jeżowatej. Fot. Dariusz Kubiak.
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	pieczarkowate
Rodzaj	purchawka
Gatunek	purchawka jeżowata
Synonimy

Purchawka jeżowata (Lycoperdon echinatum Pers.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae), rzędu pieczarkowców (Agaricales).

Owocnik

Owocnik gruszkowaty, w młodości biały, dojrzały brązowawy, wysokości do 6 cm, pokryty długimi 3-4(6) mm brązowymi wyrostkami. Kolce mocne, ostre i gęsto ustawione, szczyty sąsiednich kolców mogą być zakrzywione ku sobie i stykać się czubkami; stanowią one zewnętrzną okrywę owocnika, tzw. egzoperydium. U starszych okazów kolce odpadają i odsłaniają wewnętrzną okrywę – endoperydium z wyraźną graniastą siateczką. Wewnątrz owocnika podglebie początkowo białe, potem szarofioletowe z wyraźną zwykle kolumellą. Zarodniki w masie, niedojrzałe szarofioletowe, dojrzałe czekoladowobrązowe (u innych gatunków purchawek jest żółtawe, oliwkowe, umbra), wydostają się przez otwór szczytowy w endoperydium. Trzon jest krótki, czasem go brak. U podstawy owocnika zwykle widoczne są sznury grzybniowe, tzw. ryzomorfy.

Rozmieszczenie i ekologia

Purchawka jeżowata jest grzybem saprotroficznym. Wytwarza owocniki rosnące na ziemi, rzadko na butwiejącym drewnie, pojedynczo lub w małych grupach. Preferuje lasy żyzne, liściaste, zwłaszcza bukowe, rzadziej mieszane lub iglaste występujące na glebach wapiennych. Owocniki wyrastają od lipca do października.

Na Warmii i Mazurach purchawkę jeżowatą odnotowano w rezerwacie Kamienna Góra.

Wartość użytkowa

Purchawka jeżowata jest jadalna w fazie młodego owocnika, kiedy wnętrze jest białe. Tak jak wszystkie purchawki w późniejszej fazie nie jest trująca, ale nieprzydatna ze względu na szybki rozpad owocnika.
Purchawka jeżowata jest dość rzadkim gatunkiem. Znajduje się na "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski", gdzie zaliczono ją do kategorii R.

Ciekawostki

Młode owocniki łatwo jest poznać po jeżowatym wyglądzie. Starsze okazy można pomylić z krótkokolczastą purchawką czarniawą, zwaną też cuchnącą L. foetidum (=Lycoperdon nigrescens), o nieprzyjemnym zapachu, która preferuje gleby kwaśne. Purchawka jeżowata bywa także mylona z purchawką brunatną (Lycoperdon umbrinum), która również jest w brązowawych odcieniach, lecz ma krótsze kolce.

Zobacz też

grzyby.pl [25.05.2014]
pl.wikipedia.org, Purchawka jeżowata [25.05.2014]
indexfungorum.org [25.05.2014]

Bibliografia

Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa 1985.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.