Ramienica krucha

Ramienica krucha
Chara globuralis
J.L. Thuiller
Ramienica krucha. Autor: Christian Fischer. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	{{{Podkrólestwo}}}
Gromada	Charophyta
Klasa	ramienice właściwe
Rząd	ramienicowce
Rodzina	ramienicowate
Rodzaj	ramienica
Gatunek	ramienica krucha
Synonimy
Chara fragilis, Ch. capillacea, Ch. pulchella, Ch. diffusa, Ch. viridis, Ch. hirta, Ch. foliolata, Ch. fulcrata, Ch. trichophylla, Ch. leptospora

Ramienica krucha (Chara globuralis J.L. Thuiller) – gatunek rośliny należący do rodziny ramienicowatych (Charophyceae), rzędu ramienicowców (Charales).

Morfologia

Ramienica krucha jest małą rośliną o plesze żywozielonej do szaro-zielonej, w zależności od stopnia inkrustowania węglanem wapnia, przez który jest delikatna i bardzo krucha. Nibyłodyga rozgałęziona, cienka (0,3–1,2 mm średnicy), dorasta do 15 cm, zdarzają się również formy o nibyłodygach dłuższych niż 1 m. Okorowanie potrójne, niezróżnicowane. Rzędy główne i rzędy boczne są prawie jednakowo silnie rozwinięte. Nibyliście krótkie (2–3 cm), cienkie (0,5–0,7 mm), krótsze od międzywęźli. Składają się z 6–9 członów, z czego 5-7 członów jest okorowanych; ostatni człon jest 1-2-komórkowy, nieokorowany i krótki. U nasady każdego z nibyliści wyrastają po 2 pary przylistków. Nibylistki na nibyliściach płonnych bardzo małe, brodawkowate (na stronie zewnętrznej nibyliścia często brak). Na nibyliściach płodnych na stronie zewnętrznej brak jest nibylistków zupełnie lub występują w postaci małych brodawek. Kolce bardzo małe, brodawkowate, tylko na szczytowych międzywęźlach lub brak. Przylistki silnie zredukowane w dwurzędowych okółkach. Roślina jednopienna.

Lęgnie i plemnie wykształcają się pojedynczo w 3–4 węzłach nibyliści. Plemnie czerwonawe, wyraźnie mniejsze od lęgni. Lęgnie ciemnozielone, ewentualnie białe (na głębszych stanowiskach). Koronka wydłużona, równowąsko zamknięta lub lekko rozchylona, 1,2 mm długości. Rośliny po sezonie wegetacyjnym obumierają lub zimują. Zimozielone formy wiosną tworzą czarne oospory. Zwykle są one jednak tworzone latem.

Rozmieszczenie i ekologia

Roślina kosmopolityczna, występuje w Europie (w tym w Bałtyku), sięga aż po Turcję, na Dalekim Wschodzie, w Australii i Brazylii. W Polsce występuje w całym kraju. Gatunek o szerokiej amplitudzie ekologicznej. Rośnie w bardzo różnych zbiornikach: małych (glinianki, torfianki, doły i rowy), jak i dużych (jeziora i stawy), gdzie spotykany jest zwłaszcza w zbiornikach starych, silnie wypłyconych i zamulonych, w których ramienice tworzą rozległe łąki, pokrywające dno zwartym kobiercem. Występuje również, choć znacznie rzadziej, w wodzie płynącej.

Rośnie na głębokości od kilku cm do 5 m, w sprzyjających warunkach nawet do 7 m. Pod względem odczynu wody jest mało wymagająca – znosi stosunkowo duże zakwaszenie wody. Makrofit szeroko rozprzestrzeniony w wodach słodkich, ale spotykany również w wodach słonawych. W wodach eutroficznych, zwłaszcza na podłożu mineralnym lub słabo zamulonym może tworzyć zespół roślinny Charetum fragilis.
Na Warmii i Mazurach ramienicę kruchą odnotowano w Parku Krajobrazowym Pojezierza Iławskiego.

Wartość użytkowa

Ramienica krucha znajduje się w Czerwonej liście roślin i grzybów Polski, jest gatunkiem narażonym na wymarcie (kategoria zagrożenia V). Nie podlega w Polsce ochronie gatunkowej. Jest natomiast gatunkiem reprezentatywnym siedliska przyrodniczego 3140 (twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea) w systemie Natura 2000 (może występować też w innych wodnych siedliskach przyrodniczych).

Ciekawostki

Ramienica krucha należy do najbardziej zmiennych gatunków ramienic zarówno pod względem pokroju, jak i budowy. Formy słodkowodne są najczęściej silnie inkrustowane, bardzo kruche i łamliwe (zwłaszcza po wysuszeniu).
W wodach płytkich zwykle tworzy zwarte murawy, w głębszych wodach formy bardziej wydłużone, o dłuższych międzywęźlach, ale krótszych nibyliściach, podczas gdy formy wydłużone spotykane w łąkach innych roślin lub na silnie uwodnionym podłożu organicznym mają dłuższe nibyliście.
Podobnym gatunkiem do ramienicy kruchej jest ramienica delikatna.

Zobacz też

Ramienica krucha, pl.wikipedia.org [02.12.2014]
jezioro.com [02.12.2014]

Bibliografia

Pełechaty M., Pukacz A., Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach, Warszawa 2008, s. 46–47.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11–20.