Skandawa

Skandawa
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	kętrzyński
Gmina	Barciany
Liczba ludności (2010)	184
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Skandawa
Położenie na mapie Polski Skandawa
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Skandawa (niem. Skandau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Barciany. Miejscowość w 2010 roku liczyła 184 mieszkańców. Funkcję sołtysa sprawuje Krzysztof Sobieski.

Położenie

Miejscowość położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, około 12 km na północny-zachód od Barcian.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w XIV wieku, założona przez zakon krzyżacki. W latach 1335-1341 wielki mistrz krzyżacki Dietrich von Altenburg na trzech łanach założył wieś z obowiązkiem jednej pruskiej służby rycerskiej. W 1364 roku Fritz von Wohnsdorf miał tu wyznaczoną służbę rycerską na prawie chełmińskim. W 1364 roku Prusowie Heincke Brunserte z Barcian oraz jego brat Klause, otrzymali z nadania wielkiego mistrza Winricha von Kniprode 10 łanów na prawie chełmińskim, z obowiązkiem jednej służby zbrojnej na rzecz zamku krzyżackiego w Barcianach. W 1375 roku bracia otrzymali kolejne 12 łanów. Potomkowie tych Prusów posiadali ziemię w Skandawie jeszcze przez kolejne dwa wieki. W 1366 roku obok miejscowości Heinrich von Etzinburg otrzymał 16 łanów na prawie chełmiński. Później osiadł tu kolejny Prus o imieniu Naubotte. W 1425 roku kolejny na 6 łanach ziemi. W 1406 roku Prus Arnicke wystawił w miejscowości karczmę. W 1467 roku Hans Schordemer posiadał dwa łany ziemi, już na prawie magdeburskim. Ponadto w tym czasie był tu folwark z 40 łanami ziemi na prawie chełmińskim. Majątek ziemski w Skandawie pod koniec XV i na początku XVI wieku należał do rodu zu Eulenburg, następnie von Schlieben i później do 1945 r. do rodziny Dönhoff. W XVI w. część Skandawy nabyli von Eglofsteinowie, właściciele Sorkwit, Warnikajm i Kraskowa. W 1785 roku w Skandawie folwark i wieś miały 26 domów mieszkalnych. U schyłku XVIII wieku majątek przeszedł w posiadanie rodziny von Dönhoff. Na początku XIX wieku majątek ziemski w Skandawie odziedziczyła hrabina Zofia von Schwerin z domu Dönhoff. W 1826 roku zbudowała tu dla siebie rezydencję pałacową, którą zaprojektował architekt berliński Karl Schinkel. Pałac otoczono parkiem. W 1859 roku owdowiała hrabina podarowała w prezencie ślubnym swej siostrzenicy, Adeli von Schwerin, dwa należące do Skandawy folwarki Rodele i Dębiany, które sama odziedziczyła po Waldburgach. Po jej śmierci Skandawę odziedziczyli Dönhoffowie. W 1889 roku wraz z folwarkami Oleszka, Koskajmy i Lipowo, majątek ziemski w Skandawie obejmował 1168 ha, w tym 200 ha lasów. W 1913 r. majątku był w posiadaniu Stanislausa von Dönhoff. W tym czasie do dóbr należał także folwark Kudwiny, liczący 333 ha. Ostatnim właścicielem dóbr skadnawskich był hrabia Dietrich von Dönhoff, doktor praw zamieszkujący w Bazylei. W Skandawie przebywał jego zarządca. Do Skandawy należały wówczas folwarki Oleszka i Koskajmy oraz leśniczówka w Łęknicy. W 1929 roku powierzchnia majątku wynosiła 2000 ha.

Po 1945 roku majątek ziemski przeszedł na własność PGR (6 980 ha). Jednopiętrowy pałac klasycystyczny wybudowany w latach 1826-1828 według projektu Karla Schinkla, został spalony przez żołnierzy sowieckich w 1945 roku. Po rozgraniczeniu Prus Wschodnich w umowie granicznej 16 sierpnia 1945 roku starostwo organizujące powiat gierdawski przeniosło się na polską stronę linii delimitacyjnej do Skandawy. Ekspozyturę starostwa gierdawskiego zlikwidowano 30 listopada 1946 roku, a część powiatu gierdawskiego leżącą po polskiej stronie granicy włączono 1 stycznia 1947 roku do powiatu kętrzyńskiego. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim.

Bibliografia

Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu, Pojezierze, Olsztyn 1978.
Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, wyd. Studio Arta, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.02.2015]
Urząd Gminy Barciany [10.02.2015]
Mapy Google Maps [10.02.2015]