Stare Guty

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Stare Guty

Pozostałości cmentarza ewangelickiego w Starych Gutach.Fot. Mieczysław Kalski
Pozostałości cmentarza ewangelickiego w Starych Gutach.
Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat piski
Gmina Pisz
Liczba ludności (2010) 167
Strefa numeracyjna (+48) 87
Kod pocztowy 12-200
Tablice rejestracyjne NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Stare Guty
Stare Guty
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Stare Guty
Stare Guty
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Stare Guty (niem. Gutten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Pisz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 167 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wiesława Łagodzińska[1].

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, 9 km na wschód od Pisza, na południe od drogi krajowej nr 58. Znajduje się tu stacja kolejowa na linii Pisz – Ełk.

Dzieje miejscowości

Na terenie wsi natrafiono na ślady osady pruskiej. Wieś została założona w 1495 roku na 21 łanach puszczy na prawie magdeburskim, nadanych Mikołajowi Gutowi. W połowie XVII wieku osiedlili się tu arianie (bracia polscy). W wyniku epidemii dżumy, która dotarła do wsi latem 1710 roku, populacja wsi znacznie się zmniejszyła (zmarło 83 mieszkańców).

Szkoła we wsi powstała w pierwszej połowie XIX wieku (między 1808 a 1840 rokiem). W 1935 roku uczęszczało do niej 51 dzieci, pracował jeden nauczyciel. Po zakończeniu II wojny światowej szkołę uruchomiono już w 1945 roku; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel. W połowie lat 60. XX wieku uruchomiono we wsi punkt biblioteczny.

Drewniany budynek dworca powstał wraz z uruchomieniem linii kolejowej Pisz – Ełk w 1885 roku; obok niego dobudowano na początku XX wieku budynek mieszkalny i dwa budynki gospodarcze. Po II wojnie światowej linię odbudowano ostatecznie w 1950 roku.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.


Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

  • 1864 r. – 234 osoby
  • 1867 r. – 220 osób
  • 1933 r. – 249 osób
  • 1939 r. – 214 osób
  • 1988 r. – 178 osób

Zabytki

  • zespół stacji kolejowej z przełomu XIX i XX wieku: drewniany dworzec z 1885 roku; dom i dwa budynki gospodarcze z początku XX wieku, murowane
  • dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku; na cmentarzu zlokalizowany grób cywilnej ofiary działań wojennych w roku 1914

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57.
Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010-2011, ss. 83–157.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Deutsche Verwaltungsgeschichte [11.08.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [11.08.2013]
Strona Urzędu Gminy Pisz [11.08.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [11.08.2013]
Wikipedia [09.11.2013]

Przypisy