Stare Guty
Stare Guty | |
| |
Pozostałości cmentarza ewangelickiego w Starych Gutach.
Fot. Mieczysław Kalski | |
Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
Państwo | Polska |
Województwo | warmińsko-mazurskie |
Powiat | piski |
Gmina | Pisz |
Liczba ludności (2010) | 167 |
Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
Kod pocztowy | 12-200 |
Tablice rejestracyjne | NPI |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} |
Stare Guty (niem. Gutten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Pisz.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 167 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wiesława Łagodzińska[1].
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, 9 km na wschód od Pisza, na południe od drogi krajowej nr 58. Znajduje się tu stacja kolejowa na linii Pisz – Ełk.
Dzieje miejscowości
Na terenie wsi natrafiono na ślady osady pruskiej. Wieś została założona w 1495 roku na 21 łanach puszczy na prawie magdeburskim, nadanych Mikołajowi Gutowi. W połowie XVII wieku osiedlili się tu arianie (bracia polscy). W wyniku epidemii dżumy, która dotarła do wsi latem 1710 roku, populacja wsi znacznie się zmniejszyła (zmarło 83 mieszkańców).
Szkoła we wsi powstała w pierwszej połowie XIX wieku (między 1808 a 1840 rokiem). W 1935 roku uczęszczało do niej 51 dzieci, pracował jeden nauczyciel. Po zakończeniu II wojny światowej szkołę uruchomiono już w 1945 roku; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel. W połowie lat 60. XX wieku uruchomiono we wsi punkt biblioteczny.
Drewniany budynek dworca powstał wraz z uruchomieniem linii kolejowej Pisz – Ełk w 1885 roku; obok niego dobudowano na początku XX wieku budynek mieszkalny i dwa budynki gospodarcze. Po II wojnie światowej linię odbudowano ostatecznie w 1950 roku.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
- 1864 r. – 234 osoby
- 1867 r. – 220 osób
- 1933 r. – 249 osób
- 1939 r. – 214 osób
- 1988 r. – 178 osób
Zabytki
- zespół stacji kolejowej z przełomu XIX i XX wieku: drewniany dworzec z 1885 roku; dom i dwa budynki gospodarcze z początku XX wieku, murowane
- dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku; na cmentarzu zlokalizowany grób cywilnej ofiary działań wojennych w roku 1914
Bibliografia
Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57.
Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010-2011, ss. 83–157.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Deutsche Verwaltungsgeschichte [11.08.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [11.08.2013]
Strona Urzędu Gminy Pisz [11.08.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [11.08.2013]
Wikipedia [09.11.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Urzędu Gminy Pisz [20.09.2013]