Trzęsak listkowaty

Trzęsak listkowaty
Tremella foliacea
Pers.
Owocniki trzęsaka listkowatego. Fot. Dan Molter. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	Tremellomycetes
Rząd	trzęsakowce
Rodzina	trzęsakowate
Rodzaj	trzęsak
Gatunek	trzęsak listkowaty
Synonimy

Trzęsak listkowaty (Tremella foliacea Pers.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny Tremellaceae, rzędu Tremellales.

Owocnik

Trzęsak listkowaty tworzy owocniki kuliste, średnicy 3–15 cm, ciemnobrązowe lub czarno-fioletowe. U młodych okazów jest mózgowato pofałdowany, potem staje się płatowaty. Tworzy nieregularne, pozrastane płaty i fałdy o zaokrąglonych brzegach. Miąższ w stanie wilgotnym jest galaretowaty i sprężysty, podczas suchej pogody twardy, chrząstkowaty i niemal czarny.

Rozmieszczenie i ekologia

Owocniki wyrastają na martwym drewnie drzew liściastych, najczęściej na bukach, brzozach, olchach, dębach, grabach, zarówno w lasach, jak i w parkach, zaroślach i ogrodach. Grzyb saprotroficzny, zazwyczaj rośnie razem z innymi grzybami rozkładającymi drewno. Owocniki pojawiają się przez cały rok, najczęściej jednak jesienią i podczas łagodnej zimy.

Gatunek jest szeroko rozprzestrzeniony. Występuje w Ameryce Południowej i Północnej, w Azji, Europie, Afryce i Nowej Zelandii. W Polsce trzęsak listkowaty jest gatunkiem rzadkim. Znajduje się na "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski" (status I).

Na Warmii i Mazurach został odnotowany w Leśnym Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach oraz w rezerwacie Mszar.

Wartość użytkowa

W Europie uważa się trzęsaka listkowego przeważnie za grzyba niejadalnego. Nie jest trujący, jednak jest bez smaku. Jada się go w Chinach.

Ciekawostki

Trzęsak listkowaty może czasem zmienić tryb życia z saprotroficznego na pasożytniczy i pasożytować na grzybni skórników rosnących na tym samym drewnie.

Badania naukowe wykazały właściwości lecznicze trzęsaka listkowatego. Z grzybni tego gatunku uzyskano polisacharydy, które w dawce 300 mg/kg wagi ciała po dootrzewnowym wstrzyknięciu myszom hamowały wzrost złośliwego nowotworu – mięsaka.

Gatunki podobne do trzęsaka listkowatego:

• uszak bzowy (Auricularia auricula-judae)

Kształtem przypomina ucho i rośnie na różnych drzewach liściastych, najczęściej na bzach.

• uszak skórnikowaty (Auricularia mesenterica)

Również rośnie na drewnie liściastym, ale ma owocniki na górnej stronie wielobarwnie strefowane, na dolnej żyłkowane.

• kisielnica karmelowata (Exidia saccharina)

Występuje tylko na drzewach iglastych.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, trzęsak listkowaty [20.04.2014]
indexfungorum.org [20.04.2014]

Bibliografia

Lubowiecki Jerzy, Grzyby wielkoowocnikowe Arboretum Kudypy, praca magisterska, Katedra Mykologii UWM w Olsztynie, Olsztyn 2004.
Radoch P., Grzyby wielkoowocnikowe rezerwatu "Mszar", praca magisterska, Zakład Mikologii UWM w Olsztynie, Olsztyn 2002.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.