Ublik

Ublik
Wieś położona jest nad jeziorami Ublik Duży i Ublik Mały. Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Orzysz
Liczba ludności (2010)	55
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-250
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Ublik
Położenie na mapie Polski Ublik
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Ublik (niem. Ublick) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 55 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Stanisław Filipkowski.

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, 10 km na północ od Orzysza, na zachód od drogi krajowej nr 63 i w pobliżu granicy z powiatem giżyckim. W pobliżu znajduje się kilka jezior: Buwełno, Ublik Wielki, Ublik Mały.

Dzieje miejscowości

Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z 1538 roku przy okazji wyznaczania granic między sąsiednimi wsiami. Lokowana została jako dobra służebne w 1539 roku na prawie lennym, nadana Krzysztofowi von Zedwitz. Po jego śmierci majątek przeszedł na jego zięcia, starostę ełckiego Antoniego von Lehwalda, który w 1565 roku powiększył go o położone w pobliżu dwa małe jeziorka oraz grunty, a także młyn. Ogółem jego dobra liczyły ponad 95 łanów, z czego sam Ublik – 18 łanów. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Orzyszu.

Szkoła we wsi powstała w 1845 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 60 dzieci, pracował jeden nauczyciel.

W 1788 roku Gottlieb Daniel Kullak założył w Ubliku majątek. W centrum wsi znajdował się zespół pałacowo–parkowy z dużymi zabudowaniami gospodarczymi z drugiej połowy XIX wieku i początku wieku XX. W latach 20. XX wieku był to jeden z największych majątków w tej części Mazur: obejmował 1524 ha ziemi, pięć folwarków, leśniczówkę, rybaczówkę, gorzelnię, suszarnię ziemniaków; hodowano tu konie i bydło. W następnej dekadzie znacjonalizowany; do 1945 roku mieściło się tu sanatorium dla rekonwalescentów wojennych. Po II wojnie światowej dwór został przebudowany, niezmieniona pozostała oficyna z podcieniem arkadowym. W latach 90. odnowiono cmentarz rodzinny Kullack–Ublicków, ostatnich właścicieli.

W 1908 roku otwarto linię kolejową Orzysz – Giżycko, a w Ubliku utworzono stację; obecnie linia nie funkcjonuje.

Ublik jest miejscowością turystyczno–wypoczynkową. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził wieś przed I wojną światową, pisał, że jezioro Ublik Wielki należy do najpiękniejszych na Mazurach. Zachwalał również okoliczne lasy – Szwajcarię Orzyską. We wsi znajduje się Ośrodek Wypoczynkowy Politechniki Warszawskiej, w dawnym pałacu założono hotel, a w całej okolicy jest wiele domków letniskowych i gospodarstw agroturystycznych.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 400 osób

• 1864 r. – 408 osób (wraz z folwarkami)

• 1867 r. – 408 osób (wraz z folwarkami)

• 1939 r. – 320 osób

• 1988 r. – 84 osoby

Kultura

W miejscowości zorganizowano imprezy towarzyszące w ramach Plenerów Wielkich Jezior "Festiwal Mazurski".

Zabytki

• zespół pałacu: pałac odbudowany w 2000 roku, obecnie hotel; oficyna; park dworski; cmentarz rodzinny (odnowiony)
• dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na południowym skraju wsi; zdewastowany
• cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej - mogiła z betonowym obeliskiem, z inskrypcją informującą o siedmiu nieznanych żołnierzach armii rosyjskiej poległych w 1914/1915 roku
• budynek dworca kolejki wąskotorowej z drugiej dekady XX wieku, murowany
• budynek szkoły z drugiej dekady XX wieku, murowany

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Deutsche Verwaltungsgeschichte [13.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [13.09.2013]
Strona Gminy Orzysz [13.09.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [13.09.2013]