Warkałki

Warkałki
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ostródzki
Gmina	Miłakowo
Liczba ludności (2010)	176
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	14-310
Tablice rejestracyjne	NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Warkałki
Położenie na mapie Polski Warkałki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Warkałki (niem. Hartwich, od 1938 r. Vorwerk Hartwich) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Miłakowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 r. liczyła 176 mieszkańców. W latach 1945–1946 miejscowość nosiła nazwę Twardowo. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Mirosław Stryjek.

Położenie

Miejscowość położona jest na Mazurach Zachodnich (Pojezierze Iławsko–Ostródzkie), w odległości 1 km od Jeziora Warkalskiego (Warkałki, Boldenien) i 2 km od Jeziora Długiego koło Niebrzydowa.

Dzieje miejscowości

Wieś po raz pierwszy wzmiankowana w dokumentach z roku 1337 jako dwór ziemiański położony na 8 włókach. Pierwsi polscy osadnicy zaczęli przybywać w okolice w roku 1466. Pierwotna nazwa osady to Baldeyn. Nie zachowały się wzmianki dotyczące losów miejscowości w okresie najazdów tatarskich w roku 1565 i 1566. Równie tajemniczo przedstawiają się dzieje Warkałek w okresie epidemii dżumy w latach 1709–1711, pustoszącej bezlitośnie obszar Prus. Warkałki nie uległy prawdopodobnie całkowitemu wyludnieniu. W roku 1782 we wsi odnotowano istnienie 9 domów, niestety nie podano liczby mieszkańców. Natomiast w roku 1858 w 8 gospodarstwach domowych żyło 67 osób. Około 1850 roku folwark w Warkałkach wchodził w skład ogromnego majątku rodu Dohna z siedzibą w Ponarach. Łączny obszar majątku obejmował wówczas ponad 400 włók. Dopiero na początku XX wieku wskutek procesu uwłaszczania chłopów stan posiadania uległ zmniejszeniu do 310 włók. W roku 1973 wieś należała do powiatu morąskiego.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Zabytki

• zlokalizowana osada i ślady osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego i średniowiecznego
• w rejonie południowego i południowo–wschodniego brzegu Jeziora Warkalskiego zlokalizowane trzy kurhany z okresu wczesnej epoki żelaza
• w okolicach zarejestrowane dwie osady i ślady osadnictwa z wczesnej epoki żelaza

Bibliografia

Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]