Wawrochy

Wawrochy
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Szczytno
Liczba ludności (2010)	419
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-100
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Wawrochy
Położenie na mapie Polski Wawrochy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Wawrochy (niem. Wawrochen, od 1938 r. Deutschheide) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 r liczyła 419 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Aneta Kisiel.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim na granicy Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej. Miejscowość leży w odległości 8 km na południowy wschód od Szczytna.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1685 roku na 20 łanach w ramach osadnictwa szkatułowego; pod koniec XVIII wieku powiększono ją o kolejne 20 łanów (oddane w dziedziczną dzierżawę). W połowie XIX wieku obejmowała niespełna 63 łany.

W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Wawrochy jako miejscowość posiadającą szkołę.

Wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

• 1782 r. – 44 gospodarstw

• 1818 r. – 232 osoby, 45 gospodarstw

• 1858 r. – 46 gospodarstw

• 1939 r. – 335 osób

Szkolnictwo

W Wawrochach funkcjonuje oddział przedszkolny i szkoła podstawowa.

Sport

W miejscowości istnieje drużyna piłkarska WKS Wawrochy, biorąca udział w rozgrywkach ligi sołeckiej.

Zabytki

• kilka przykładów budownictwa drewnianego, w tym dwie chałupy oraz zabudowania gospodarcze z XIX wieku
• budynek szkoły z początku XX wieku, na skraju wsi, z czerwonej cegły, fundamenty z kamieni, dwuspadowy dach
• dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 3 km na północ od wsi

Ludzie związani z miejscowością

• Bogumił Linka (1865–1920) – działacz mazurski; przez pewien czas mieszkał w Wawrochach

Bibliografia

Toeppen Max, Historia Mazur, Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 2, Olsztyn 2011.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Szczytno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 30–37.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [10.09.2013]