Zelki

Zelki
Kościół Matki Bożej Gietrzwałdzkiej w Zelkach. Źródło: www.starejuchy.pl [26.10.2013]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	giżycki
Gmina	Wydminy
Liczba ludności (2010)	347
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	11-510
Tablice rejestracyjne	NGI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Zelki
Położenie na mapie Polski Zelki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Zelki (niem. Neuhoff) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Wydminy. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W 2010 r. liczyła 347 mieszkańców. Funkcję sołtysa pełni Ewelina Tyszkiewicz.

Położenie

Miejscowość położona jest przy drodze wojewódzkiej nr 656, w odległości ok. 11 km od Wydmin.

Dzieje miejscowości

Wieś pojawiła się w dokumentach w 1513 roku. W połowie XVI wieku została nadana Wolfowi zu Heydeckowi. Zelki były w posiadaniu tego rodu do 1746 roku. W późniejszym czasie w Zelkach gospodarowali przedstawiciele polskiej szlachty - Drygalscy i Tybowie. Zelki kiedyś stanowiły odrębną, wydzieloną jednostkę administracyjną. Dziedziczny urząd został włączony do powiatu giżyckiego w 1818 roku.

W 1827 roku wśród parafian było 696 Polaków i 290 Niemców. W 1868 roku na 1431 parafian 949 stanowili Polacy, jednakże w 1897 roku na 1620 parafian 700 było polskiego pochodzenia. Dane w sposób tendencyjny obrazowały proces zanikania elementu polskiego na Mazurach. Władze kościelne wymagały od pastora dobrej znajomości języka „mazurskiego”.

Szkołę w Zelkach założono razem z parafią w połowie XVI wieku, a zreorganizowano po 1737 roku.

Zelki składały się z dwóch majątków ziemskich. Jeden – Neuhoff liczył 304 ha, posiadał tartak, gorzelnie oraz zakład mleczarski, drugi – Berghoff o powierzchni 378 ha miał tylko gorzelnię.

Zabytki

Kościół w stylu neogotyckim, pochodzący z 1844 roku; wzniesiony według projektu znanego architekta Karola Fryderyka Schinka, przebudowany w latach 1932–1934. Kościół całkowicie został przebudowany w XX wieku. Posiada dzwon z 1691 roku. Ołtarz jest połączony z amboną. Jest to skromny wiejski kościół ewangelicki.

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Bibliografia

Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze, Olsztyn 1969.
Panfil Jan, Pojezierze Mazurskie, Warszawa 1968.
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, Giżycko, z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1996.
Zelki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 14, red. B. Chlebowski, Warszawa 1895.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]