Tekst źródłowy strony Klon jawor

{{Roślina infobox
 |Nazwa rośliny = Klon jawor
 |Nazwa łacińska = ''Acer pseudoplatanus''
 |L = L.
 |Pusta linia = <br/>
 |grafika = Acer pseudoplatanusAA.jpg
 |podpis grafiki = Klon jawor, źródło: J. C. Krauss, ''Afbeeldingen der fraaiste, meest uitheemsche boomen en heesters'', Amsterdam 1802.
 |Systematyka = Systematyka
 |Domena = eukarionty 
 |Królestwo = rośliny
 |Podkrólestwo = rośliny naczyniowe
 |Gromada = okrytonasienne
 |Klasa = dwuliścienne
 |Rząd = mydleńcowce
 |Rodzina = mydleńcowate
 |Rodzaj = klon
 |Gatunek = klon jawor
 |Synonimy = Synonimy
 |Lista synonimów = 
}}
'''Klon jawor''', jawor, klon jaworowy (''Acer pseudoplatanus'' L.) – gatunek drzewa z rodziny mydleńcowatych (''Sapindaceae'').  
<br/><br/>
== Morfologia ==
Drzewo rosnące do 30 m wysokości, o szerokiej, wysoko osadzonej koronie. Pień prosty, kora szara, początkowo gładka, potem żłobiona i charakterystycznie łuszcząca się. Pędy jednoroczne mają gładką i zieloną korę, starsze gałęzie – czerwonawą z korkowymi brodawkami. Liście z wierzchu są ciemnozielone i matowe, a od spodu szarozielone (jesienią jasnożółte), delikatnie owłosione na większych nerwach. Są nakrzyżległe, zwykle pięcioklapowe, długoogonkowe, okrągławe, sztywne, u nasady sercowate, z 5 nerwami. Osiągają długość 8–16 cm. Klapy są głęboko wycięte, nieregularnie i grubo piłkowane, spiczaste, u nasady nieco zwężone. Trzy przednie klapy liści są mniej więcej jednakowej wielkości, natomiast obie tylne są wyraźnie mniejsze. Ogonki rynienkowate, nie zawierają przewodów mlecznych. 

Kwiaty żółtawozielone, zebrane w zwisające wiechy przypominające grona. Kwitną w maju, po rozwinięciu liści. Owoce stanowią kuliste orzeszki ze skrzydełkami rozwartymi pod kątem ostrym (dwudzielny skrzydlak). Dojrzewają we wrześniu i październiku.
<br/>

== Rozmieszczenie i ekologia ==
Klon jawor występuje naturalnie w środkowej Europie i północnym Kaukazie, poza tym bywa zawleczony. Ponadto został introdukowany na inne obszary Europy i Azji, także do Australii, Nowej Zelandii, Ameryki Południowej i na Wyspy Kanaryjskie. 
W Polsce występuje głównie w lasach górskich, wyżynnych i mieszanych na pogórzu (500–1500 m n.p.m.). Na nizinach występuje zwykle w sztucznych nasadzeniach jako drzewo parkowe i alejowe, rozprzestrzenia się z nasadzeń. Przez Polskę przebiega północna granica zasięgu jaworu. 

W północno-wschodniej części kraju jest drzewem stosunkowo rzadko spotykanym, w części zachodniej regionu występuje wyspowo (np. w okolicach [[Olsztyn|Olsztyna]]). Jego obecność stwierdzono m.in. w [[Lasy Iławskie|Lasach Iławskich]], [[Brodnicki Park Krajobrazowy| Brodnickim Parku Krajobrazowym]] czy w rezerwacie [[Rezerwat Klonowo| Klonowo]].

Jawor lubi glebę wilgotną i głęboką (szczególnie mady). Razem z [[buk zwyczajny|bukiem]] i jodłą stanowi ważny składnik lasów regla dolnego. 
<br/>

== Wartość użytkowa ==
Drewno jaworu jest białe, ciężkie, niepaczące się. Wykorzystywane jest w meblarstwie, do wyrobu instrumentów muzycznych, w pracach kołodziejskich, itp.
<br/>

== Ciekawostki ==
Drzewo to osiąga wiek do 500 lat. 

W sprzyjających warunkach owoce jaworu mogą być unoszone przez wiatr na odległość nawet 4 km od drzewa macierzystego.
<br/>
== Zobacz też ==
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Klon_jawor pl.wikipedia.org, Klon jawor] [21.04.2014]
<br/>
== Bibliografia ==
Traczyk Tadeusz, ''Rośliny lasu liściastego. Atlas'', Warszawa 1975.
<br/>

[[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria: parki krajobrazowe]]