Sępopol: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Dzieje miejscowości) |
(→Dzieje miejscowości) |
||
| Linia 38: | Linia 38: | ||
Nazwa miejscowości wyprowadzana jest niekiedy od [[Ludwik von Schippen|Ludwika von Schippena]], który mógł założyć Sępopol. Jednak bardziej prawdopodobnie wydaje się, że nazwa przywędrowała wraz ze sprowadzonymi w XIV wieku osadnikami. | Nazwa miejscowości wyprowadzana jest niekiedy od [[Ludwik von Schippen|Ludwika von Schippena]], który mógł założyć Sępopol. Jednak bardziej prawdopodobnie wydaje się, że nazwa przywędrowała wraz ze sprowadzonymi w XIV wieku osadnikami. | ||
| − | Na terenie przyszłego miasta istniała pierwotnie osada pruska. Na opanowanym przez [[Zakon Krzyżacki|Zakon]] terenie około 1319 roku założono niewielką osadę. Miejski przywilej lokacyjny został wystawiony w 1351 roku przez wielkiego mistrza krzyżackiego [[Henryk Dusner|Hneryka Dusnera]]. Obszar miasteczka obejmować miał 112 włók. Zasadźcą został Henryk Padeluch. Sępopol, podobnie jak inne miasta, zbuntował się przeciw uciskowi ze strony Zakonu. W 1440 roku miasto przystąpiło do [[Związek Pruski|Związku Pruskiego]]. Miasto ucierpiało dotkliwie w okresie [[Wojna trzynastoletnia|wojny trzynastoletniej]]. Wyniszczone i wygłodzone | + | Na terenie przyszłego miasta istniała pierwotnie osada pruska. Na opanowanym przez [[Zakon Krzyżacki|Zakon]] terenie około 1319 roku założono niewielką osadę. Miejski przywilej lokacyjny został wystawiony w 1351 roku przez wielkiego mistrza krzyżackiego [[Henryk Dusner|Hneryka Dusnera]]. Obszar miasteczka obejmować miał 112 włók. Zasadźcą został Henryk Padeluch. Sępopol, podobnie jak inne miasta, zbuntował się przeciw uciskowi ze strony Zakonu. W 1440 roku miasto przystąpiło do [[Związek Pruski|Związku Pruskiego]]. Miasto ucierpiało dotkliwie w okresie [[Wojna trzynastoletnia|wojny trzynastoletniej]]. Wyniszczone i wygłodzone ostatecznie poddało się wojskom krzyżackim w październiku 1461 roku. |
Wieki XVI i XVII były okresem intensywnego rozwoju. Miasto zlokalizowane było na ruchliwym trakcie prowadzącym z Polski do Królewca. W centrum Sępopola prym wiedli rzemieślnicy, rzeźnicy i piekarze. Poszczególnych cechów przybywało niemalże z każdym rokiem. Mieszkańcami Sępopola byli wówczas Niemcy, Polacy, Szkoci. Szkoła w Sępopolu funkcjonowała już w latach 20. XVI wieku. | Wieki XVI i XVII były okresem intensywnego rozwoju. Miasto zlokalizowane było na ruchliwym trakcie prowadzącym z Polski do Królewca. W centrum Sępopola prym wiedli rzemieślnicy, rzeźnicy i piekarze. Poszczególnych cechów przybywało niemalże z każdym rokiem. Mieszkańcami Sępopola byli wówczas Niemcy, Polacy, Szkoci. Szkoła w Sępopolu funkcjonowała już w latach 20. XVI wieku. | ||
| Linia 44: | Linia 44: | ||
W Sępopolu uruchomiono również browar miejski. Okres [[Wojny polsko-szwedzkie|wojen polsko-szwedzkich]] miasto przetrwał bez większego uszczerbku. Jednak początek kolejnego stulecia nie wróżył najlepiej mieszkańcom. Do miasta dotarła [[Epidemia dżumy 1709-1711|epidemia dżumy]]. W 1710 roku zmarło aż 700 mieszkańców. w 1749 roku Sępopol padł ofiarą pożaru. Spłonęło 129 budynków łącznie z ratuszem. Sępopol odbudowywał się bardzo powoli i nie był w stanie powrócić do czasów świetności sprzed kilkudziesięciu lat. W 1806 roku miasto liczyło 1 515 mieszkańców. | W Sępopolu uruchomiono również browar miejski. Okres [[Wojny polsko-szwedzkie|wojen polsko-szwedzkich]] miasto przetrwał bez większego uszczerbku. Jednak początek kolejnego stulecia nie wróżył najlepiej mieszkańcom. Do miasta dotarła [[Epidemia dżumy 1709-1711|epidemia dżumy]]. W 1710 roku zmarło aż 700 mieszkańców. w 1749 roku Sępopol padł ofiarą pożaru. Spłonęło 129 budynków łącznie z ratuszem. Sępopol odbudowywał się bardzo powoli i nie był w stanie powrócić do czasów świetności sprzed kilkudziesięciu lat. W 1806 roku miasto liczyło 1 515 mieszkańców. | ||
| − | W 1807 roku Sępopol okupowały wojska francuskie. Od 6 września 1831 roku do 2 lutego 1832 roku w Sępopolu przebywali oficerowie oraz żołnierz z korpusów Giełguda, Rolanda i Chłapowskiego. Od lat 20. XIX wieku do Sępopola zaczęli napływać osadnicy z głębi Niemiec. W 1871 roku miasto liczyło 3 250 mieszkańców. W 1915 liczba mieszkańców wzrosła do 2 415 osób. W 1912 roku w mieście uruchomiono gazownię i wodociągi. W latach 1934-1936 wybudowane zostały zakłady roszarnicze. W 1939 roku Sępopol był zamieszkany przez 3 434 osoby.W okresie [[II Wojna Światowa|II wojny światowej]] pod miastem wybudowano duże lotnisko. Przy jego budowie wykorzystywano pracę więźniów obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Przebywali w podobozie stworzonym w okolicy | + | W 1807 roku Sępopol okupowały wojska francuskie. Od 6 września 1831 roku do 2 lutego 1832 roku w Sępopolu przebywali oficerowie oraz żołnierz z korpusów Giełguda, Rolanda i Chłapowskiego. Od lat 20. XIX wieku do Sępopola zaczęli napływać osadnicy z głębi Niemiec. W 1871 roku miasto liczyło 3 250 mieszkańców. W 1915 liczba mieszkańców wzrosła do 2 415 osób. W 1912 roku w mieście uruchomiono gazownię i wodociągi. W latach 1934-1936 wybudowane zostały zakłady roszarnicze. W 1939 roku Sępopol był zamieszkany przez 3 434 osoby. W okresie [[II Wojna Światowa|II wojny światowej]] pod miastem wybudowano duże lotnisko. Przy jego budowie wykorzystywano pracę więźniów obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Przebywali w podobozie stworzonym w okolicy Sępopola. |
| − | Wojska Armii Czerwonej wkroczyły do opustoszonego Sępopola 2 lutego 1945 roku. Żołnierze radzieccy zniszczyli około 80% miejskiej zabudowy. Pierwszym powojennym burmistrzem został [[Franciszek Jagielski]]. Jednak pod koniec 1945 roku Sępopol utracił prawa miejskie | + | Wojska Armii Czerwonej wkroczyły do opustoszonego Sępopola 2 lutego 1945 roku. Żołnierze radzieccy zniszczyli około 80% miejskiej zabudowy. Pierwszym powojennym burmistrzem został [[Franciszek Jagielski]]. Jednak pod koniec 1945 roku Sępopol utracił prawa miejskie, które udało się odzyskać w 1972 roku. |
W 1945 roku uruchomiono ponownie młyn wodny, powstały pierwsze zakłady i warsztaty. Działalność rozpoczęła również Roszarnia Lnu i Konopi. Od 1946 roku funkcjonowała także Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska". W tym samym roku w Sępopolu wznowiono działalność oświatową. | W 1945 roku uruchomiono ponownie młyn wodny, powstały pierwsze zakłady i warsztaty. Działalność rozpoczęła również Roszarnia Lnu i Konopi. Od 1946 roku funkcjonowała także Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska". W tym samym roku w Sępopolu wznowiono działalność oświatową. | ||
| − | W latach w mieście działał | + | W latach 1972-1989 w mieście działał [[Komitet Miejsko-Gminny PZPR w Sępopolu|Komitet Miejsko-Gminny PZPR w Sępopolu]]. |
Gmina Sępopol należy do [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich| Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]]. W 2001 roku Sępopol obchodził 650-lecie powstania. | Gmina Sępopol należy do [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich| Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]]. W 2001 roku Sępopol obchodził 650-lecie powstania. | ||
[[File:Wieża ciśnień w Sępopolu.jpg|thumb|242 px|left| Wieża ciśnień w Sępopolu [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Water_tower_in_S%C4%99popol#mediaviewer/File:Wie%C5%BCa_ci%C5%9Bnie%C5%84_spopl.JPG][dostęp: 12.12.2014]]] | [[File:Wieża ciśnień w Sępopolu.jpg|thumb|242 px|left| Wieża ciśnień w Sępopolu [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Water_tower_in_S%C4%99popol#mediaviewer/File:Wie%C5%BCa_ci%C5%9Bnie%C5%84_spopl.JPG][dostęp: 12.12.2014]]] | ||
Wersja z 00:28, 16 gru 2014
| Sępopol | |||
| | |||
| |||
![Sępopol. Kościół pw. św. Michała Archanioła [1] [dostęp: 12.12.2014]](/index.php/Plik:S%C4%99popol._Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_pw._%C5%9Bw._Micha%C5%82a_Archanio%C5%82a.jpg) Sępopol. Kościół pw. św. Michała Archanioła [4] [dostęp: 12.12.2014]
| |||
| Państwo |  Polska
| ||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | bartoszycki | ||
| Gmina | Sępopol | ||
| Liczba ludności (2012) | 2 088 | ||
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Sępopol | |||
| Położenie na mapie Polski  Sępopol | |||
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |||
Sępopol (niem. Schippenbeil) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Sępopol. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Miejscowość w 2012 roku liczyła 2 088. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Dorota Górecka [1].
Spis treści
Położenie
Miasto jest położone na Nizinie Sępopolskiej nad rzekami Łyna oraz Guber. Sępopol leży w odległości 16 km od Bartoszyc oraz zaledwie 12 km od granicy z Rosją.
Dzieje miejscowości
Nazwa miejscowości wyprowadzana jest niekiedy od Ludwika von Schippena, który mógł założyć Sępopol. Jednak bardziej prawdopodobnie wydaje się, że nazwa przywędrowała wraz ze sprowadzonymi w XIV wieku osadnikami.
Na terenie przyszłego miasta istniała pierwotnie osada pruska. Na opanowanym przez Zakon terenie około 1319 roku założono niewielką osadę. Miejski przywilej lokacyjny został wystawiony w 1351 roku przez wielkiego mistrza krzyżackiego Hneryka Dusnera. Obszar miasteczka obejmować miał 112 włók. Zasadźcą został Henryk Padeluch. Sępopol, podobnie jak inne miasta, zbuntował się przeciw uciskowi ze strony Zakonu. W 1440 roku miasto przystąpiło do Związku Pruskiego. Miasto ucierpiało dotkliwie w okresie wojny trzynastoletniej. Wyniszczone i wygłodzone ostatecznie poddało się wojskom krzyżackim w październiku 1461 roku.
Wieki XVI i XVII były okresem intensywnego rozwoju. Miasto zlokalizowane było na ruchliwym trakcie prowadzącym z Polski do Królewca. W centrum Sępopola prym wiedli rzemieślnicy, rzeźnicy i piekarze. Poszczególnych cechów przybywało niemalże z każdym rokiem. Mieszkańcami Sępopola byli wówczas Niemcy, Polacy, Szkoci. Szkoła w Sępopolu funkcjonowała już w latach 20. XVI wieku.
W Sępopolu uruchomiono również browar miejski. Okres wojen polsko-szwedzkich miasto przetrwał bez większego uszczerbku. Jednak początek kolejnego stulecia nie wróżył najlepiej mieszkańcom. Do miasta dotarła epidemia dżumy. W 1710 roku zmarło aż 700 mieszkańców. w 1749 roku Sępopol padł ofiarą pożaru. Spłonęło 129 budynków łącznie z ratuszem. Sępopol odbudowywał się bardzo powoli i nie był w stanie powrócić do czasów świetności sprzed kilkudziesięciu lat. W 1806 roku miasto liczyło 1 515 mieszkańców.
W 1807 roku Sępopol okupowały wojska francuskie. Od 6 września 1831 roku do 2 lutego 1832 roku w Sępopolu przebywali oficerowie oraz żołnierz z korpusów Giełguda, Rolanda i Chłapowskiego. Od lat 20. XIX wieku do Sępopola zaczęli napływać osadnicy z głębi Niemiec. W 1871 roku miasto liczyło 3 250 mieszkańców. W 1915 liczba mieszkańców wzrosła do 2 415 osób. W 1912 roku w mieście uruchomiono gazownię i wodociągi. W latach 1934-1936 wybudowane zostały zakłady roszarnicze. W 1939 roku Sępopol był zamieszkany przez 3 434 osoby. W okresie II wojny światowej pod miastem wybudowano duże lotnisko. Przy jego budowie wykorzystywano pracę więźniów obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Przebywali w podobozie stworzonym w okolicy Sępopola.
Wojska Armii Czerwonej wkroczyły do opustoszonego Sępopola 2 lutego 1945 roku. Żołnierze radzieccy zniszczyli około 80% miejskiej zabudowy. Pierwszym powojennym burmistrzem został Franciszek Jagielski. Jednak pod koniec 1945 roku Sępopol utracił prawa miejskie, które udało się odzyskać w 1972 roku. W 1945 roku uruchomiono ponownie młyn wodny, powstały pierwsze zakłady i warsztaty. Działalność rozpoczęła również Roszarnia Lnu i Konopi. Od 1946 roku funkcjonowała także Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska". W tym samym roku w Sępopolu wznowiono działalność oświatową. W latach 1972-1989 w mieście działał Komitet Miejsko-Gminny PZPR w Sępopolu. Gmina Sępopol należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich. W 2001 roku Sępopol obchodził 650-lecie powstania.
Kultura
Organizacje i stowarzyszenia
Religia
Ludzie związani z miejscowością
- Nikodem Rak
- Klara Leczycka-Moskwiak
- Ina Maria Kunkelmoor
- Maria Radziszewska
- Aleksander Radziszewska
- Janina Sienkiewicz
- Jan Sienkiewicz
- Jerzy Sałata
- Teresa Barszcz
- Jerzy Górczyński
- Jerzy Dmitruk
- Justyna Ławrynkiewicz
- Zenobia Choma
Sport
Edukacja
- Przedszkole
- Szkoła Podstawowa im. Generała Zygmunta Berlinga
- Gimnazjum im. Generała Zygmunta Berlinga
Zabytki
- Założenie urbanistyczne Starego Miasta z XIV w.
- Budynek plebanii z XIX w.
- Cmentarz komunalny z XIX w.
- Cmentarz ewangelicko-augsburski z XIX w.
- Pozostałości murów obronnych z XIV w.
- Kościół pw. św. Michała Archanioła wzniesiony w 2. połowie XIV w.
- Ołtarz główny w kościele pw. św. Michała Archanioła
- Domy przy ul. Kościuszki, Moniuszki, 22 Lipca oraz pl. Spółdzielczy, wzniesione w XIX w.
- Wieża ciśnień z 1912 r.
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
- Monografia Sępopola opracowana z okazji 700-lecia powstania miasta 1351-2001, oprac. Grzegorz Borowski, Sępopol 2001.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Ludność. Stan i struktura [dostęp: 10.12.2014].
- Ośrodek Kultury w Sępopolu [dostęp: 10.12.2014].
- Baza Informacji Lokalnej Miasta i Gminy Sępopol [dostęp: 10.12.2014].
- Oficjalny Serwis Urzędu Miasta Sępopol [dostęp: 10.12.2014].
- Strona Marcina Pietkuna poświęcona Sępopolowi [dostęp: 10.12.2014].
- Fotograficzny blog Sępopola [dostęp: 10.12.2014].
- Fotografie Sępopola [dostęp: 10.12.2014].
Przypisy
- ↑ http://www.sepopol.bil-wm.pl/index.php?inf=2&idsl=2&idz=1 [dostęp: 10.12.2014].
<references>
Zobacz też
![[4]](http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Saint_Michael_Archangel_church_in_S%C4%99popol#mediaviewer/File:S%C4%99popol-ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82.JPG){kind=link}
![[2]](http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Water_tower_in_S%C4%99popol#mediaviewer/File:Wie%C5%BCa_ci%C5%9Bnie%C5%84_spopl.JPG){kind=link}
![[3]](http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:S%C4%99popol#mediaviewer/File:Baszta_sepopol.JPG){kind=link}